ЎЎЎ Сталіна Абгалёная. Ёсіп Джугашвілі стваральнік БССР ды ЯАССР. Койданава. "Кальвіна". 2019.

    Зразумела, у Менску Сталін быў /Візіт І. В. Сталіна ў Беларусь ў ліпені 1919 г. // Памяць Мінск. У 4-х кнігах. Кн. 2-я. Мінск. 2002. С. 415./ Стаяў помнік Сталіну і ў г. Дзяржынску Менскай вобласьці Беларусі, але калі яго зрынулі, то не завезьлі на пераплаўку а, па словах гісторыка дзяржыншчыны А. Валахановіча, закапалі на тым жа месцы, толькі глыбей. Нават у насельніцтва былой Койданаўшчыны існуе паданьне, што сапраўдны дабрабыт людзей адбудзецца па адкапаньні балавана і ягоным зьнішчэньні. Гэта нагадвае мне 70-я гады: неяк на Прывакзальнай плошчы Менску, у арцы каля рэстарану “Радуга” глыкалі чарніла і сядзелі пры гэтым на вялікім ляжачым статую Сталіна з плошчы. Але ў Дзяржынску каб дух Сталіна захоўваўся надалей, над закапаным балванам усталявалі помнік воінам–інтэрнацыяналіст, якія распачалі братазабойчую вайну ва Аўганістане, каб яны, палеглыя, яго ахоўвалі.

    Хаця Сталін і ня быў у Якуціі, тамтэйшая грамадзкасьць таксама шануе яго:

    Сталіна Вісарыёнаўна Абгалдаева,

    Койданава

 

    М. М. Галадзед

                                                АБ ПРАЕКЦЕ КАНСТЫТУЦЫІ БССР

                           Даклад на Надзвычайным XII Усебеларускім Зьезьдзе Саветаў—

                                                                     15 лютага 1937 г.

                                                                I. Гістарычныя даведкі

    ТАВАРЫШЫ!

    6 лютага 1935 года VII зьезд Саветаў Саюза ССР прыняў, пастанову аб унясеньні некаторых зьмен у Канстытуцыю Саюза ССР. У гэтай пастанове было запісана:

    “1. Унесьці ў Канстытуцыю Саюза ССР зьмены ў напрамку:

    а) далейшай дэмакратызацыі выбарчай сыстэмы ў сэнсе замены не зусім роўных выбараў роўнымі, многаступенных — прамымі, адкрытых — закрытымі;

    б) удакладненьня сацыяльна-эканамічнай асновы Канстытуцыі ў сэнсе прывядзеньня Канстытуцыі ў адпаведнасьць з цяперашнімі суадносінамі клясавых сіл ў СССР (стварэньне новай сацыялістычнай індустрыі, разгром кулацтва, перамога калгаснага ладу, уцьвярджэньне сацыялістычнай уласнасьці, як асновы савецкага грамадзтва і т. п.).

    2. Прапанаваць Цэнтральнаму Выканаўчаму Камітэту Саюза ССР выбраць Канстытуцыйную Камісію, якой даручыць выпрацаваць выпраўлены тэкст Канстытуцыі на ўказаных у пункце першым асновах і ўнесьці яго на зацьвярджэньне сэсіі ЦВК Саюза ССР.

    3. Бліжэйшыя чарговыя выбары органаў савецкай улады ў Саюзе ССР правесьці на аснове новай выбарчай сыстэмы».

    7 лютага 1935 г. першая сэсія ЦВК Саюза VII скліканьня ўтварыла Канстытуцыйную Камісію пад старшынствам тав. Сталіна.

    Канстытуцыйная Камісія ЦВК Саюза ССР распрацавала праект новай Канстытуцыі Саюза ССР, які быў надрукаваны для ўсенароднага абмеркаваньня. На падставе гэтага Беларуская ССР таксама паставіла пытаньне аб выпрацоўцы новай Канстытуцыі БССР, і 26 чэрвеня 1936 г. Прэзыдыюм ЦВК БССР утварыў Канстытуцыйную Камісію ЦВК БССР у складзе 31 чалавека для распрацоўкі праекта новага тэксту Канстытуцыі БССР. Канстытуцыйная Камісія БССР распрацавала новы тэкст Канстытуцыі БССР, які прадстаўляецца на абмеркаваньне і зацьвярджэньне Надзвычайнага XII Зьезда Саветаў БССР.

    Першая Канстытуцыя Беларускай ССР была прынятая Першым Зьездам Саветаў БССР 4 лютага 1919 года. У ёй былі запісаны заваяваньні рабочых, сялян, батракоў і ўсіх працоўных Беларусі, якія скінулі панаваньне памешчыкаў і буржуазіі. Беларусь была аб’яўлена рэспублікай Саветаў рабочых, сялянскіх і салдацкіх дэпутатаў, і ўся ўлада як у цэнтры, так і на месцах замацоўвалася выключна за Саветамі.

    У першай Канстытуцыі БССР было запісана:

    «Асноўная задача разьлічанай на сучасны пераходны момант Канстытуцыі БССР заключаецца ва ўстанаўленьні дыктатуры гарадзкога і сельскага пралетарыяту і бяднейшага сялянства ў выглядзе магутнай савецкай улады, ў мэтах поўнага падаўленьня буржуазіі, зніштажэньня эксплюатацыі чалавека чалавекам. і ўстанаўленьня сацыялізму». (Арт. 4.)

    17 сьнежня 1920 года другі Зьезд Саветаў БССР прыняў дадаткі да Канстытуцыі БССР, якімі вызначаўся парадак утварэньня і функцыі цэнтральных органаў савецкай улады ў БССР.

    1919-1920 гг. — гэта былі гады жорсткай барацьбы працоўных мас які Беларусі, так і ўсіх савецкіх рэспублік з інтэрвэнтамі і з унутранай кантррэвалюцыяй. Беларуская ССР, на якую наступалі перадавыя атрады інтэрвэнтаў — польскія легіёны, не змагла б адстаяць сваю незалежнасьць без дапамогі рускага рабочага клясу і бяднейшага сялянства, а таксама без дапамогі працоўных іншых савецкіх рэспублік. Трэба было аб’яднаць усе рэвалюцыйныя сілы рускага, украінскага, беларускага і іншых народаў для таго, каб адстаяць заваяваньні вялікай Кастрычніцкай рэвалюцыі і даць адпор капіталістычным інтэрвэнтам.

    Па гэтаму 16 студзеня 1921 года Беларуская ССР заключыла саюз з РСФСР. У саюзным дагаворы запісана, што

    “выходзячы з агалошанага Вялікай пралетарскай рэвалюцыяй права народаў на самавызначэньне, прызнаючы незалежнасьць і сувэрэннасьць кожнай з дагаварваючыхся старон і ўсьведамляючы неабходнасьць злучыць свае сілы ў мэтах абароны, а таксама ў інтарэсах іх гаспадарчага будаўніцтва... РСФСР і БССР уступаюць паміж сабою ў ваенны і гаспадарчы саюз”.

    Цесны саюз са старэйшай сваёй сястрой — з РСФСР дапамог рабочым і сялянам Беларусі замацаваць дыктатуру пралетарыяту, адбіць атакі зьнешняй і ўнутранай контррэвалюцыі і прыступіць да аднаўленьня зруйнаванай гаспадаркі.

    Вопыт сумеснай барацьбы савецкіх рэспублік паказаў, што фактычна складвалася Саюзная Савецкая дзяржава.

    Таму IV Зьезд Саветаў БССР у 1922 г. вітаў пастановы Зьездаў Саветаў брацкіх рэспублік “Аб неадкладным афармленьні ўжо фактычна існаваўшага Саюза ССР” і ў сваёй пастанове Зьезд Саветаў БССР запісаў аб дабравольным уваходжаньні Беларускай ССР у склад Саюза ССР.

    На падставе зацьверджанай Саюзным Зьездам Саветаў Канстытуцыі СССР у 1924 годзе, Беларуская ССР унесла зьмены ў сваю Канстытуцыю ў адпаведнасьці з Канстытуцыяй СССР.

    З паказанага відаць, што існаваўшая да гэтага часу Канстытуцыя БССР адлюстроўвала і замацоўвала заваяваньні Кастрычніцкай сацыялістычнай рэвалюцыі першага пэрыяду. Пасьля таго часу Беларуская ССР, як і ўвесь Савецкі Саюз, дабілася карэнных зьмен ў сваёй эканоміцы, культуры, будаўніцтве і папярэдняя Канстытуцыя ўжо не адлюстроўвае таго, што здабыта беларускім народам. Таму распрацаваны новы тэкст Канстытуцыі БССР, які і ўносіцца на зацьвярджэньне Надзвычайнага ХІІ Зьезда Саветаў БССР.

                                          II. Асновы Сталінскай Канстытуцыі Саюза ССР

                                        зьяўляюцца асновамі Канстытуцыі Беларускай ССР

    Як ужо вядома, Надзвычайны VIII Зьезд Саветаў Саюза ССР зацьвердзіў новую Сталінскую Канстытуцыю, яна ўжо дзейнічае ў нашай сацыялістычнай краіне.

    Канстытуцыя Саюза ССР, напісаная вялікім Сталіным, зьяўляецца найвялікшым гістарычным дакумэнтам. Гісторыя ведае два найвялікшых дакумэнты: Камуністычны Маніфэст, напісаны Марксам і Энгельсам, і Сталінскую Канстытуцыю. Але Камуністычны Маніфэст быў праграмай, ён намячаў тое, чаго рабочы кляс павінен быў дабівацца ў будучым, указваў за што весьці барацьбу і ўказваў шляхі барацьбы эксплюатуемых мас. Тое, што лепшымі людзьмі чалавецтва вызначалася ў Камуністычным Маніфэсьце для будучага, гэта ў нас, у СССР камуністычнай партыяй пад кіраўніцтвам геніяльнага Сталіна ў значнай сваёй частцы ўжо ператворана ў жыцьцё, г. зн. у нас, у СССР ужо ажыцьцёўлена першая (ніжэйшая) фаза камунізму — сацыялізм, і гэта запісана ў нашу Сталінскую Канстытуцыю — у асноўны закон. Але наша савецкае грамадзтва яшчэ не дабілася ажыцьцяўленьня вышэйшай фазы камунізму, хоць яно і ставіць сабе мэтай дабіцца ў будучым ажыцьцяўленьня вышэйшай фазы камунізму. Сталінская Канстытуцыя не ставіць праграмных пытаньняў, якія павінны быць ажыцьцёўлены ў будучым, таму яна не зьяўляецца праграмай, а Канстытуцыяй перамогшага сацыялізму. У ёй запісана не тое, чаго павінны працоўныя масы дабівацца, а тое, чаго яны ўжо дабіліся, што ўжо заваявана рабочым клясам Савецкага Саюза. Тым большае значэньне Сталінскай Канстытуцыі. Само сабой зразумела, што для працоўных капіталістычных краін Канстытуцыя СССР зьяўляецца маяком, які асьвятляе шлях і кліч іх да барацьбы за зьвяржэньне капіталізму і пабудаваньне сацыялістычнага грамадзтва.

    Новы тэкст Канстытуцыі БССР цалкам і поўнасьцю грунтуецца на асновах Сталінскай Канстытуцыі Саюза ССР. Асновы Канстытуцыі Саюза ССР ёсьць асновы Канстытуцыі БССР, ды інакш і быць не можа, бо БССР зьяўлялася, зьяўляецца і будзе зьяўляцца састаўной і неад’емнай часткай вялікага непераможнага Саюза ССР. (Працяглыя аплядысмэнты.) Новая Канстытуцыя БССР, як і Канстытуцыя Саюза ССР, таксама зьяўляецца Канстытуцыяй перамогшага сацыялізму. (Аплядысмэнты.)

    У саюзе з іншымі савецкімі рэспублікамі, у першую чаргу ў саюзе з РСФСР, з яе дапамогай працоўныя БССР выгналі акупантаў. У саюзе з РСФСР і іншымі савецкімі рэспублікамі беларускі народ перамог у грамадзянскай вайне, умацаваў дыктатуру рабочага кляса, падняў сваю эканоміку, культуру, пабудаваў сацыялізм.

    У цесным саюзе з іншымі савецкімі сацыялістычнымі рэспублікамі, аб’яднанымі ў адзіную магутную саюзную дзяржаву, беларускі народ упэўнена пойдзе да камунізму.

    Таму беларускі народ у арт. 13 сваёй Канстытуцыі запісвае, што “ў мэтах ажыцьцяўленьня ўзаемадапамогі па лініі эканамічнай і палітычнай, таксама як і па лініі абароны, Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка дабравольна аб’ядналася з раўнапраўнымі Савецкімі Сацыялістычнымі Рэспублікамі: Расійскай СФСР, Украінскай ССР, Азэрбайджанскай ССР, Грузінскай ССР, Армянскай ССР, Туркмэнскай ССР, Узбэкскай ССР, Таджыкскай ССР, Казахскай ССР, Кіргіскай ССР ў саюзную дзяржаву — Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік.

    Выходзячы з гэтага, БССР забясьпечвае за СССР у асобе яго вышэйшых органаў улады і органаў дзяржаўнага кіраўніцтва правы, вызначаныя артыкулам 14 Канстытуцыі СССР.

    Па-за межамі артыкула 14 Канстытуцыі СССР, БССР ажыцьцяўляе дзяржаўную ўладу самастойна, захоўваючы поўнасьцю свае сувэрэнныя правы”.

    У цесным саюзе з усімі народамі Саюза ССР мы будзем і надалей умацоўваць сацыялістычны інтэрнацыяналізм і вялікую дружбу народаў. (Працяглыя аплядысмэнты.)

    Тыя зьмены ў эканоміцы, культуры і клясавай структуры, якія адбыліся ў Савецкім Саюзе, таксама адбыліся і ў БССР. І таму новая Канстытуцыя БССР цалкам і поўнасьцю адлюстроўвае гэтыя зьмены.

    Што ж гэта за зьмены, якія адбыліся ў нашай краіне?

    Тав. Сталін у сваім гістарычным дакладзе на VІІІ Зьезьдзе Саветаў Саюза ССР так ахарактарызаваў гэтыя зьмены:

    “Калі мы мелі тады першы пэрыяд НЭП’а, пачатак НЭП’а, пэрыяд некаторага ажыўленьня капіталізму, то мы маем цяпер апошні пэрыяд НЭП’а, канец НЭП’а, пэрыяд поўнай ліквідацыі капіталізму ва ўсіх сфэрах народнай гаспадаркі.

    Пачаць хоць бы з таго, што наша прамысловасьць вырасла за гэты пэрыяд у гіганцкую сілу. Цяпер ўжо нельга назваць яе слабай і тэхнічна дрэнна аснашчанай. Наадварот, яна базіруецца цяпер на новай, багатай сучаснай тэхніцы з вельмі разьвітай цяжкай індустрыяй і яшчэ больш разьвітым машынабудаўніцтвам. Самае ж галоўнае ў тым, што капіталізм выгнан зусім са сфэры нашай прамысловасьці, а сацыялістычная форма вытворчасьці зьяўляецца цяпер безразьдзельна пануючай сыстэмай у галіне нашай прамысловасьці”.

    Гэтая характарыстыка зьмен у галіне прамысловасьці, дадзеная тав. Сталіным, цалкам і поўнасьцю датычыцца і БССР, бо ў нас вырасла магутная сацыялістычная індустрыя, якая базіруецца на новай сучаснай тэхніцы, з якой канчаткова выгнаны капіталістычныя элемэнты. У нас у БССР занава пабудавана сацыялістычная прамысловасьць і ў такім разьмеры, што ўдзельная вага прамысловай прадукцыі ва ўсёй прадукцыі народнай гаспадаркі БССР раўняецца 75%. Гэта гіганцкія заваяваньні беларускага народу.

    У галіне сельскай гаспадаркі, гаварыў тав. Сталін, адбыліся наступныя зьмены:

    «Замест акіяна дробных аднаасобных сялянскіх гаспадарак з іх слабай тэхнікай і засільлем кулака мы маем цяпер самую буйную ў сьвеце машынізаваную, узброеную новай тэхнікай вытворчасьць у выглядзе ўсеабдымнай сыстэмы калгасаў і саўгасаў. Усім вядома, што кулацтва ў сельскай гаспадарцы ліквідавана».

    І гэтая характарыстыка таксама цалкам і поўнасьцю адносіцца да сельскай гаспадаркі БССР.

    І ў БССР замест дробных і драбнейшых сялянскіх гаспадарак з масай безьзямельнага сялянства і батрацтва, з кулацкай кабалой у вёсцы, вырасьлі і ўмацаваліся калгасы і саўгасы. 86,6% сялянскіх гаспадарак аб ядналіся ў калгасы, а аднаасобны сэктар не прадстаўляе колькі-небудзь значнай гаспадарчай сілы. Ён займае толькі 6,8% пасяўных плошчаў БССР. Ліквідавана кулацтва. Сельская гаспадарка БССР узбагацілася магутнай тэхнікай. Варта адзначыць, што ў нашай сельскай гаспадарцы зараз працуе звыш васьмі тысяч трактароў.

    У галіне тавараабароту, гаварыў тав. Сталін, адбыліся наступныя зьмены:

    “Купцы і спэкулянты выгнаны зусім з гэтай галіны. Увесь тавараабарот знаходзіцца цяпер у руках дзяржавы, каапэрацыі і калгасаў. Нарадзіўся і разьвіўся новы савецкі гандаль, гандаль без спэкулянтаў, гандаль без капіталістаў”.

    І ў тавараабароце БССР якраз такі ж малюнак.

    Такім чынам поўная перамога сацыялістычнай сыстэмы ва ўсіх галінах народнай гаспадаркі зьяўляецца цяпер фактам. А гэта азначае, што эксплаатацыя чалавека чалавекам і ў нас у БССР, як і ва ўсім Савецкім Саюзе, зніштожана, ліквідавана, а сацыялістычная ўласнасьць на прылады і сродкі вытворчасьці ўцьверджана, як непахісная аснова нашага савецкага грамадзтва. У нас створана сацыялістычная эканоміка, якая не ведае крызысаў і беспрацоўя, якая дае грамадзянам нашай БССР усе магчымасьці для заможнага і культурнага жыцьця.

    Характарызуючы зьмены ў клясавай структуры, тав. Сталін гаварыў, што:

    «Кляс памешчыкаў, як вядома, быў ужо ліквідаваны ў рэзультаце пераможнага сканчэньня грамадзянскай вайны. Што датычыць іншых эксплаататарскіх клясаў, то яны падзялілі лёс кляса памешчыкаў. Не стала кляса капіталістаў у галіне прамысловасьці. Не стала кляса кулакоў у галіне сельскай гаспадаркі. Не стала купцоў і спэкулянтаў у галіне тавараабароту. Усе эксплаататарскія клясы аказаліся, такім чынам, ліквідаванымі.

    Астаўся рабочы кляс.

    Астаўся кляс сялян.

    Асталася інтэлігенцыя”.

    Але і ў гэтых сацыяльных групах, як гаварыў тав. Сталін, адбыліся зьмены. Ён указаў, што наш рабочы кляс часта па старой памяці называюць пралетарыятам. Але пралетарыят — гэта кляс, эксплаатуемы капіталістамі, а ў нас кляс капіталістаў ужо ліквідаваны, прылады і сродкі вытворчасьці адабраны ў капіталістаў, перададзены дзяржаве, кіруючай сілай якой зьяўляецца рабочы кляс.

    Такім чынам наш рабочы кляс не толькі не пазбаўлены прылад і сродкаў вытворчасьці, а наадварот, ён уладае гэтымі сродкамі вытворчасьці разам з усім савецкім народам. А раз ён уладае сродкамі вытворчасьці., а кляс капіталістаў ліквідаваны, значыцца, выключаны ўсякія магчымасьці эксплаатацыі рабочага класа. А гэта значыць, што пралетарыят Савецкага Саюза зьяўляецца зусім новым клясам, ён ператварыўся ў рабочы кляс СССР, які зніштожыў капіталістычную сыстэму гаспадаркі, уцьвярдзіў сацыялістычную ўласнасьць на прылады і сродкі вытворчасьці і накіроўвае савецкае грамадзтва па шляху камунізму. Такога кляса яшчэ не ведала гісторыя чалавецтва.

    Адбыліся зьмены ў клясе сялян.

    Звычайна прынята гаварыць, сказаў тав. Сталін, што сялянства гэта кляс дробных вытворцаў, члены якога раскіданы па твару ўсёй краіны, працуюць у адзіночку на сваёй дробнай гаспадарцы з адсталай тэхнікай, яны зьяўляюцца рабамі прыватнай уласнасьці і эксплаатуюцца памешчыкамі, кулакамі, капіталістамі, спэкулянтамі і т. п.

    У капіталістычных краінах асноўная маса сялянства і зараз зьяўляецца іменна такім клясам, а пра сялянства савецкай краіны нельга гэтага сказаць, яно ўжо не падобна на такое сялянства. Наша савецкае сялянства зьяўляецца зусім новым сялянствам. У нас ліквідаваны памешчыкі і кулакі, а таксама купцы і ліхвяры, якія раней эксплаатавалі сялян. Сялянства наша вызвалена ад эксплаатацыі, яно ў сваёй большасьці ўжо калгаснае сялянства, г. зн. такое сялянства, якое базіруе сваю работу не на аднаасобнай працы і адсталай тэхніцы, а на калектыўнай працы і новай сучаснай тэхніцы. У аснове гаспадаркі нашага сялянства ляжыць не прыватная ўласнасьць, а ўласнасьць калектыўная, якая склалася на базе калектыўнай працы.

    Такім чынам і наша савецкае сялянства — гэта зусім новае сялянства, якога таксама яшчэ не ведала гісторыя чалавецтва.

    Адбыліся карэнныя зьмены і ў інтэлігенцыі.

    Інтэлігенцыя ў нас ужо зусім новая, якая служыць народу. Раней інтэлігенцыя служыла клясу капіталістаў і была выхадцам з кляса капіталістаў і дробнай буржуазіі. Цяпер жа наша савецкая інтэлігенцыя на 80-90% выходзіць з рабочага кляса і сялянства, а таксама і з іншых слаёў працоўных, яна служыць народу, працуе ў адной запражцы з рабочымі і сялянамі па будаўніцтву сацыялізму.

    Такім чынам і інтэлігенцыя ў нас новая.

    Гэтая геніяльная характарыстыка зьмен клясавай структуры нашага савецкага грамадзтва, дадзеная тав. Сталіным, цалкам і поўнасьцю, на ўсе 100% датычыць і Беларусі.

    Такім чынам, асноўныя артыкулы Сталінскай Канстытуцыі Саюза ССР, у якіх адлюстраваны сацыяльна-эканамічныя зьмены, якія адбыліся ў нашай дзяржаве, цалкам і поўнасьцю запісаны ў Канстытуцыі БССР. Аб гэтым яскрава гаворыць I і VIII разьдзелы праекта Канстытуцыі БССР.

                                  III. У барацьбе з ворагамі беларускі народ пабудаваў

                                             сваю савецкую сацыялістычную дзяржаву

    Абмяркоўваючы і прымаючы праект новай Канстытуцыі БССР, мы падагульваем вялікія заваяваньні працоўных мас Беларусі па будаўніцтву сацыялізму і запісваем іх у нашу Канстытуцыю.

    Нялёгка дасталіся беларускаму народу гэтыя заваяваньні. Пройдзены цяжкі, але слаўны і гераічны шлях барацьбы і будаўніцтва. БССР — гэта вынік пасьпяховай барацьбы мас, пад кіраўніцтвам партыі Леніна - Сталіна, барацьбы з усімі ўсялякімі ворагамі, зьнешнімі і ўнутранымі.

    Наша Беларуская Рэспубліка разам з агульнымі ўмовамі барацьбы з ворагамі мела і свае асаблівыя ўмовы барацьбы.

    Аб гэтым гаворыць артыкул 2-гі праекта нашай Канстытуцыі. У ім сказана наступнае:

    “Палітычную аснову БССР складаюць Саветы дэпутатаў працоўных, якія вырасьлі і ўзмацніліся ў выніку зьвяржэньня ўлады памешчыкаў і капіталістаў, заваяваньня дыктатуры пралетарыяту, вызваленьня беларускага народу ад нацыянальнага прыгнечаньня; царызму і рускай імпэрыялістычнай буржуазіі і разгрому беларускай нацыяналістычнай контррэвалюцыі”.

    Гэты артыкул паказвае, што беларускі народ вёў барацьбу за ўмацаваньне дыктатуры пралетарыяту і за нацыянальнае сваё вызваленьне як з рускім царызмам і рускай імпэрыялістычнай буржуазіяй, так і з нацыяналістычнай беларускай контррэвалюцыяй.

    Як вядома, у барацьбе капіталістаў і памешчыкаў супроць паўстаўшага пралетарыяту і працоўнага сялянства, супроць Кастрычніцкай сацыялістычнай рэвалюцыі агідную ролю адыграла беларуская буржуазія і яе прыслужнікі — беларускія контррэвалюцыйныя нацдэмы. Яны, прыкрываючыся шыльдай барацьбітоў за вызваленьне Беларусі ад нацыянальнага прыгнёту, рыхтавалі новае ярмо беларускаму народу. Яны для барацьбы і Кастрычніцкай рэвалюцыяй заключалі саюз з рускай імпэрыялістычнай буржуазіяй, з Рабушынскімі і інш. магнатамі расійскага капіталізму, з рускімі генэраламі і т. д. Яны не прызнавалі волі беларускага народу і Кастрычніцкай рэвалюцыі.

    Вось што пісалі ў дні Кастрычніцкай рэвалюцыі так званая “вялікая Рада”, Цэнтральная вайсковая рада і інш. нацыяналістычныя арганізацыі ў сваёй адозьве:

    “Беларусь павінна быць дэмакратычнай рэспублікай, спаянай з такой жа рэспублікай Вялікарасіяй і інш. суседнімі рэспублікамі Расіі... Уся ўлада ў Беларусі павінна належаць краявой радзе, выбіраемай на аснове... прапарцыянальнага галасаваньня”.

    Яны ў гэтай сваёй адозьве да беларускага народу заклікалі захоўваць памешчыцкія маёнткі і ўсё панскае дабро, указваючы, што разбурэньне панскіх маёнткаў:

    “вядзе народы Расіі на пагібельны шлях страты вольнасьці, атрыманай у лютаўскія дні”.

    Тут жа яны намецілі скліканьне так званага “Зьезда прадстаўнікоў усяго беларускага народу” ў г. Менску. Прыкладна праз тры тыдні пасьля Кастрычніцкага перавароту ў Менску сапраўды пачала засядаць “беларуская Рада”, але гэта была Рада памешчыкаў, купцоў, генэралаў, і фабрыкантаў. Самую актыўную ролю ў гэтым зборышчы адыгрывалі беларускія нацыяналісты, якія разам з памешчыкамі і капіталістамі кавалі новыя ланцугі беларускім працоўным масам. Асабліва варожую дзейнасьць супроць Кастрычніцкай рэвалюцыі і савецкай улады ў Беларусі праяўляў Петраградзкі беларускі нацыянальны цэнтар. Тады там былі сабраны галоўныя зубры беларускай нацыяналістычнай контррэвалюцыі.

    Але працоўныя масы Беларусі былі за Кастрычнік, за савецкую ўладу, супроць беларускіх нацыяналістаў яны падтрымлівалі свой савецкі ўрад. На падставе сапраўднай волі беларускіх працоўных мас Савет Народных Камісараў Заходняй вобласьці і фронту, які ажыцьцяўляў тады на тэрыторыі Беларусі савецкую ўладу, прымушан быў разагнаць гэтае белагвардзейскае зборышча.

    Аб гэтым гаворыць наступны дакумэнт таго часу — тэлеграма Савета Народных Камісараў Заходняй вобласьці і фронту:

    “Тэлеграма. Ваенная. Уне чаргі. Петраград. Смольны. Ураду Народных Камісараў, Камісару па нацыянальных справах Сталіну, Цэнтральнаму Выканаўчаму Камітэту, Цэнтральнаму органу рэдакцыі «Правда».

    Кіраўнікі беларускіх Рад склікалі на 1-15 сьнежня ўсебеларускія зьезды і пад уплывам шавіністычных і нацыяналістычных элемэнтаў абвясьцілі ў краі новую ўладу, адхіліўшы і абвясьціўшы зрынутымі і самазваным выбраны Зьездам Саветаў рабочых, салдацкіх і сялянскіх дэпутатаў абласны цэнтральны камітэт Саветаў і выдзелены ім орган — Совет Народных Камісараў Заходняй вобласьці. Зьезд 15 скліканы ў парушэньне ўмоў, дадзеных тав. Сталіну... Зьезды адверглі ўстаноўленую саветамі ўладу і перадалі яе выбранаму на зьезьдзе Рад органу. У адказ на гэта Савет Народных Камісараў Заходняй вобласьці і фронту абвясьціў зьезд распушчаным, прапанаваў прэзыдыюму яго пакінуць межы краю і фронту і прыступіў да ліквідацыі кадэцкіх арганізацый, якія знайшлі прытулак пад флягам беларускага нацыянальнага руху”.

    Як бачыце, нацыяналісты сваёй задачай ставілі зьвяржэньне ўлады рабочых і сялян. На дапамогу беларускім контррэвалюцыянэрам перш за ўсё прыйшло польскае белагвардзейскае войска пад камандаваньнем генэрала Доўбар-Мусьніцкага, якое тады засела ў Бабруйску. Гэтае войска пачало разганяць Саветы, расстрэльваць і вешаць лепшых рабочых і сялян Беларусі. У Беларусі разгарнулася ўзброеная грамадзянская вайна. На дапамогу беларускім рабочым і сялянам прыйшлі рабочыя і маракі з бальшавіцкага Петраграда. У выніку беларускі народ адстаяў сваю ўладу Саветаў.

    У гэты час рускія рабочыя разграмілі сваю імпэрыялістычную буржуазію і замацавалі савецкую ўладу, з посьпехам вытрымліваючы націск інтэрвэнтаў.

    Пасьля падзеньня рускай буржуазіі беларускія контррэвалюцыйныя нацыяналісты зьвярнуліся да нямецкіх імпэрыялістаў, да кайзэра Вільгельма ІІ з прапановай заключыць саюз і заклікалі нямецкае войска для акупацыі Беларусі:

    Такім чынам нацыяналісты, сулячы “вольную” Беларусь, у той жа час заключалі саюз з рускай буржуазіяй за “адзіную непадзельную Расію”, бо ім патрэбен быў хто заўгодна, толькі б захаваць закабаленьне працоўнага беларускага народу. Але калі руская буржуазія была скінутая, а нямецкі імпэрыялізм акупіраваў Украіну і Беларусь, гэтыя ж зубры нацыяналістычнай контррэвалюцыі (Цвікевіч, Ластоўскі, Астроўскі, Варонка і інш.) кінулі саюз з рускай буржуазіяй і пайшлі на саюз з нямецкім кайзэрам, а потым з польскімі князямі і памешчыкамі і прадавалі беларускі народ оптам і ў розьніцу.

    Вось, што яны пісалі нямецкаму кайзэру:

    “Рада Беларускай Народнай Рэспублікі, як выбраная прадстаўніца беларускага народу, зьвяртаецца да вашай імпэратарскай вялікасьці са словамі глыбачайшай падзякі за вызваленьне Беларусі нямецкімі войскамі з цяжкага ўціску чужога пануючага зьдзеку і анархіі. Рада Беларускай Народнай Рэспублікі дэкляравала незалежнасьць цэльнай і недзялімай Беларусі і просіць вашу імпэратарскую вялікасьць аб абароне ў яе кіраваньнях для ўмацаваньня дзяржаўнай незалежнасьці і недзялімасьці края ў сувязі з нямецкай імпэрыяй. Толькі пад абаронай нямецкай імпэрыі бачыць край сваю добрую долю ў будучыні”.

    А калі нямецкія акупанты былі з Беларусі выгнаны і зноў аднавілася савецкая ўлада, а Беларусь была абвешчана Савецкай Рэспублікай, то гэтыя ж прадажныя здраднікі зьвярнуліся да польскай буржуазіі і пісалі Пілсудзкаму наступнае:

    “Мы вітаем цябе як аднаго з першых прарокаў незалежнасьці Беларусі. Вітаем цябе, начальнік польскай дзяржавы, на тваёй роднай зямельцы — Беларусі”.

    Гэтым самым яны дапамаглі польскім легіёнам акупіраваць Савецкую Беларусь.

    Вось як беларускія нацыяналісты перапрадавалі беларускі народ.

    Ганьба гандлярам народнай крывёй, фашысцкім лакеям і здраднікам. Беларускі народ, адваяваўшы сабе беларускую дзяржаву, пабудаваўшы сацыялізм, кляйміць ганьбой на векі вечныя беларускіх контррэвалюцыйных нацыяналістаў, прадаваўшых працоўныя масы Беларусі пад ярмо нямецкіх і польскіх фашысцкіх крывапіўцаў.

    Разграміць усе гэтыя варожыя сілы мы ніяк не змаглі б, калі б нам не дапамог рускі рабочы кляс, калі б намі не кіравала вялікая бальшавіцкая партыя. Толькі дзякуючы таму, што працоўнымі масамі Беларусі кіравала партыя Леніна - Сталіна, дзякуючы магутнай дапамозе рускага рабочага кляса — гегемона пралетарскай рэвалюцыі, які зьяўляецца носьбітам пралетарскага інтэрнацыяналізму, нам удалося з посьпехам разграміць і “сваю” і “чужую” буржуазную контррэвалюцыю, утварыць вольную, сувэрэнную беларускую савецкую дзяржаву, знайсьці сваю шчасьлівую бацькаўшчыну ў саюзе і з дапамогай старэйшай сваёй сястры — РСФСР (працяглыя аплядысмэнты) і іншымі савецкімі рэспублікамі.

    Беларускі народ, прымаючы сваю новую Канстытуцыю, Канстытуцыю перамогшага сацыялізму, выносіць сваю сардэчную, самую шчырую падзяку вялікаму рускаму народу за брацкую дапамогу, якую ён аказваў і аказвае беларускаму народу. (Бурныя працяглыя аплядысмэнты.)

    Слава вялікаму рускаму народу! (Гучныя, працяглыя аплядысмэнты.)

    Беларускі народ выносіць сваю глыбачайшую падзяку партыі Леніна - Сталіна, якая дала яму беларускую савецкую сувэрэнную дзяржаўнасьць. (Бурныя, працяглыя аплядысмэнты.)

    Слава нашай любімай ленінска-сталінскай партыі! (Бурныя аплядысмэнты.)

                                               V. Беларускую ССР стварыў вялікі Сталін

    Беларускі народ за шматвяковую гісторыю свайго існаваньня ўпершыню ў гісторыі займеў сваю дзяржаўнасьць. Беларусь на працягу вякоў зьяўлялася арэнай спрэчак, за кошт якой уладжвалі канфлікты розныя князі, каралі і баяры, а таксама праваслаўная і рымска-каталіцкая царква. А беларускі народ аднолькава прыгнятаўся як баярамі маскоўскімі, князямі польскімі і літоўскімі, таксама і царквой.

    Толькі партыя Леніна - Сталіна, партыя бальшавікоў і яе кіраўнікі Ленін і Сталін прывялі беларускі народ да сацыяльнага і нацыянальнага вызваленьня, а Кастрычніцкая сацыялістычная рэвалюцыя практычна, канчаткова вырашыла пытаньне аб арганізацыі беларускай дзяржавьг, як і іншых нацыянальных дзяржаў нашага Саюза. Беларусь ёсьць вынік ленінска-сталінскай нацыянальнай палітыкі. (Працяглыя аплядысмэнты.)

    Геніяльны Ленін у 1913 годзе пісаў:

    “Адзін толькі пралетарыят адстойвае ў нашы дні ісьцінную свабоду нацый і адзінства рабочых усіх нацый.

    Каб розныя нацыі свабодна і мірна ўжываліся разам або разыходзіліся (калі гэта ім выгадней), складаючы розныя дзяржавы, для гэтага неабходны поўны дэмакратызм, які адстойваецца рабочым клясам. Ні адной прывілеі ні для адной нацыі, ні для адной мовы! Ні малейшага прыгнечаньня, ні малейшай несправядлівасьці да нацыянальных меншасьцей — вось прынцыпы рабочай дэмакратыі”. (Ленін, том XVI, выд. II, ст. 389.)

    Так ставіў пытанне аб нацыянальнай палітыцы геніяльны арганізатар і правадыр Уладзімір Ільіч Ленін.

    Геніяльны саратнік геніяльнага Леніна тав. Сталін, абараняючы прынцыпы бальшавізму ў сваёй клясычнай працы па нацыянальнаму пытаньню ў 1913 годзе ўшчэнт разьбіў тэорыі меншавікоў, Бунда і аўстрыйскай сацыял-дэмакратыі аб так званай культурнай аўтаноміі, якую прапаведавалі гэтыя партыі на чале з Ота Баўэрам. Тав. Сталін у гэтай сваёй працы даў клясычнае азначэньне што такое нацыя, паказаў як бальшавізм вырашае нацыянальнае пытаньне, абгрунтаваў палажэньне пра нацыянальнае самавызначэньне аж да аддзяленьня. (Сталін, Марксізм і нацыянальна-каляніяльнае пытаньне.)

    Выходзячы з гэтых палажэньняў правадыроў нашай партыі, Леніна і Сталіна, Цэнтральны Камітэт бальшавікоў у 1913 г. вынес наступную пастанову:

    “Што датычыць правоў прыгнечаных нацый на самавызначэньне, г. зн. аддзяленьне і стварэньне самастойных дзяржаў, то сацыял-дэмакратычная партыя безумоўна павінна адстойваць гэтыя правы. Гэтага патрабуюць як асноўныя прынцыпы міжнароднай дэмакратыі наогул, так і ў асаблівасьці нечуванае нацыянальнае прыгнечаньне большасьці насельніцтва Расіі царскай манархіяй, якая прадстаўляе самы рэакцыйны дзяржаўны лад у параўнаньні з суседнімі дзяржавамі Эўропы і Азіі”. (З рэзалюцыі па нацыянальнаму пытаньню, прынятай на нарадзе ЦК РСДРП з партыйнымі работнікамі летам 1913 года.)

    Так Ленін і Сталін і наша партыя паставілі пытаньне аб дзяржаўнасьці прыгнечаных нацый, так яно і вырашана. У бальшавікоў не разыходзіліся і не разыходзяцца, словы са справамі. Бальшавікі заўсёды, вызначаючы праграму, пасьлядоўна яе ажыцьцяўляюць.

    Практычным вынікам ленінска-сталінскай нацыянальнай палітыкі і зьяўляецца наша БССР. У канцы 1918 года Беларусь была абвешчана самастойнай Савецкай рэспублікай.

    Такім чынам, БССР была арганізавана партыяй Леніна - Сталіна, а непасрэдным яе тварцом і арганізатарам зьяўляецца вялікі стратэг пралетарскай рэвалюцыі тав. Сталін. (Бурныя, працяглыя аплядысмэнты.)

    Гістарычнай датай утварэньня Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі зьяўляецца 30 сьнежня 1918 года, калі 6-ая Канфэрэнцыя бальшавікоў Заходняй вобласьці пастанавіла абвясьціць Беларусь свабоднай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікай, а Канфэрэнцыю перайменаваць у Першы Зьезд КП(б)Б.

    Калі мы прымаем новую Канстытуцыю, то мы павінны асабліва спыніцца на ролі вялікага Сталіна ў арганізацыі БССР, як самастойнай рэспублікі.

    Тав. Сталін асабіста падрыхтаваў утварэньне і стварыў БССР, ён непасрэдна кіраваў абаронай Савецкай Беларусі ад наступленьня інтэрвэнтаў, ён кіраваў барацьбой за вызваленьне Беларусі ад нямецкіх і польскіх акупантаў.

    Тав. Сталін непасрэдна кіраваў абаронай г. Менска. Ён сам прыяжджаў у Беларусь і ў г. Менск у 1919 годзе. Па яго геніяльнаму пляну былі разгромлены акупанты заходнеэўрапейскіх дзяржаў і ўнутраная контррэвалюцыя як на Украіне, так і ў Беларусі.

    Тав. Сталін кіраваў кожным баявым участкам Чырвонай Арміі, якая вызваляла Беларусь ад польскіх акупантаў. У сваім паведамленьні аб становішчы на польскім фронце ў 1920 годзе тав. Сталін пісаў:

    “два апошнія месяцы травень і чэрвень прадстаўляюць два зусім розныя малюнкі становішча на фронце. Травень — гэта месяц выключных посьпехаў польскіх войск. На правым сваім флянгу палякі з посьпехам прасоўваюцца за лінію Кіеў - Жмерынка, пагражаючы Адэсе. На левым флянгу з посьпехам ліквідуюцца наступальныя дзеяньні нашых войск у напрамку Маладзечна - Менск. У цэнтры, замацаваўшы за сабой Мазыр і заняўшы Рэчыцу, польскія войскі пагражаюць Гомелю.

    Чэрвень, наадварот, — месяц хуткай і рашучай ліквідацыі травеньскіх посьпехаў польскіх войск. Прасоўваньне палякаў на Украіну ўжо ліквідавана, бо палякі не толькі выгнаны з Кіева, але адкінуты за лінію Роўна – Праскураў - Магілёў. Прасоўваньне палякаў у бок Гомеля таксама ліквідавана, бо польскія войскі адкінуты за Мазыр. Што датычыць левага флянгу палякаў, найбольш устойлівага па водзыву польскага друку, то трэба сказаць, што вызначыўшыяся за апошнія дні ў гэтым раёне магутныя ўдары нашых войск у напрамку Маладзечна не пакідаюць сумненьня ў тым, што палякі будуць адкінуты назад і ў гэтым раёне. Ліпень адкрывае малюнак рашучага пералому на фронце ў карысьць Расіі з яўнай перавагай на баку савецкіх войск”. (З гутаркі з тав. Сталіным аб становішчы на польскім фронце.)

    Тав.  Сталін, кіруючы непасрэдна барацьбой Чырвонай Арміі і барацьбой беларускага народу па разгрому акупантаў, цесна зьвязваўся з беларускім народам, да якога ён адносіўся з вялікай любоўю. Ён любіў і любіць беларускі народ, як ніхто. (Працяглыя аплядысмэнты.)

    Цікава прывесьці водзыў тав. Сталіна аб беларускім сялянстве. У паведамленьні тав. Сталіна, надрукаваным у газэце 16-й арміі “Крас-ноармеец” 15 ліпеня 1920 года, тав. Сталін гаварыў, як беларускія сяляне сустракаюць Чырвоную Армію.

    Газэта пісала:

    “Член Рэўваенсавета Рэспублікі тав. Сталін паведамляе, што не можа не адзначыць выключна добрых адносін мясцовага насельніцтва да Чырвонай Арміі. Такіх адносін мне не прыходзілася сустракаць ні на ўсходзе, ні на поўдні. Не гледзячы на беднасьць сялянскіх мас на захадзе ў параўнаньні з Паваложжам і поўднем, усе ж сяляне дзяліліся апошнім з чырвонаармейцамі. Надзвычай цяжкая падводная павіннасьць выконвалася без нараканьняў. Чырвонаармейцам аказвалася ўсялякае садзейнічаньне, усякая дапамога, і вялікае было гора насельніцтва, калі мы былі прымушаны у канцы траўня пачаць адыход. Насельніцтва прыфрантавой паласы перанесла ўсю цяжкасьць польскай акупацыі, пры гэтым добра ўсьвядоміла чым пагражае яму ўварваньне польскіх паноў. На нашым фронце ёсьць цэлая група войска, уся санітарная справа якога знаходзіцца ў руках сялян і сялянак, якія праяўляюць найвялікшыя клопаты і ўвагу да нашых раненых чырвонаармейцаў.

    Што датычыць настрояў беларускіх сялян за франтавой паласой, то па нашых зьвестках там адбываюцца суцэльныя паўстаньні, дзейнічаюць партызанскія атрады, якія руйнуюць тыл праціўніка, спальваючы склады і зьнішчаючы памешчыкаў. Можна сьмела сказаць, што паўтараецца такая ж гісторыя, што ў Сыбіры з Калчаком Пры набліжэньні нашых часьцей усюды тыл праціўніка пачынае ўзрывацца знутры. Мы прысутнічаем у сучасны момант пры сапраўднай сялянскай рэвалюцыі ў Беларусі» (З газеты «Красная Звезда» № 158, 11-VІІ 1935 г., стар. 1).

    Тав Сталін дапамагаў беларускаму народу ўмацоўваць дыктатуру пралетарыяту, уладу Саветаў пасьля вызваленьня Беларусі ад акупацыі. Тав Сталін стварыў КП(б)Б і вырасьціў яе. (Бурныя працяглыя аплядысмэнты.) Ён вырошчваў і выхоўваў кадры з беларускага народу. Ён заўсёды чула і ўважліва адносіўся да патрэб сацыялістычнага будаўніцтва, да ўздыму культуры і матэрыяльнага дабрабыту працоўных мас Беларусі. Нашым магутным ростам сацыялістычнай эканомікі, культуры і матэрыяльнага дабрабыту мы абавязаны вялікаму Сталіну. (Бурныя аплядысмэнты.)

    Тав. Сталін стварыў Беларусь, адстаяў яе ад інтэрвэнтаў. Тав. Сталін арганізаваў і непасрэдна кіраваў будаўніцтвам сацыялізму ў БССР. І таму БССР ёсьць сталінская Рэспубліка. (Бурныя, працяглыя аплядысмэнты.)

    Беларускі народ, сабраўшыся на сваім Зьезьдзе Саветаў, прыносіць вялікае і сардэчнае дзякуй другу беларускага народу, арганізатару вялікіх перамог — тав. Сталіну. (Бурныя, працяглыя аплядысмэнты.) Слава вялікаму палкаводцу сацыялістычнай рэвалюцыі тав. Сталіну! (Бурныя, працяглыя аплядысмэнты, пераходзячыя ў доўгую авацыю. Зьезд стоячы вітае тав. Сталіна.)

    Вялікую ролю ў справе арганізацыі працоўных мас Беларусі, асабліва Палесься, адыграў Палескі камітэт бальшавікоў. Гэта — адна з найстарэйшых і моцных бальшавіцкіх арганізацый у Беларусі. Палескі бальшавіцкі камітэт падрыхтаваў рабочых і сялян Беларусі да перамог у дні Кастрычніцкай рэвалюцыі.

    Працоўныя масы БССР адзначаюць вялікую ролю кіраўніка Палескага камітэта тав. Л. М. Кагановіча (бурныя аплядысмэнты), які ў 1917 годзе, як непахісны ленінец-сталінец, арганізоўваў рабочых і бяднейшае сялянства і вёў іх на штурм расійскай і беларускай буржуазіі. Усім працоўным масам Беларусі вядома яго кіпучая работа ў барацьбе за ўладу саветаў. Досыць напомніць аб яго выступленьнях у Магілёве і іншых гарадах Беларусі летам 1917 года і яго заклікі да Кастрычніцкага паўстаньня.

    Беларускі народ выносіць шчырую падзяку слаўнаму кіраўніку Палескага камітэта, саратніку вялікага Сталіна — Лазару Майсеевічу Кагановічу. (Бурныя, працяглыя аплядысмэнты.)

    Нашы перамогі зьяўляюцца вынікам уважлівых клопатаў з боку ўрада Саюза ССР, асабліва з боку кіраўніка Саюзнага Ўрада В. М. Молатава. (Бурныя, працяглыя аплядысмэнты.) З выключнай увагай, з бальшавіцкай любоўю ён заўсёды адносіўся да беларускага народу, да сацыялістычнага будаўніцтва ў БССР, да ўздыму сацыялістычнай эканомікі і культуры беларускага народу. Многія фабрыкі, заводы і іншыя будоўлі, пабудаваныя ў Беларусі, ёсьць вынік уважлівых адносін з боку кіраўніка Саюзнага Ўрада тав. Молатава.

    Беларускі народ, прымаючы сваю Канстытуцыю, выносіць шчырую падзяку Ўраду Саюза ССР і яго кіраўніку вернаму саратніку вялікага Сталіна тав. Молатаву. (Бурныя, працяглыя аплядысмэнты.)

    У справе вызваленьня Беларусі ад акупацыі, у справе разгрому ўнутранай і зьнешняй контррэвалюцыі адыграў вялікую ролю наш савецкі маршал Кліменцій Яфрэмавіч Варашылаў. (Бурныя аплядысмэнты.) Рабочыя і сяляне Беларусі памятаюць, як слаўныя палкі варашылаўскай Чырвонай коньніцы змагаліся на палях Беларусі за лёс беларускага народу з польскімі панамі і белагвардзейскімі бандамі. Кіраваў гэтымі баямі Кліменцій Яфрэмавіч Варашылаў.

    Яго выключная ўвага да ўзмацненьня граніц Беларусі, да ператварэньня Беларусі ў непрыступны фарпост сацыялізму, да ўздыму эканомікі і культуры беларускага народу, яго асаблівая любоў да беларускага народу вядома ўсім рабочым і сялянам Беларусі.

    Мы выносім нашу падзяку слаўнаму палкаводцу, баявому саратніку тав. Сталіна — Кліменцію Яфрэмавічу Варашылаву. (Бурныя, працяглыя аплядысмэнты.)

    Беларускі народ ганарыцца тым, што ён вёў барацьбу за сваё вызваленьне ад прыгнёту капіталістаў і памешчыкаў пад непасрэдным кіраўніцтвам вялікага Сталіна і яго бліжэйшых саратнікаў. (Аплядысмэнты.)

                                         V. Сталінская Канстытуцыя прынесла радаснае

                                              і шчасьлівае жыцьцё беларускаму народу

    У праекце Канстытуцыі БССР, які прадстаўлены на зацьвярджэньне Зьезда Саветаў, адлюстраваны магутны рост беларускага народу. Няма ў нас ужо той нястачы, галечы, якія калісьці былі ўдзелам беларускага народу.

    Варта ўспомніць, як пры царызьме жылі рабочыя, сяляне і ўсе працоўныя масы Беларусі. Для прыкладу прывяду дакумэнт, напісаны ў 1899 годзе старшым фабрычным інспэктарам Менскай губэрні Баклеўскім, пасьля абсьледаваньня некаторых прадпрыемстваў.

    Ён пісаў наступнае:

    “У большасьці заводаў наглядаецца адсутнасьць самай неабходнай элемэнтарнай бясьпекі ад машын, трансмісій, апаратаў... Рабочыя зьмяшчаюцца ў цесных і душных пакоях, якія разьмешчаны нярэдка на другім паверсе завода, куды пранікаюць у вялікай колькасьці ўсе шкодныя выпарэньні ад вытворчасьці. Прыходзілася наглядаць на некаторых заводах, што па прычыне цеснаты ў памяшканьнях рабочыя месьціліся пад унутранымі лесьвіцамі завода. Работа на большасьці заводаў праходзіць у самых шкодных у санітарных адносінах умовах. Работа на падобных заводах пачынаецца каля 2-х гадзін раніцы і канчаецца ў 4, а то і ў 5-6 гадзін увечары”.

    У газэце “Минский листок” у 1896 годзе адзін карэспандэнт пісаў аб рбоце на гільзавых фабрыках наступнае:

    “Становішча рабочых на менскіх фабрыках і заводах наогул, а на гільзавых фабрыках у асаблівасьці вельмі жаласнае і плаклівае ва ўсіх адносінах. Рабочы час на гэтых фабрыках і заводах вельмі працяглы, а зарплата рабочых вельмі мізэрная. Заработак дарослага работніка раўняецца 3-4 рублям, а дарослай работніцы — 1-1,5 рубля ў тыдзень. На некаторых з гільзавых фабрык большую частку рабочых складаюць маленькія дзеці, праца якіх эксплюатуецца іх гаспадарамі самым жахлівым і несумленным чынам. За вельмі цяжкую і зьнясільваючую работу малалетняму рабочаму плацяць ад 30 да 50 кап. у тыдзень, але не больш. Гэта небывалы, але дакладны факт, які можа быць засьведчаны пішучым гэтыя радкі.

    Няшчасныя дзеці - працаўнікі да немагчымасьці зьнясільваюцца пры работах на гільзавых фабрыках, дзе яны бываюць па 16-18 гадзін у суткі. Такім чынам не маюць ні малейшай магчымасьці атрымаць хаця б якую-небудзь асьвету. Сэрца абліваецца кроўю, калі глядзіш на малых гэтых, на якіх набрынялая міязмамі фабрычная атмасфэра адбіваецца самым забойчым чынам ва ўсіх адносінах”. (“Минский листок” № 39, 1896 г. Д. Р.)

    Гэтыя дакумэнты не патрабуюць тлумачэньня, яны гавораць самі за сябе. З іх відаць, як жыў рабочы на прадпрыемствах Беларусі ў царскія часы.

    А чаго цяпер дабіўся рабочы кляс Беларусі?

    Няма чаго і гаварыць, што ўмовы работы на сацыялістычных прадпрыемствах абстаўлены добра. Як правіла, фабрычна-заводзкія памяшканьні маюць многа сьвятла, утрымліваюцца ў чыстаце, добра пастаўлена ахова працы. Самым галоўным дасягненьнем рабочага клясу зьяўляецца поўная ліквідацыя беспрацоўя і ўстанаўленьне сямігадзіннага рабочага дня (працяглыя аплядысмэнты), аб чым запісана ў Канстытуцыі. Кожнаму грамадзяніну нашай краіны гарантуецца атрыманьне работы.

    Зараз рабочы зарабляе за сваю працу столькі, што мае магчымасьць добра жыць, выхоўваць сваіх дзяцей, і павышаць свой культурны ўзровень.

    Вось прыклад. У сям’і рабочага Зальцмана (г. Менск) пяць дачок і пяць сыноў. Адна дачка — былая работніца фабрыкі імя Кагановіча зараз ужо працуе інжынэрам у Белскуртрэсьце па сканчэньні інстытута ў Маскве, член ВКП(б). Другая дачка скончыла Ленінградзкі пэдагагічны інстытут, таксама член ВКП(б), працуе загадчыкам вучэбнай часткі дашкольнага пэдагагічнага тэхнікума. Трэцяя дачка скончыла Вышэйшы пэдагагічны інстытут у Менску, член ВКП(б), намесьнік старшыні ЦП Саюза дашкольных работнікаў. Чацьвёртая дачка зараз студэнтка другога курса фізмата БДУ. Адзін сын — былы рабочы - закройшчык фабрыкі імя Кагановіча, зараз студэнт 3-га курса мастацкай акадэміі ў Ленінградзе і два сыны — рабочыя - закройшчыкі.

    Майстар ліцейнага цэха завода імя Варашылава Заборскі Канстанцін Ігнацьевіч мае вытворчы стаж 36 год. Лепшы стаханавец завода, заработак яго 700 рублёў у месяц. Адна дачка — урач, другая дачка — канчае мэдыцынскі інстытут, сын канчае дзесяцігодку.

    Вось другі прыклад. Рабочы фабрыкі імя Кагановіча ў Менску тав. Кугель працуе на фабрыцы з 1923 года, дзяцей мае 6 чалавек: адзін сын ужо інжынэр-канструктар — лётчык, другі сын — заатэхнік, дачка — урач, астатнія дзеці таксама вучацца.

    Такіх прыкладаў ёсьць тысячы. Яны гавораць аб тым, што рабочы кляс, узяўшы ў свае рукі ўладу ў кастрычніку 1917 года пад кіраўніцтвам партыі Леніна - Сталіна пабудаваў сацыялізм, перарабіў эканоміку, культуру і быт.

    А якое становішча рабочых у капіталістычных краінах, дзе да гэтага часу пануе капіталізм?

    Вось прыклад — становішча рабочага клясу Польшчы. Я прывяду вам афіцыяльнае выступленьне рэфэрэнта міністэрства сацыяльнай забясьпекі Польшчы Тамашэўскага, які ў сваім выступленьні на пасяджэньні бюджэтнай камісіі сэйму гаварыў наступнае:

    “З 1928 па 1935 год агульная сума зарплаты рабочых у Польшчы ўпала на 49%. Сярэдні заработак рабочага за тыдзень складае каля 26 злотых. 43% рабочых зарабляе менш 20 злотых у тыдзень. Амаль 12% рабочых буйнай і сярэдняй прамысловасьці ў 1935 годзе зарабляла менш 20 злотых у тыдзень. Асабліва дрэннае становішча моладзі: у 1936 г. было, 2,5 млн. моладзі, з якіх большасьць зьяўлялася беспрацоўнымі. На кожную 1000 маладых рабочых працуе толькі 27 чалавек” (з газэты “Фольгсцэйтунг” ад 17/І 1937 г.).

    Як бачыце, па сьведчаньню саміх, работнікаў польскага дзяржаўнага апарата заработак рабочых Польшчы не перавышае 4 р. 50 к. у тыдзень.

    Якое становішча беспрацоўных у Польшчы — можна бачыць з той жа газэты ў нумары ад 18/І 1937 г.

    “Дэлегацыя беспрацоўных у Гродне, якая зьвярнулася да старшыні зімняга камітэта дапамогі, паказвае, што прадукты, якія выдаюцца камітэтам, немагчыма есьці. Бульба зусім гнілая, мука, соль і крупы мокрыя і поўна там сьмецьця, і за гэтыя «прадукты» рабочы павінен яшчэ адпрацоўваць”.

    Асабліва цяжкае становішча рабочых у Заходняй Беларусі. Па законах Польшчы беларусам недаступна дзяржаўная служба ні ў адміністрацыйным апараце, ні ў судзе, ні ў іншых установах, а таксама на тэрыторыі Заходняй Беларусі беларус не можа быць чыгуначнікам.

    Няма чаго і гаварыць, што жыцьцё беларускага сялянства ў мінулым было неймаверна цяжкім. Прывяду адзін прыклад.

    Ва ўсепадданейшым данясеньні галоўнага начальніка краю па Віцебскай губэрні пісалася:

    “Сяляне зусім не ведаюць хлеба, харчуюцца грыбамі і рознай сырызнай, якая параджае розныя хваробы. Жабрацтва страшэннае, а тут жа поруч роскаш памешчыкаў. Жыцьцёвыя сілы краю зусім вычарпаліся ў маральных і фізычных адносінах. Расслабленьне дасягнула крайніх межаў”.

    А ў кнізе Сямёнава — намесьніка старшыні імпэратарскага расійскага геаграфічнага таварыства можна знайсьці апісаньне наступнага факту, што “насельніцтва Паддзьвіньня знаходзіцца ў страшэнным жабрацтве. Калі баржы з хлебам напраўляліся па Дзьвіне ў Рыгу, то сотні галадаючых і паўголых сялян тоўпіліся на беразе рэчкі і на прыстанях. Яны прасілі ў суднаўшчыкоў хлеба. Некаторыя суднагаспадары рыхтавалі для раздачы печаны хлеб, і калі хлеб звазіўся на бераг, галодныя сяляне кінуліся на яго, як зьверы, прычым адбываліся разьдзіраючыя душу сцэны. Мужчыны вырывалі хлеб у жанчын, дарослыя — у дзяцей”.

    Няма чаго і гаварыць аб тым, што сяляне Савецкай Беларусі даўно ўжо забылі аб такім жыцьці. Яны, дзякуючы перамогам сацыялістычнага будаўніцтва, дасягнулі высокай ступені матэрыяльнага і культурнага жыцьця. Калгасны лад прывёў беларускіх сялян да заможнага і шчасьлівага жыцьця.

    Раней, да рэвалюцыі памешчыцкія і манастырскія землі ў Беларусі складалі 58,9% усёй зямлі, а сяляне займалі толькі 41%. Пасьля Кастрычніцкай рэвалюцыі ўся гэтая зямля перайшла да сялянства. Наша Канстытуцыя ў арт. 8 запісвае:

    “Зямля, якая займаецца калгасамі, замацоўваецца за імі ў бясплатнае і бестэрміновае карыстаньне, гэта значыць навечна”.

    Такім чынам, беларускае сялянства, у выніку канчатковай перамогі сацыялізму, атрымала ў бясплатнае і бестэрміновае карыстаньне ўсю зямлю, на якой яно працуе. Больш таго, і зямля калгасная пачала больш даваць ураджаю. Калі раней селянін зьбіраў на сваёй палосцы 20-25 пудоў збожжа, то зараз ураджай стаў значна большы. Там, дзе калгас добра арганізаваў работу, там мы маем і гіганцкія ўраджаі, якія даюць вялікую карысьць сялянству. Напрыклад: калгасьнік Бурдак Кузьма ў калгасе “Прамень камуны” Слуцкага раёну сабраў ўраджай аўса 35,1 цэнтнэра, жыта 29,1 цэнтнэра, ячменю — 26,5 цэнтнэра з га.

    Калгасьніца Мініна з калгаса “Май” Чэрвеньскага раёна сабрала ўраджай ільнавалакна 13,1 цэнтнэра з га. Калгасьнік Шэршань Мацьвей з калгаса “Бальшавік” Барысаўскага раёна дабіўся ўраджаю бульбы 558 цэнтнэраў з га.

    А як жывуць нашы браты сяляне-беларусы ў фашысцкай Польшчы, дзе яшчэ пануе фашызм і дыктатура капіталістаў? Па даных міністэрства фінансаў Польшчы на тэрыторыі Заходняй Беларусі ёсьць 223 буйных памешчыкі, ў якіх знаходзіцца 1.586.411 га лепшых зямельных угодзьдзяў, а ў 408.000 бядняцкіх сялянскіх гаспадарак ёсьць зямлі — 1.544.894 га.

    Як бачыце, 223 памешчыкі маюць больш зямлі, чым 408 тысяч сялянскіх гаспадарак. Таму не выпадкова мы чытаем у газэце “Кур’ер Віленскі” ад 26-І 1936 г. паведамленьне аб тым, што:

    “У ваяводзтвах Браслаўскім, Дзісенскім, Пастаўскім пачаўся масавы голад. 30% насельніцтва не мае хлеба і харчуецца выключна бульбай. Згодна афіцыйных даных. 120 тысяч насельніцтва, сярод якога 45 тысяч дзяцей, галадаюць”.

    Як бачыце жыцьцё сялян Заходняй Беларусі нічым не адрозьніваецца ад жыцьця сялян пры рускім царызьме.

    Як у Сталінскай Канстытуцыі Саюза ССР, так і ў праекце Канстытуцыі БССР яскрава адлюстраваны правы жанчын. У арт. 97 Канстытуцыі БССР сказана:

    “Жанчыне ў БССР прадастаўляюцца роўныя правы з мужчынай ва ўсіх галінах гаспадарчага, дзяржаўнага, культурнага і грамадзка-палітычнага жыцьця.

    Магчымасьць ажыцьцяўленьня гэтых правоў жанчын забясьпечваецца прадастаўленьнем жанчыне роўнага з мужчынай права на працу, аплату працы, адпачынак, сацыяльнае страхаваньне і асьвету, дзяржаўнай аховай інтарэсаў маці і дзіцяці, прадастаўленьнем жанчыне пры цяжарнасьці водпускаў, з захаваньнем утрыманьня, шырокай сеткі радзільных дамоў, дзіцячых ясьляў і садоў”.

    Савецкая жанчына зараз зьяўляецца актыўным удзельнікам будаўніцтва сацыялізму, ніякіх перашкод як у прававых адносінах, так і ў праве на працу, у аплаце гэтай працы, у праве на асьвету ў нас даўно ўжо няма.

    Варта прывесьці наступныя факты, што ў БССР ужо налічваецца сярод жанчын 17.109 чалавек настаўніц, 558 чалавек навуковых работнікаў, 1.550 урачоў.

    У складзе рабочых Савецкай Беларусі 44% складаюць работніцы.

    Сярод усіх трактарыстаў БССР 1.212 жанчын - трактарыстак.

    У нас, у БССР, як і ў іншых савецкіх рэспубліках, жанчыны сапраўды кіруюць дзяржаўнай работай: 106 жанчын старшынь сельсаветаў, 12.910 жанчын членаў саветаў і райвыканкамаў.

    А як жанчына жыла раней, пры царызьме? Прывяду адзін прыклад:

    У маёнтак графа Патоцкага наймалася адна сялянка на работу. Быў заключаны з ёй такі дагавор:

    “Я, сялянка, паступіла ў наймы па сваёй згодзе ў маёнтак графа Патоцкага на сельскагаспадарчыя работы, ямія б мне ні даручалі, усяго на 144 рабочыя дні, на сваім утрыманьні, за плату за ўвесь час 34 рублі, у лік якіх атрымала задатак 10 рублёў, а астатнія грошы буду атрымліваць потым, колькі я заслужу.

    1. Выходзіць на работу з усходу сонца і працаваць да заходу сонца.

    2. Калі я пакіну работу без законных прычын, я павінна зьвярнуць задатак удвая, не патрабуючы за час работы ніякай аплаты.

    3. На работы абавязваюся выходзіць адразу ж, як мяне выклікаюць.

    4. Калі маёнтак выклікае мяне на якую-небудзь работу ў сьвята ці нядзелю, то я не маю права адмаўляцца працаваць.

    5. Калі я ў сьвята ці ў будні дзень без дазволу маёнтка куды-небудзь пайду, то абавязана за гэтыя прагульныя дні адпрацаваць.

    6. Калі я захварэла ці памерла, то за мяне павінна адпрацаваць мая сям’я.

    7. Ні ў якім разе я не магу пакінуць работу да тэрміну.

    Гэтыя ўмовы мне вядомы, у чым і расьпісваюся”.

    А такіх батрачак былі тысячы і ім прыходзілася прадаваць свае рабочыя рукі, атрымліваючы за гэта грашы.

    Як жывуць жанчыны капіталістычных краін, дзе пануе дыктатура капіталістаў?

    Вось аб чым пішуць польскія работніцы - эмігранткі:

    “Мы бачылі сваімі вачыма, як у Лодзі на прадзільнай фабрыцы Відзе стаяла ля станка цяжарная работніца Глінкер. Пачаліся родавыя схваткі. Асталося 15 мінут да гудка. Майстар не адпусьціў яе з работы. Яна у першы раз не паслухалася і, скурчыўшыся ад болю, папаўзла да прахадной будкі, але майстар забараніў выпускаць яе з фабрыкі. Засьвістаў гудок, Глінкер выйшла за вароты фабрыкі і павалілася. У пыльнай канаве на вачах усіх яна нарадзіла...

    Мы былі сьведкамі як у горадзе Петракове цяжарная работніца, якая была паслана гаспадыняй на рынак, ледзь дайшла да грамадзкай прыбіральні і там нарадзіла.

    Нам вядома, што памешчык Гутоўскі, даведаўшыся, што батрачка Швіцкая зацяжарыла, груба выгнаў яе са свайго маёнтка. Швіцкая павесілася ў лесе, які належаў пану Гутоўскаму”.

    У нашай Канстытуцыі запісваецца:

    “Грамадзяне БССР маюць права на асьвету.

    Гэтае права забясьпечваецца ўсеагульна-абавязковай пачатковай асьветай, бясплатнасьцю асьветы, уключаючы вышэйшую асьвету, сыстэмай дзяржаўных стыпэндый пераважнай большасьці навучаючыхся ў вышэйшай школе, навучаньнем у школах на роднай мове, арганізацыяй на заводах, у саўгасах, машына-трактарных станцыях і калгасах бясплатнага вытворчага, тэхнічнага і агранамічнага навучаньня працоўных”.

    Што адлюстроўвае гэты артыкул?

    Гэта значыць, што ўсё насельніцтва БССР навучылася пісьменнасьці. Толькі адзінкі процантаў старэйшых узростаў яшчэ не ліквідавалі сваю непісьменнасьць.

    У нас у школах усеагульнага навучаньня вучыцца 969,3 тысячы дзяцей; у ВНУ, тэхнікумах вучыцца 43.107 студэнтаў на інжынэраў, урачоў, аграномаў, настаўнікаў, на савецкіх юрыстаў, эканамістаў і так далей.

    Не выпадкова, што вёска Крывічы, Старобінскага раёна, налічвае сярод сваіх сялян сотні людзей з вышэйшай асьветай. Напрыклад, з гэтай вёскі ўжо выйшла 15 інжынэраў, 13 аграномаў, 5 урачоў, 114 настаўнікаў, 18 камандзіраў Чырвонай Арміі ад лейтэнантаў да камандзіраў дывізіі. З гэтай вёскі цяпер вучыцца толькі ў ВНУ 27 чалавек, а такіх вёсак у БССР многа.

    З многіх рабочых сем’яў гарадоў БССР ужо выйшла па 4-5 чалавек інжынэраў, тэхнікаў, урачоў і іншых спэцыялістаў.

    У нас забясьпечана поўная магчымасьць вучыцца на роднай мове ўсім нацыянальнасьцям, якія жывуць на тэрыторыі БССР.

    У нас налічваецца 196 яўрэйскіх школ, 107 польскіх, 9 літоўскіх, 10 нямецкіх, 24 украінскіх, 12 латыскіх, 178 рускіх і 6.323 беларускіх.

    А што было з асьветай беларускага народу пры царызьме?

    Па даных перапісу 1897 г. у вясковых мясцовасьцях сучаснай БССР прыходзілася на 1000 душ насельніцтва толькі 142 пісьменных, а сярод жанчын непісьменнасьць была яшчэ большай — на 1000 чалавек жанчын было толькі 70 пісьменных.

    Няма чаго і гаварыць, што ў капіталістычных краінах, асабліва у Польшчы, становішча з народнай асьветай знаходзіцца на такім узроўні, якое ў нас было пры царызьме. Там процант непісьменнасьці, асабліва сярод сялянства, захаваўся на ўзроўні часоў царызму.

    Гэта відаць з газэты “Кур’ер Паранны”, якая пісала аб становішчы народнай асьветы ў Заходняй Беларусі наступнае:

    “У некаторых мясцовасьцях Палесься з самага пачатку ўзьнікненьня польскай дзяржавы няма школ, а моладзь астаецца там: поўнымі анальфабэтамі”.

    Гэта значыць моладзь не ведае нават азбукі.

    Адносна навучаньня дзяцей на сваёй роднай мове для нацменшасьцей, якія пражываюць у Польшчы, няма чаго і гаварыць. Там зусім няма беларускіх школ, а якія былі раней, то і тыя зачынены.

    Прасьледаваньне нацыянальнай культуры ў Польшчы такое ж, як і ў фашысцкай Германіі. У гэтых адносінах польскі фашызм не адстае ад фашызму нямецкага.

    Беларуская мова прасьледуецца. Нават фашысцкая газэта “Беларуская Крыніца” і то прымушана напісаць наступнае:

    “Калі беларусы выходзяць з касьцёла, то на паперці і на плошчы імкнуцца гаварыць паміж сабой на польскай мове. А калі ў каго-небудзь і вырвецца беларускае слова, то ён спалохана аглядаецца ва ўсе бакі, ці не пачуў яго хто-небудзь. Найбольш абражаны ў гэтых адносінах дзеці. Гаварыць на беларускай мове дзецям забараняецца. Яны глядзяць на бацькоў і зьдзіўляюцца і не разумеюць, чаму, калі бацькі гавораць паміж сабой па-беларуску, то імі нельга на гэтай мове гаварыць ні з бацькамі, ні паміж сабой”.

    Не выпадкова польскі друк, у тым ліку пэпээсаўская газэта “Работнік”, паднімалі вой і брахню на савецкую Канстытуцыю. Ім патрэбна было брахаць, скажаць сэнс савецкай Канстытуцыі для таго, каб абманваць працоўныя масы Польшчы і асабліва нацменшасьці, бо савецкая Канстытуцыя для ўсіх працоўных капіталістычных краін, у тым ліку і для працоўных мас Польшчы, зьяўляецца баявым заклікам барацьбы за нацыянальнае і сацыяльнае вызваленьне.

    Але колькі б яны ні паклёпнічалі на Савецкі Саюз і на Савецкую Беларусь, колькі б яны ні абманвалі народныя масы, ім ніколі не удасца скрыць сапраўднага сэнсу Сталінскай Савецкай Канстытуцыі, у якой запісаны гіганцкія заваяваньні народаў Саюза ССР. Як бы польскія буржуазныя пісакі ні хавалі ад сваіх мас Канстытуцыю, праўда Сталінскай Канстытуцыі народнай пагалоскай дойдзе да рабочых і сялян нашых братоў за граніцай і яны будуць змагацца за тое, каб адваяваць сабе гэтыя правы, якія запісаны нашым народам у сваю Канстытуцыю. (Аплядысмэнты.)

    Прыходзіцца выказаць шкадаваньне, што значная частка беларускага народу жыве за граніцай пад уціскам капіталізму, на жаль, яшчэ не карыстаецца тымі палітычнымі правамі і матэрыяльнымі дабротамі, якія заваяваны і запісаны ў нашай Канстытуцыі працоўнымі масамі Савецкай Беларусі. Рабочым і сялянам Заходняй Беларусі, на вялікі жаль, пакуль што прыходзіцца пакутаваць пад ярмом польскага фашызму.

                                                               VI. Аб дэмакратызьме

    Наша Канстытуцыя ёсьць самая дэмакратычная Канстытуцыя.

    Ні ў адной капіталістычнай краіне няма і ў паміне такога дэмакратызму.

    Многія буржуазныя так званыя дэмакратычныя краіны выхваляюцца сваімі дэмакратычнымі канстытуцыямі, але сапраўдным дэмакратызмам там і не пахне, бо там пануе капіталізм.

    Краінамі кіруе нязначная кучка капіталістаў і ўсе канстытуцыі буржуазных краін накіраваны на ахову інтарэсаў пануючых клясаў. Толькі ў краіне пролетарскай дыктатуры ёсьць сапраўдная дэмакратыя.

    Таварыш Сталін не раз падкрэсліваў, што найвышэйшая форма дэмакратыі гэта ў нас, у Савецкім Саюзе, бо гэта ёсьць дэмакратыя перамогшага пралетарыяту, дэмакратыя большасьці савецкага народу, які сам кіруе сваёй дзяржавай і ўсім сваім жыцьцём.

    Наш дэмакратызм ёсьць дэмакратызм усяго народу.

    Таварыш Сталін у сваім дакладзе на VIII Усесаюзным Зьезьдзе Саветаў сказаў, што:

    “Буржуазныя канстытуцыі можна разьбіць на дзьве групы: адна група канстытуцый прама адмаўляе або зводзіць фактычна на нішто роўнасьць правоў грамадзян і дэмакратычныя свабоды. Другая група канстытуцый ахвотна прымае і нават афішыруе дэмакратычныя пачаткі, але робіць пры гэтым такія агаворкі і абмежаваньні, што дэмакратычныя правы і свабоды аказваюцца зусім зьнявечанымі. Яны гавораць аб роўных выбарчых правах для ўсіх грамадзян, але тут жа абмяжоўваюць іх аселасьцю і асьветным і нават маёмасным цэнзам. Яны гавораць аб роўных правах грамадзян, але тут жа агаворваюцца, што гэта не датычыць жанчын, або датычыць іх толькі часткова”.

    Напрыклад, маёмасны цэнз існуе ў Англіі, Амэрыцы, Японіі. Цэнз аселасьці існуе ў Францыі, Амэрыцы, Японіі. Трэба пражыць 6-12 і нават 24 месяцы на адным месцы, каб атрымаць права голасу. Асьветны цэнз існуе ў Англіі, Амэрыцы, Вэнгрыі. І вядома, што гэты цэнз скарыстоўваецца багатымі супроць бедных.

    Няма чаго і гаварыць аб абмежаваньні правоў жанчын у капіталістычных краінах. Напрыклад, жанчыны пазбаўлены права голасу пры выбарах у парлямэнт у такіх краінах, як: Францыя, Бэльгія, Італія, Швэйцарыя, Югаславія, Грэцыя, Японія, Аргентына. Грамадзяне, якія знаходзяцца ў арміі, ні ў адной краіне не карыстаюцца правам удзелу ў выбарах у парлямэнт, за выключэньнем Англіі. Як салдаты, так і афіцэры ў арміях ва ўсіх буржуазных краінах пазбаўлены гэтых элемэнтарных грамадзянскіх правоў.

    А ў нас усе грамадзяне, да якой бы расы і нацыянальнасьці ні належалі б, дзе б яны ні працавалі, да якога б кола яны ні адносіліся — маюць аднолькавыя правы. Аб гэтым гавораць артыкулы 98, 110, 111, 112, 113 праекта нашай Канстытуцыі. Больш таго, якое б то ні было прамое ці ўскоснае абмежаваньне правоў, або, наадварот, устанаўленьне прамых або ўскосных пераваг грамадзян у залежнасьці ад іх расавай і нацыянальнай прыналежнасьці, таксама як усякая пропаведзь расавай або нацыянальнай выключнасьці або нянавісьці і пагарды — караюцца законам.

    У артыкуле 85 праекта нашай Канстытуцыі запісана:

    “Народныя суды абіраюцца грамадзянамі раёна на аснове ўсеагульнага, прамога і роўнага выбарчага права пры тайным галасаваньні тэрмінам на тры гады”.

    Суд буржуазных краін — гэта самая кансэрватыўная арганізацыя капіталізму, якая абараняе інтарэсы эксплюататараў.

    Савецкі народны судзьдзя абіраецца грамадзянамі і ўсякія адхіленьні народнага суда ад савецкіх законаў і ад абароны інтарэсаў савецкіх грамадзян могуць прывесьці да таго, што насельніцтва пры наступных выбарах не можа аказаць давер’я гэтаму народнаму судзьдзі.

    Дэпутаты, якія выбіраюцца ў Саветы, павінны рэгулярна рабіць справаздачы перад сваімі выбаршчыкамі.

    Па нашай Канстытуцыі той ці іншы дэпутат Савета можа быць у любы час адкліканы выбаршчыкамі, калі ён не будзе апраўдваць таго давер’я, якое яму аказалі грамадзяне пры выбарах у Савет дэпутатаў працоўных.

    Ні адна капіталістычная краіна не мае ў сябе такой Канстытуцыі, якая б гарантавала выбаршчыкам адкліканьне дэпутатаў.

    Згодна Сталінскай Канстытуцыі Саюза ССР у нас арганізаваны 3 прамысловых новых наркаматы і Наркамат саўгасаў.

    Гэтае мерапрыемства накіравана на большае разьвіцьцё эканомікі нацыянальных рэспублік, узмацняе зацікаўленасьць мясцовых Саветаў і ўрадаў саюзных рэспублік у разьвіцьці, мясцовай прамысловасьці.

    У сувязі з арганізацыяй новых наркаматаў нам перададзена ў непасрэднае кіраўніцтва з саюзнай прамысловасьці 339 прамысловых прадпрыемстваў і 150 саўгасаў.

    Наша задача заключаецца ў тым, каб усямерна разьвіваць мясцовую ініцыятыву ў наладжваньні работы прамысловых прадпрыемстваў і саўгасаў.

    Як у Сталінскай Канстытуцыі Саюза ССР, так і ў праекце Канстытуцыі БССР у артыкуле 101 запісана, што грамадзянам БССР забясьпечваецца права аб’яднаньня ў розныя грамадзкія, прафэсіянальныя, абаронныя, маладзёвыя і інш. арганізацыі і таварыствы, а “найбольш актыўныя і сьвядомыя грамадзяне з радоў рабочага кляса і іншых слаёў працоўных яднаюцца ва Ўсесаюзную камуністычную партыю (бальшавікоў), якая зьяўляецца перадавым атрадам працоўных у іх барацьбе за ўмацаваньне і разьвіцьцё сацыялістычнага ладу і якая зьяўляецца кіруючым ядром усіх арганізацый працоўных як грамадзкіх, так і дзяржаўных”. (Аплядысмэнты.)

    Гэты артыкул прымаецца беларускім народам з вялікім увадушаўленьнем, бо ўся гісторыя барацьбы паказала, што толькі партыя Леніна - Сталіна непахісна стаіць за інтарэсы працоўных, яна вывела беларускі народ, як і народы іншых краін, на шлях радаснага і культурнага жыцьця, на шлях сацыялізму. Пад кіраўніцтвам партыі Леніна - Сталіна сацыялізм перамог канчаткова. (Працяглыя аплядысмэнты.)

                                       VII. Узмацняць абарону сацыялістычнай дзяржавы

    У разьдзеле VIII праекта Канстытуцыі БССР запісаны правы грамадзян БССР. Але ў гэтым жа разьдзеле і запісаны абавязкі грамадзян БССР Вялікія правы даюцца і вялікія абавязкі ўскладаюцца на ўсіх грамадзян.

    Яны гэтыя абавязкі грамадзян БССР у першую чаргу заключаюцца ў тым каб мы, жывучы і працуючы на мяжы з капіталістычным сьветам, як зяніцу вока ахоўвалі сваю родную бацькаўшчыну — Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік.

    У арт. 108 праекта Канстытуцыі БССР запісана:

    “Абарона бацькаўшчыны ёсьць сьвяшчэнны абавязак кожнага грамадзяніна БССР.

    Здрада радзіме: парушэньне прысягі, пераход на бок ворага, нанясеньне шкоды ваеннай магутнасьці дзяржавы, шпіянаж — караюцца па ўсёй строгасьці закона, як самае цяжкае злачынства”.

    У арт. 107 запісана:

    “Усеагульны вайсковы абавязак зьяўляецца законам. Вайсковая служба ў Рабоча-сялянскай Чырвонай Арміі прадстаўляе пачэсны абавязак грамадзян БССР”.

    Наша задача заключаецца ў тым, каб яшчэ больш узмацняць БССР, як перадавы і надзейны фарпост Вялікага Саюза ССР, узмацняць недатыкальнасьць нашых граніц, узмацняць абароназдольнасьць нашай слаўнай Чырвонай Арміі, дапамагаць нашым чырвоным пагранічнікам - чэкістам ахоўваць савецкія граніцы.

    У нас ёсьць шмат прыкладаў, калі насельніцтва Беларусі: мужчыны, жанчыны, дарослыя, дзеці і старыкі аказваюць вялікую дапамогу пагранічнікам у ахове савецкіх граніц. Але мы яшчэ павінны ўзмацніць сваю ўвагу да гэтай важнейшай дзяржаўнай справы і браць прыклад з герояў калгасьнікаў, якія, не шкадуючы сваіх сіл, вартуюць савецкія граніцы. Напрыклад: калгасьнік Паўлюкевіч Емельян Антонавіч 66 год з калгаса “Праўда” Бігосаўскага сельсавета, не гледзячы на свой узрост, прымае самы актыўны ўдзел у ахове граніц. Ён асабіста затрымаў 20 парушальнікаў граніцы, у ліку якіх былі агенты замежнай разьведкі, і за сваю актыўную дапамогу пагранічнай ахове тав. Паўлюкевіч узнагароджан ордэнам “Знак пачота”.

    Нам трэба браць прыклад з такіх калгасьніц, як Янкоўская Марыя Людвігаўна з калгаса “Чырвоны пагранічнік” Пучынскага сельсавета. Яна з 1934 года актыўна дапамагае пагранічнай ахове і асабіста затрымала 13 парушальнікаў граніцы. Яна таксама за актыўную дапамогу пагранічнай ахове ўзнагароджана ордэнам “Знак пачота”.

    Шэўчук Цімафей Якаўлевіч — калгаснік Старобінскага раёна таксама прымае актыўны ўдзел у ахове граніц. Ён асабіста затрымаў 10 парушальнікаў граніцы і ў 1934 годзе прымаў непасрэдны ўдзел у ліквідацыі буйнай банды ў час узброенай сутычкі.

    Тав. Шэўчук за актыўную дапамогу ў ахове граніцы таксама ўзнагароджан ордэнам “Знак пачота”.

    Абмяркоўваючы і зацьвярджаючы новую Канстытуцыю, працоўныя БССР павінны ўзяць на сябе абавязак, што кожны калгасьнік, кожны рабочы Савецкай Беларусі будзе зоркім часавым нашых заходніх граніц.

    Прымаючы сваю Канстытуцыю, беларускі народ заяўляе Ўраду Савецкага Саюза і свайму вялікаму другу і правадыру таварышу Сталіну, што беларускі народ зьяўляецца надзейным перадавым атрадам на рубяжы з капіталістычным Захадам. (Працяглыя аплядысмэнты.)

    Беларускі народ заяўляе словамі маршала Савецкага Саюза таварыша Варашылава, што калі вораг пасьмее на нас напасьці, то мы будзем яго дабіваць на яго тэрыторыі. (Працяглыя аплядысмэнты.) Няхай памятаюць фашысцкія падпальшчыкі вайны, што першае, што яны знойдуць на нашых савецкіх граніцах, — гэта сваю ўласную пагібель. Савецкія граніцы будуць граніцай сьмерці капіталізму. (Бурныя, працяглыя аплядысмэнты.)

    Таварышы, наша пасьпяховая работа, бурны рост сацыялізму непакоіць розных ворагаў як унутры, так і асабліва за граніцай. Фашызм рыхтуецца да нападу на нас. У падрыхтоўцы вайны яму дапамагае пракляты забойца і вораг народу, фашысцкі найміт Троцкі.

    Падонкі трацкізму, яго агенты, якія аставаліся ў нашай краіне, па дырэктыве Троцкага, японскай і нямецкай разьведак праводзілі шпіёнска-дывэрсійную і тэрарыстычную работу. Яны хацелі затармазіць пасьпяховы ход савецкага народу ўперад па шляху да камуністычнага грамадзтва.

    У гэтай шкодніцкай рабоце трацкісцкім вырадкам дапамагалі і правыя рэстаўратары капіталізму — Бухарын, Рыкаў, Угланаў і інш. чэлядзь; дапамагалі гэтым забойцам, шпіёнам і беларускія контррэвалюцыйныя нацыяналісты, якія таксама ў саюзе з Троцкім і правымі рэстаўратарамі капіталізму імкнуліся сарваць сацыялістычнае будаўніцтва ў Савецкай Беларусі.

    Нашы органы пралетарскай дыктатуры, НК Унутраных спраў выкрылі шпіёнска-шкодніцкую і тэрарыстычную дзейнасьць трацкістаў, зіноўеўцаў, правых і нацыяналістаў. Пралетарскі суд нашай савецкай дзяржавы вынес свой прыгавор над трацкістамі шкоднікамі-шпіёнамі, над Пятаковым, Радэкам, Серэбраковым, Сакольнікавым і іншымі.

    Беларускі народ разам з усім народам Савецкага Саюза аднадушна ўхваліў прыгавор пралетарскага суда над гэтымі заклятымі ворагамі, пад гэтымі гандлярамі народнай крывёй. (Аплядысмэнты.) Беларускі народ заяўляе, што ён удзесяцярыць сваю рэвалюцыйную пільнасьць, што беларускі народ стальной шарэнгай, цесна згуртаваўшыся вакол Камуністычнай партыі (бальшавікоў) Беларусі, вакол яе ЦК не будзе даваць літасьці ворагам народу: трацкістам, правым, беларускім нацыяналістам, і будзе іх зьмятаць з твару савецкай зямлі і зьніштажаць, як самых заклятых ворагаў сацыялізму. (Аплядысмэнты.)

    Ніякім ворагам народу — ні нямецкім, ні польскім, ні японскім фашыстам, ні фашысту-забойцу Троцкаму і яго агентам не ўдасца прыпыніць наш пасьпяховы ход да камуністычнага грамадзтва.

                                                                               * * *

    Няма сумненьня, таварышы, у тым, што праект Канстытуцыі БССР Зьездам будзе прыняты аднагалосна (працяглыя аплядысмэнты), бо гэтая Канстытуцыя ёсьць Канстытуцыя перамогшага сацыялізму. Гэтая Канстытуцыя падводзіць вынік цэлай эпохі, яна падводзіць вынік барацьбы за сацыялізм. Мы прайшлі этап пабудовы сацыялізму і завяршылі яго ў баях з клясавым ворагам.

    З зацьвярджэньнем новай Канстытуцыі мы ўступаем у новую эпоху, у эпоху барацьбы за таржаство камунізму.

    Беларускі народ, узброіўшыся рэвалюцыйнай пільнасьцю, мабілізаваўшы ўсе свае сілы, згуртаваўшыся вакол партыі Леніна - Сталіна, са сьцягам Сталіна пойдзе ўперад да камунізму. (Працяглыя аплядысмэнты.)

    Няхай жыве Сталінская Канстытуцыя СССР! (Бурныя аплядысмэнты.)

    Няхай жыве Канстытуцыя БССР! (Бурныя аплядысмэнты.)

    Няхай жыве вялікі тварэц вялікай Канстытуцыі сацыялізму, тварэц БССР таварыш Сталін! (Бурныя працяглыя аплядысмэнты, усе ўстаюць, музыка, бурныя, працяглыя аплядысмэнты, пераходзячыя ў доўга незмаўкаючую авацыю ў гонар таварыша Сталіна. Галасы з месц: “Няхай жыве Канстытуцыя БССР!”, “Няхай жыве вялікі Сталін!” “Няхай жыве Сталінская Канстытуцыя Саюза ССР!”.)

    /Соцыялістычнае Будаўніцтва. Двухмесячны палітыка-эканамічны часопіс Дзяржплана і Кіраўніцтва Наргасучота БССР. № 1. Менск. 1937. С. 7-30./

                                                                  Мінскія камуністыя

 

                                                             XI. СТАЛИН И ЯКУТИЯ

    В 1999 году исполнилось 120 лет со дня рождения одного из крупнейших государственных деятелей XX столетия - Иосифа Виссарионовича Сталина, в течение 30 лет стоявшего во главе Коммунистической партии и Советского государства. Он умер в 1953 году, но остается символом победы и успехов великого советского народа. Из его официальной биографии известно, что он неоднократно ссылался в отдаленные северные и восточные районы страны. Например, осенью 1903 года Сталин был сослан на три года в село Новая Уда Балаганского уезда Иркутской губернии. На место ссылки прибыл 27 ноября, и уже 5 января 1904 года он совершает побег. Просматривая старые номера газеты «Социалистическая Якутия», я обратил внимание на публикацию от 21 декабря 1934 года «Розыск т. Сталина Департаментом полиции в 1904 году». Из публикации узнал, что в Центральном архиве Республики Саха (Якутия) хранится розыскной циркуляр Департамента полиции от 1 мая 1904 года за № 5500, разосланный в адрес всех губернаторов, включая и якутского. Я обратился в этот архив, чтобы лично ознакомиться с документом. Однако в папке (ф. 12 и, оп. 12, д. 798а) циркуляра не оказалось. Как мне сказали работники архива, циркуляр давно не хранится здесь, короче говоря, его по неизвестным причинам, списали. Поэтому привожу этот документ в том виде, как он был опубликован в печати 67 лет назад:

    «Джугашвили Иосиф Виссарионович, крестьянин Дидо-Лило, Тифлисского уезда и губерн., родился в 1881 г. (так в тексте - В. А.), вероисповедания православного, обучался в Горийском духовном училище и в Тифлисской духовной семинарии, холост; отец Виссарион, местожительство неизвестно, мать Екатерина проживает в г. Гори Тифлисской губернии.

    На основании высочайшего повеления, последовавшего в 9 день июля 1903 г., за государственное преступление выслан в Восточную Сибирь под гласный надзор полиции на три года и был водворен в балаганском уезде Иркутской губернии, откуда скрылся 5 января 1904 г.» Далее: «Задержать и этапировать в Департамент полиции для получения дальнейших указаний». Из данного документа, направленного в адрес якутского губернатора, видно, что бежавшего из сибирской ссылки Сталина разыскивали и в Якутской области. Но в феврале 1904 года Сталин оказался на Кавказе, сначала в Батуми, а потом в Тифлисе.

    Поклонники Троцкого и Зиновьева исписали возы бумаги, чтобы доказать невиданную жажду власти со стороны Сталина, а факты говорят о другом. Известно, что Сталин несколько раз обращался в ЦК партии с просьбой об отставке с поста Генерального секретаря. Но ему все время отказывали. Например, вскоре после смерти Ленина, 19 августа 1924 года Сталин обратился с письмом в адрес ЦК РКП(б):

    «В Пленум ЦК РКП.

    Полуторагодовая совместная работа в Политбюро с т.т. Зиновьевым и Каменевым после ухода, а потом и смерти Ленина, сделала для меня совершенно ясной невозможность честной и искренней работы с этими товарищами в рамках одной узкой коллегии. Ввиду этого прошу считать меня выбывшим из состава Политбюро ЦК.

    Прошу дать отпуск для лечения месяца на два.

    По истечении срока прошу считать меня распределенным либо в Туруханский край, либо в Якутскую область, либо куда-либо за границу на какую-либо невидную работу.

    С ком. прив. И. Сталин. 19.VIII. 1924 г.», (журнал «Молодая гвардия», № 5, 1995).

    Но в просьбе ему было отказано. Конечно, для нас остается загадкой - почему Сталин собирался приехать, например, в Якутию, в случае удовлетворения его просьбы об отставке с поста Генсека, неизвестно, почему он в своем заявлении пишет о Якутской области, тогда как Якутия стала автономной республикой еще в 1922 году. В этом же году был образован СССР и уже был ЦК ВКП(б), а в заявлении указан ЦК РКП(б).

    Более двух лет в журнале «Исторический архив», издаваемом в Москве в эти годы, публиковались записи лиц, принятых И. В. Сталиным в кремлевском кабинете, хранящиеся в архиве Президента РФ. Всего в журналах (тетрадях) зафиксировано примерно 30 тысяч посещений и около трех тысяч посетителей. Составлен единый алфавитный указатель лиц, принятых Сталиным в его кремлевском кабинете в 1924-1953 гг. Указатель содержит краткие биографические сведения о лицах, побывавших в кабинете Сталина. Кто, когда и сколько времени был у него, при этом сведения о должности приводятся прежде всего на тот год, когда данный посетитель был принят Сталиным. В некоторых случаях фамилии посетителей записывались без инициалов.

    Принимал ли Сталин в своем кремлевском кабинете руководителей Якутской республики? Из работы «Посетители кремлевского кабинета И. В. Сталина» узнаем, что он принимал члена бюро Якутского обкома ВКП(б) Винокурова в 1926 году три раза: 20 апреля, 4 мая и 18 мая. Инициалы не указаны. В данном случае речь идет о Винокурове Иване Николаевиче, работавшем в то время в Москве представителем Якутской АССР. И. В. Сталин три раза принимал председателя Совнаркома, председателя ЦИК Якутской республики, инструктора ЦК ВКП(б) Максима Кировича Аммосова: 4 и 18 мая в 1926 году и 24 октября 1928 года. А 4 мая 1926 года принял члена бюро Якутского обкома ВКП(б) Исидора Никифоровича Барахова. Наш земляк Степан Васильевич Васильев в 1927-1934 гг. работал в Москве членом ЦКК ВКП(б), с 1934 года - член КПК, председатель ЦК профсоюза работников цветной металлургии. Сталин принял его пять раз: 5 апреля в 1928 году, 19 июля в 1930 г., 10 апреля в 1933 г., 5 декабря в1934 г. и 26 декабря в 1935 г.

    Вероятно, не все побывавшие в кабинете Сталина, попадали в списки посетителей. Например, бывший первый секретарь Якутского обкома КПСС С. З. Борисов в своих воспоминаниях, опубликованных в печати, писал о том, что он и И. Е. Винокуров в 1947 году были на приеме у Сталина.

    Немало якутян встречались со Сталиным (или видели его) в дни работы различных всесоюзных совещаний, партийных съездов, сессий Верховных Советов СССР и РСФСР, во время праздничных демонстраций (7 ноября и 1 мая). Председатель колхоза «Баһымньы» Усть-Алданского улуса, заместитель Председателя Президиума Верховного Совета ЯАССР П. М. Павлов за хорошие показатели в развитии животноводства в руководимом им колхозе в 1935 году был командирован в Москву на совещание передовиков животноводства с руководителями партии и правительства. 21 декабря 1939 года он в «Социалистической Якутии» писал: «Особая черта Сталина - это глубокое уважение к человеку. Когда он жмет руку, то обязательно обеими руками. Крепкое у него рукопожатие, нельзя его забыть никогда. По инициативе товарища Сталина почти все участники совещания были награждены орденами Советского Союза. Меня также наградили орденом «Знак Почета».

    Делегат 18-го съезда ВКП(б) М. Н. Мыреева в этой же газете (22. 12. 1939) писала: «Затаив дыхание, я слушала Сталина. Тов. Сталин был в сером костюме, и его волосы слегка серебрились. Я очень часто мечтала встретиться с товарищем Сталиным, и вот в этом году моя мечта осуществилась».

    В суровые годы Великой Отечественной войны трудящиеся Якутии активно включались во всенародное движение в помощь фронту. От населения поступали деньги, облигации государственных займов, материальные ценности, продовольствие. Эту помощь высоко ценил Верховный Главнокомандующий И. В. Сталин. Об этом свидетельствуют его приветственные телеграммы, адресованные якутянам. В 1943 году Сталин направил секретарю Якутского обкома ВКП(б) Степаненко и Председателю Совнаркома ЯАССР Муратову телеграмму следующего содержания: «Передайте трудящимся Якутской Автономной Советской Социалистической Республики, собравшим кроме первых 5006 тысяч рублей, дополнительно 5008 тысяч рублей на строительство танковой колонны “Советская Якутия”, внесшим 3981 тысячу рублей облигациями госзаймов в фонд обороны Союза ССР, отправившим бойцам и командирам Западного фронта продовольственные подарки и посылки, а также медицинским работникам и членам Якутской потребкооперации, собравшим 1517 тысяч рублей на строительство боевых самолетов, - мой братский привет и благодарность Красной Армии». От Сталина приветственную телеграмму получила Анна Павловна Никифорова из колхоза «Красная Звезда» Орджоникидзевского района: «Примите за заботу о танковых силах Красной Армии, Анна Павловна, мой привет и благодарность Красной Армии».

    В годы войны приветственные телеграммы Сталина за помощь фронту получили руководители и работники Якутпотребсоюза, наркомата здравоохранения, Якутского музыкально-драматического театра, обкома ВЛКСМ, республиканской больницы, колхоза «Новая жизнь» Мегино-Кангаласского района, райкома ВКП(б) Верхневилюйского района и др. Эти телеграммы И. В. Сталина были опубликованы в 1943 году в нескольких номерах журнала «По ленинскому пути».

    В июне 1938 года состоялись первые выборы в Верховный Совет Якутской АССР. В мае того года на предвыборном собрании рабочих, инженерно-технических работников и служащих шахты им. Косарева И. В. Сталин был выдвинут кандидатом в депутаты Верховного Совета республики. Он дал согласие баллотироваться в депутаты по 103-му Селигдарскому избирательному округу, находящемуся в Алданском районе. В связи с выдвижением кандидатуры и согласием Сталина баллотироваться по этому округу, в Алдане состоялся митинг, на котором присутствовало 1000 человек. Тогда, 26 мая, районная газета «Алданский рабочий» писала: «Мы собрались на наш районный митинг для того, чтобы горячо отметить эту величайшую честь и доверие, которое оказано избирателям 103-го избирательного округа и всем трудящимся золотого Алдана Центральным Комитетом ВКП(б) и лично товарищем Сталиным». Т. А. Крутикова писала: «Горжусь, что буду голосовать за товарища Сталина...».

    По итогам состоявшихся выборов, по Селигдарскому 103-му избирательному округу при стопроцентной явке избирателей И. В. Сталин единогласно был избран депутатом Верховного Совета ЯАССР. После выборов в связи с его избранием состоялись многочисленные митинги, участники которых направили ему приветственную телеграмму.

    В том же 1938 году депутатом Верховного Совета ЯАССР по Дзержинскому избирательному округу (г. Якутск) был избран председатель Совнаркома СССР В. М. Молотов.

    И. В. Сталин и В. М. Молотов были избраны депутатами Верховного Совета ЯАССР и в 1947 году.

    В декабрьские дни 1949 года трудящиеся Якутии с большим воодушевлением отмечали 70-летие И. В. Сталина. В связи с 120-летием со дня его рождения следует вспомнить о подарках ему от имени якутского народа, врученных в декабре 1949 года. Что же это были за подарки?

    Один из них - чорон, выточенный из цельного мамонтового бивня косторезом И. О. Мамаевым. На чороне вырезаны барельеф И. В. Сталина на фоне якутского народного праздника «ысыах», изображение нового колхозного поселка с добротными домами и электростанцией. Вокруг поселка пасутся стада лошадей и крупного рогатого скота. Есть и предприятия развивающейся промышленности республики. Другой подарок - письменный прибор, изготовленный группой косторезов в составе Д. И. Ильина, А. В. Федорова и Е. Н. Алексеева. Третий подарок - якутский нож в футляре. Его отличали, как писали, необычайная тонкость резьбы и изумительная красота. Четвертый подарок - массивный серебряный пояс чеканной работы. Пятый подарок - шахматы из мамонтовой кости, вырезанные по мотивам якутского народного эпоса олонхо «Нюргун Боотур Стремительный» молодым косторезом Т. В. Аммосовым. Шестой подарок - трубка с портсигаром из мамонтовой кости (работа В. П. Попова).

    Делегация Якутской АССР в составе В. А. Протодьяконова, Г. Г. Федорова и С. И. Васильева вручила подарки Якутии Юбилейному комитету.

    Все эти предметы - настоящие произведения искусства, свидетельствующие о великолепном мастерстве и тончайшей работе якутских камнерезов.

    Эти сувениры тогда заняли одно из почетных мест на юбилейной выставке подарков. В то время в газетах писали, что они понравились членам Юбилейного комитета и делегациям других областей, краев и республик. Особое восхищение вызывали чорон и письменный прибор. Делегация республики вручила также меховой костюм - подарок колхозников колхоза им. Сталина Оленекского района, любовно сшитый старой колхозницей Парасковьей Николаевной Николаевой.

    В 1949-1954 гг. подарки И. В. Сталину выставлялись в Музее изобразительных искусств имени А. С. Пушкина. Немало якутян, посещая этот музей, любовались подарками своего родного народа И. В. Сталину.

    Как писала «Гласность» (№ 50, 1991) большинство ценных подарков хранится в музеях Москвы и Ленинграда, возможно и подарки якутян, но некоторые из них пришли из-за давности в негодность и могут быть списаны.

    И. В. Сталин умер 5 марта 1953 года. Для участия в похоронах Сталина была образована делегация якутского народа. В состав делегации вошли председатель колхоза им. Сталина Мегино-Кангаласского района М. Д. Петров, доктор биологических наук А. Д. Егоров, токарь-стахановец судоремонтных мастерских Ленского речного пароходства М. Н. Колодезников, поэт С. Р. Кулачиков-Элляй и стахановец треста «Якутстрой» Ф. И. Шерстова.

    В связи со смертью Сталина бюро Якутского обкома КПСС рассмотрело вопрос «Об издании сборника “Бессмертное имя Сталина будет жить вечно!” и обязало Якутское книжное издательство издать его в 7-дневный срок на русском и якутском языках. В сборник было решено включить следующие материалы:

    а) правительственное сообщение о болезни Сталина;

    б) обращение ЦК КПСС, Совета Министров СССР и Президиума Верховного Совета СССР ко всем членам партии, ко всем трудящимся Советского Союза;

    в) речи Маленкова, Берии и Молотова на траурном митинге, посвященном памяти Сталина;

    г) передовые статьи газеты «Правда» от 9 марта 1953 года «Бессмертное имя Сталина будет жить вечно!» и от 11 марта «К новым победам в борьбе за великое дело Ленина-Сталина».

    15 июня 1953 года состоялось заседание бюро обкома партии с повесткой дня «Об увековечении памяти Иосифа Виссарионовича Сталина». В решении бюро, хранящемся под грифом «Строго секретно» в партийном архиве бывшего Якутского обкома КПСС, записано: «Поддерживая многочисленные ходатайства трудящихся, а также партийных и советских организаций Якутской АССР, в целях увековечения памяти великого вождя и учителя советского народа и всего прогрессивного человечества Иосифа Виссарионовича Сталина, бюро Якутского обкома КПСС постановляет:

    I. Присвоить наименования “Сталинский” следующим сельским (наслежным) Советам:

    1. Мугурдахскому - Абыйский район;

    2. Анабарскому - Анабарский район;

    3. Болугурскому - Амгинский район;

    4. Тасагарскому - Вилюйский район;

    5. Одунинскому (1-му) - Горный район;

    6. Куонаринскому - Жиганский район;

    7. Нахаринскому - Ленский район;

    8. Борогонскому (1-му) - Оймяконский район;

    9. Немюгинскому - Орджоникидзевский район;

    10. Мальжагарскому - Олекминский район;

    11. Ламынхинскому - Саккырырский район;

    12. Верхне-Колымскому - Среднеколымский район;

    13. Сунтарскому - Сунтарский район;

    14. Жулейскому - Таттинский район;

    15. Жарханскому - Токкинский район;

    16. Тебикскому - Усть-Алданский район;

    17. Усть-Мильскому - Усть-Майский район;

    18. Ожулунскому - Чурапчинский район;

    II. Мегино-Кангаласскому району присвоить наименование Сталинский район.

    III. Город Алдан переименовать в город Сталинск.

    IV. Присвоить Якутскому государственному педагогическому институту имя Иосифа Виссарионовича Сталина и именовать его «Якутский государственный педагогический институт им. И. В. Сталина».

    V. Часть улицы Октябрьской в г. Якутске от улицы Дзержинского до улицы Ленина переименовать в проспект имени Иосифа Виссарионовича Сталина, а за остальной частью улицы сохранить название Октябрьской.

    VI. Просить Центральный Комитет КПСС утвердить данное постановление» (ПАЯО, ф. 3, оп. 14 и, д. 47).

    Нам неизвестно, представлено ли это постановление в ЦК КПСС. Но ко времени, когда принималось такое решение, имя Сталина в печати почти не упоминалось и, возможно, по этой причине не было никакого переименования, и увековечение памяти Сталина не состоялось.

    Прошло полвека, как ушел из наших рядов И.В. Сталин. Как и все крупнейшие деятели мировой и отечественной истории, он был личностью не только сильной, но и сложной, противоречивой, в его деятельности были ошибки и просчеты. Несмотря на это, и сегодня нас вдохновляет великое имя И. В. Сталина, принявшего Россию с сохой и оставившего ее оснащенной атомным вооружением:

    Василий Алексеев

                                                               ЯКУТЯНЕ О СТАЛИНЕ

    С именем товарища Сталина неразрывно связана вся история возникновения и развития Якутской Автономной Советской Социалистической Республики. Будучи на посту Народного Комиссара по делам национальностей, товарищ Сталин лично руководил практическим осуществлением автономии республики, которую якутский народ и получил по декрету Президиума Всероссийского Центрального Исполнительного Комитета от 27 апреля 1922 года.

        В. ПРОТОДЬЯКОНОВ, Председатель Совета Министров Якутской АССР

    Имя Сталина выражает величие победоносного Советского Союза и зовет к борьбе за лучшее будущее, за счастье человечества.

        И. Е. ВИНОКУРОВ, секретарь Якутского обкома ВКП(б)

    Имя великого Сталина - это песня победившего социализма, это гимн победного шествия к коммунизму.

        Л. ПОПОВ, поэт

    Самый распространенный эпитет, употребляемый якутскими поэтами и прозаиками, в особенности народными певцами и сказителями к образу товарища Сталина - солнце. И действительно, Сталин - это солнце, озарившее своим светом Якутию - в прошлом темную и угнетенную, согревшее ее своими теплыми лучами, давшее жизнь и возрождение ее многострадальному трудовому народу.

        Н. МОРДИНОВ, писатель,

        В. НОВИКОВ, поэт

    Люди разного языка начинают неплохо понимать друг друга потому, что есть слова, которые одинаково близки каждому и во всех языках звучит одинаково. Слова эти – «Ленин», «Сталин», «Совет».

        Д. СИВЦЕВ - С. ОМОЛЛОН, писатель

    Иногда я раскрываю газету и вижу снимок. ... Тушинский аэродром. Сталин среди своих соратников. Лицо его обращено кверху. Он следит за полетом гордых соколов, и в этой улыбке восхищение отважными советскими летчиками. Как бы я хотела в этот миг быть там же в воздухе и вести на глазах у товарища Сталина быстрокрылую птицу. Я буду упорно учиться, чтоб эту великую радость завоевать. Это теперь моя мечта.

        В. ЗАХАРОВА, учлет Якутского аэроклуба

    В 1939 году я побывал в нашей любимой великой столице - красной Москве. Осмотрел величие московских фабрик, заводов, грандиозных дворцов, музеев, театров. Я видел Кремль, где живет человек, любимый трудящимся народом всего мира - наш отец, наш родной товарищ Сталин.

        И. ЕЛОВСКИЙ, тракторист Якутской МТС, участник ВСХВ 1939 года

    И наш долг, долг советских юношей и девушек, - ценить право на образование, данное нам Сталинской Конституцией, учиться как Сталин.

        Т. ТИХОМИРОВА, Н. ПАК, ученики 10 класса средней школы № 1 г. Якутска

    Кто и что бы ни говорил о Сталине - это был Великий Человек. Он был велик не только как революционер и теоретик, и не только стратег и тактик, но также был велик и как диктатор. Гигантское, говорят, отчетливее видно лишь издалека. Согласно этому мудрому народному изречению роль и место И.В. Сталина в истории нашей Родины, да и всего человечества объективно может определить лишь его Величество Время.

        С. З. БОРИСОВ, первый секретарь Якутского обкома КПСС в 1951-1965 гг.

    Горняки Алдана, хлеборобы Олекмы, Татты и Амги, охотники полярной тундры и таежных просторов Якутии с именем родного Сталина умножали и впредь будут умножать славу и могущество страны Советов.

        С. КУЛАЧИКОВ - ЭЛЛЭЙ, поэт

    Гений Сталина будет жить века в делах каждой новостройки, колхоза, в успехах ученых, в каждом трудовом подвиге советского человека.

        И. ЯКУТСКИЙ, писатель

    Всю свою титаническую силу, весь свой гений он посвятил тому, чтобы люди на земле были свободны, равноправны и счастливы, чтобы люди построили такой государственный и общественный строй, который полностью обеспечил бы непрерывный рост материального и культурного развития всех членов общества. И товарищ Сталин построил такое общество - социализм.

        А. ЕГОРОВ, доктор биологических наук, профессор

        Вся лучшая часть моей жизни была связана с его светлым именем. Я - мать-героиня. Все дети, рожденные мною, воспитаны и выращены под звездой Сталинской Конституции, давшей им счастливую жизнь. Все заботы и внимание, оказываемые моим детям и мне как многодетной матери, были заботами нашего великого отца - Сталина.

        Е. П. БАЖЕНИНА, мать-героиня,

        Якутский район, колхоз им. Кирова

    Имя Сталина бесконечно дорого для простых людей всего мира.

        П. Гуляев, депутат Верховного Совета СССР

    У меня оценки только «4» и «5». Буду стараться и дальше отлично учиться, как завещал Сталин.

        Коля ПЕТРОВ, ученик 3 класса

        2-й Жемконской начальной школы

        Орджоникидзевского района

    Наш великий Сталин! Мы еще теснее сплотимся вокруг созданной, выпестованной тобой Коммунистической партии, неуклонно выполним твои священные заветы и еще стремительнее будем идти по пути, указанному тобой - к коммунизму!

        С. ДАНИЛОВ, писатель

    Сталин умер. Но вечно будут жить в сердцах людей его гениальные идеи, направленные к миру и счастью на земле.

        М. ЕГОРОВ, лауреат Сталинской премии, агротехник-овощевод колхоза «Новая жизнь» Мегино-Кангаласского района

    У многих текли слезы радости и восторга, но их никто не замечал. Перед нами стоял родной и близкий, простой и скромный, теплой человеческой души человек, и в то же время - великий, мудрый вождь народа, суровый и беспощадный к врагам. Наконец, сбылась моя мечта - я вижу великого Сталина!

        П. М. ПАВЛОВ, заместитель председателя Президиума Верховного Совета ЯАССР

    Особенно меня поразила простота и скромность товарища Сталина. Эти черты дали еще раз понять, почему так близок Великий учитель своему народу.

    Будучи забойщиком я честно относился к труду, любил его, как любит Сталин. И мой труд рабочие Алдана оценили по достоинству, меня избрали депутатом Верховного Совета СССР.

        И. Д. ВАРЛАКОВ, депутат Верховного Совета СССР

                                                                            МОЙ СТАЛИН

                                    (ответы на анкету газеты «За Родину. За Сталина»)

    H. А. Орлов - Республика Саха (Якутия), Усть-Алданский улус, поселок Чаран, инвалид Великой Отечественной войны, Почетный гражданин улуса.

    1. Впервые я узнал И. В. Сталина в семье. Еще в дошкольном возрасте я умел читать книги и газеты. Там я видел портреты И. В. Сталина и его соратников. В последующем я достаточно хорошо ознакомился в школе.

    2. До Хрущева была в моем окружении только одна оценка - положительная, очень уважительная: всеобщее признание И. В. Сталина в нашем обществе, да и по всему миру непоколебимым вождем, великим политическим деятелем и всемирным полководцем. Ныне после смерти Сталина - при Хрущеве, Горбачеве и Ельцине - люди оценивают Сталина по-разному. Пожилые люди в большинстве оценивают положительно, очень уважительно. Есть среди пожилых и люди с отрицательным мнением. А молодые часто оценивают отрицательно, не знают, кто он. Ведь сейчас в школах не учат историю СССР, историю партии, биографию Сталина. Нет политзанятий, нет партийной и советской печати.

    3. Сталин для меня лично - вождь, руководитель великой державы, великий полководец всемирного масштаба. Именно он сделал отсталую Россию космической Россией, сверхдержавой. Я лично товарища Сталина глубоко уважаю и перед ним преклоняюсь.

    Троев Дмитрий Гаврилович - Республика Саха (Якутия), Усть-Алданский улус, пос. Борогонцы, участник Великой Отечественной войны.

    1. О Сталине я услышал от отца - Троева Гавриила Павловича, члена ревкома наслега, председателя колхоза. Однажды, вернувшись из Якутска, он рассказал: прозвища Сталина и Троцкого даны Лениным. Сталин стал Сталиным за твердость правильной политической линии. Троцкий стал Троцким за изменчивость своей политической линии.

    2. Противоречивые - после 1956 года.

    3. Сталин для меня - великий теоретик, организатор, дипломат, полководец, коммунист.

    4. Сталин оценивается по-разному различными людьми потому, что после XX съезда КПСС началось предательство коммунистической идеи, предательство социализма. В этом виноваты Хрущев, Брежнев, Горбачев, Ельцин, ревизионисты всех мастей мира.

    Федоров Даниил Васильевич Якутия, пос. Чаран.

    1. Впервые я услышал имя Сталина в семье.

    2. Отзывы в моем окружении о И. В. Сталине положительные - 8 из 10.

    3. Сталин для меня великий политик и отличный руководитель, сделавший отсталую Россию великой державой по названию СССР.

    4. Хулят Сталина враги, родственники кулаков и завистники из-за боязни возвращения имени И. В. Сталина. Поэтому искажают правду того времени.

    5. Мне 45 лет, тракторист, женат, двое детей.

    Бурцев Семен Константинович - Якутия, пос. Чаран.

    1. Впервые услышал имя Сталина в 1936 году по радио.

    2. Большинство молодых людей не знают о Сталине, а старое поколение, прожившее при Сталине, оценивают его положительно.

    3. Сталин для меня - вождь и руководитель наших побед.

    4. Жившие при Сталине люди оценивают положительно строгость Сталина, считают самым хорошим качеством. Эта строгость, дисциплина принесли победу над фашистами. А сейчас показывают по телевидению плохое о Сталине, считают Сталина садистом, тираном. Это несправедливо.

    5. Я родился в 1929 году. Отличник кинематографии СССР, сейчас работаю председателем общества слепых.

    Приписка:

    Во всем согласна с С. К. Бурцевым. Я - Бурцева Светлана Семеновна, родилась в 1954 году, продавец. О Сталине узнала из кино и по книгам.

                                                                   СЛОВО О СТАЛИНЕ

    Если бы на улице остановить случайного прохожего и спросить: кто такой Сталин? Он, не задумываясь, ответит, что он был диктатором, тираном, на его совести десятки миллионов загубленных жизней... В такой слепоте и глухоте пребывает в настоящее время большое количество граждан бывшего Советского Союза, не говоря о гражданах зарубежных стран. На этот вопрос, между тем, Сталин сам ответил в 1937 году, беседуя с Коллонтай: и мое имя будет оболгано, оклеветано. Мне припишут множество злодеяний. Мировой сионизм всеми силами будет стремиться уничтожить наш Союз, чтобы Россия больше никогда не могла подняться. Орудие борьбы будет направлено прежде всего против дружбы народов СССР, на отрыв окраин России. С особой силой поднимет голову национализм. Возникнут националистические группы внутри наций и конфликты. Появится много вождей-пигмеев, предателей внутри своих наций. И все же, как бы ни развивались события, пройдет время, и взоры новых поколений будут обращены к делам и победам нашего социалистического Отечества. Они вновь поднимут знамена своих отцов и дедов и отдадут нам должное сполна. Свое будущее они будут строить на нашем прошлом.

    Как-то Черчилль заметил: мудрым может считаться тот политик, кто сумеет предугадать политические события на год вперед. (Б. М. Ребрик, академик РАЕН. «Советская Россия». 1998, 19 декабря).

    Иосиф Виссарионович Сталин предугадал политические события, которые начались спустя 19 лет. Н. С. Хрущев на XX съезде КПСС в 1956 году на закрытом заседании без обсуждения развенчал Сталина, как носителя культа личности и его последствий односторонне субъективным и несправедливым отношением к личности Сталина - вождю партии и советского народа, - расколол их единство. Этот процесс завершился через 54 года развалом великой державы СССР. Если вспомнить конец 90-х годов XX столетия: сначала получила свое развитие националистическая руководящая элита Прибалтийских республик. Им сладко вспоминался запах кайзеровских сапог. Потом их переплюнули националисты Украины и Белоруссии, поддержанные кавказским национализмом. Вождь-пигмей чеченский, а, вернее, советский, генерал Дудаев свой национализм довел до войны с Россией, то есть под националистической фразеологией предал интересы всей нации, кровоточащая рана которой неизвестно когда заживет.

    Думается, что сильнейший теоретик и прагматик Сталин не ошибся и о будущем, ибо его прогноз основан на твердом фундаменте марксистской формационной теории, которая научно никем не опровергнута, но и не выдвинута до сих пор сколько-нибудь стойкая альтернатива. Концепция о индустриальной, постиндустриальной и информационной стадиях развития человечества не имеет стройной научной аргументации и призвана нарисовать красочный фасад обветшалого «паразитического и загнивающего» империализма. Последний есть процесс смены свободной конкуренции монополизмом, который порождает неизбежно стремление к застою, ибо монопольные цены искусственно сдерживают технический прогресс, до известной степени ликвидируя побудительные причины ко всякому прогрессу государство-рантье, оторванное от производства и налагает отпечаток паразитизма (В. И. Ленин. ПСС. М., 1973. т. 27, с. 385, 397). Эти положения Владимира Ильича на все сто процентов подтверждает один из выдающихся деятелей международного коммунистического движения Фидель Кастро Рус: мировая экономика сегодня - это гигантское казино. На каждый доллар, задействованный в мировой торговле, приходится более ста используемых в спекулятивных операциях, которые не имеют ничего общего с реальной экономикой (Советская Россия. 2002. 28 марта).

    Многие спекулируют тем, что В. И. Ленин в своей записке в ЦК ВКП(б) требовал освобождения Сталина с поста Генерального секретаря ЦК партии и будто бы все наши беды происходят оттуда. На самом деле речь шла об опасности раскола партии. Притом о возможном нечаянном расколе по причине взаимоотношений между Сталиным и Троцким. Поэтому Ленин предлагал увеличить численность ЦК ВКП(б) до 50 или даже до 100 человек.

    Во-вторых, он дал характеристику не только Сталину, но и Троцкому, Бухарину и Пятакову. Из записки Ленина явствует, что последние не могут тягаться со Сталиным ни по теоретической подготовке, ни по практической деятельности.

    В-третьих, Ленин, видя, что Сталина заменить не кем, как выдающийся политик, применил свой метод высказать открыто, по-товарищески о недостатках Стадиона, чтобы его записка была обсуждена на съезде и о ней знала вся партия. Это было его завещание своему соратнику и продолжателю дела строительства коммунизма. Поскольку В.И. Ленин жил недолго и у руля Совета народных комиссаров стоял всего 5 лет, вся идейно-теоретическая и практическая работа по строительству нового общества легла на плечи Сталина. Нам важно знать как же он относился к Ленину. Сталин еще при жизни Ленина на XIII партийной конференции в 1924 году говорил, что Ленин гениальнейший из гениальных, и что такие люди рождаются только раз в столетие. Вождь у нас один - товарищ В. И. Ленин. Именно поэтому говорилось у нас не раз, что при настоящих условиях временного отсутствия тов. Ленина нужно держать курс на коллегию (М., 1954. т. 6, с. 36).

    После смерти В. И. Ленина, на втором Всесоюзном съезде Советов, Сталин произнес слова клятвы перед памятью своего учителя и вождя: хранить чистоту звания члена партии, единство партии, укреплять диктатуру пролетариата, союз рабочих и крестьян, укреплять и расширять союз советских республик и союз трудящихся всего мира (соч. М., 1954, т. 6, с. 46, 47, 48, 49, 51.).

    Изучение теоретического наследия И. В. Сталина показывает, что он свято выполнял свою клятву и был верен ленинскому плану строительства коммунистического общества. Он великолепно владел диалектическим, историческим материализмом и теорией научного коммунизма. Многие теоретики по сей день убеждены, что ленинский план строительства коммунистического общества состоит из культурной революции, индустриализации и кооперирования мелкого крестьянского хозяйства. На самом деле В. И Ленин, внедряя новую экономическую политику, внес существенную корректировку: индустрия есть основа, начало и конец социализма. Для того, чтобы развить индустрию необходимо начать дело с сельского хозяйства. Таков был первый период НЭПа, ибо развитие всего народного хозяйства упиралось в сельское хозяйство (Сталин. Соч. М., 1952. Т. 8. С. 117, 119). Таким образом, на практике ленинский план строительства коммунизма получился: культурная революция, кооперирование мелкого крестьянского хозяйства, индустриализация всей страны, реорганизация кооперированного сельского хозяйства на основе отечественной передовой техники. В этом проявился творческий характер марксизма. Ленин говорил, это теория Маркса положила только краеугольные камни той науки, которую социалисты должны двигать дальше во всех направлениях, если они не хотят отставать от жизни (М., 1971. т.41, с. 182). Сталин чутко и оперативно реагировал на письма и обращения простых граждан, черпая из них истины от жизни. Два характерных примера:

    1. На XV съезде партии он зачитал письмо крестьянина из Одесского района, которое отражало общую обстановку в деревне: большинство из нас, - говорилось в письме, - беднота, без лошадей, без инвентаря, не могли обработать отведенную нам землю и вынуждены были ее сдавать в аренду кулакам за часть урожая. Те небольшие кредиты, какие получали от государства, проедались нами, и с каждым годом мы больше беднели. В этом году объединение украинских совхозов предложило нам вместо денежных кредитов обработать тракторами наши земли. На великую нашу радость тракторами вспахали всю целину и перелоги под пар, 5-6 раз перепахали и боронили для очистки от сорняков и засеяли чистосортной пшеницей. Решили организовать обобществленное тракторное хозяйство. Сталин делает вывод: без объединения распыленных крестьянских хозяйств нет возможности ни машинизации сельского хозяйства, ни его интенсификации.

    2. Никому неизвестная корреспондентка Елена Микулина решила выпустить книгу о социалистическом соревновании, но везде встретила глухую стену непонимания. Тогда это было дело новое, непривычное. Она, отчаявшись, с короткой запиской свою книгу оставила в приемной Сталина. Каково же было ее удивление, когда через три часа ей позвонил Сталин и не только поддержал ее инициативу, но еще согласился написать предисловие (Советская Россия. 1995. 21 января). Сталин делает вывод: от «величия» литературных вельмож, имен, корифеев стоном стонут наши молодые, никому неизвестные литературные силы.

    Переходный период от капитализма к коммунизму сопровождался обострением классовой борьбы, которая проникала и в партию. В частности, в 1926 году на XV партийной конференции рассматривался вопрос об оппозиционном блоке, выражающем неверие в успехе строительства коммунизма (троцкизм) и «новой оппозиции» во главе с Каменевым, пытавшаяся противопоставить партийный аппарат партийной массе. Последняя попыталась убедить конференцию в том, что оппозиционные сдвиги, наоборот, вызывались группой во главе со Сталиным (Сталин. Соч. М. 1955. т. 12, с. 43). Обострение классовой борьбы усиливало напряженность в стране.

    В конце 1934 года в Смольном был убит С. М. Киров, секретарь ЦК ВКП(б), один из ближайших соратников Сталина. Это был открытый вызов властям со стороны внутренних врагов Советской власти. В части ответа на этот вызов есть две версии:

    1. Представители свергнутых классов, внедрившись во все органы власти, в этом числе и силовые структуры, начали второй тур гражданской войны. «Репрессии» начались с героев гражданской войны, революционеров, закаленных и испытанных в боях, с простых граждан, проявивших себя активистами и передовиками в общественной и производственной работах. Руководство страны во главе со Сталиным ответило адекватными мерами (Н. Сибиряк. Советская Россия. 2000. 4 марта).

    2. Сталин организовал «репрессии» ради достижения стратегических целей (Е. Хромов. Трудовая Россия. 1995. 8 мая.)

    Обе версии следует рассматривать вместе, как части единого целого. Советская власть, как форма диктатуры пролетариата, исходила из классовой оценки процессов и явлений общества. Сталин понимал, что вот-вот начнется война с фашистской Германией. Он знал, что общество, раздираемое внутренними противоречиями, доходящими до кровавого террора, не победит в ней. Надо было предпринимать меры, которые консолидировали бы общество. Эти меры принимались с 1917 года: единая идеология - теория научного коммунизма, равные права всех граждан СССР по отношению к орудиям и средствам производства, равноправие наций, наделение нерусских наций автономной формой государственности, единую цель - удовлетворение материальных и духовных потребностей населения, союз рабочего класса с беднейшим крестьянством, а затем со середняком, ликвидация кулачества как класса, укрепление обороноспособности страны на основе пролетарских и полупролетарских масс из числа крестьянства. Однако, в органах государственной власти, в командном составе Красной Армии и Военно-Морского флота было слишком много кадров старого общества. Их замена «красными» специалистами и управленцами было требованием времени и закономерностью строительства коммунистического общества (В. И. Ленин. Соч. М., 1974. т. 33 с. 28).

    Некоторые ученые, в том числе военные, исписали горы бумаг, обвиняя руководство СССР и, в первую очередь Сталина, в просчетах в первые месяцы войны с фашистской Германией. Великое видится из далека. С тех трагических дней прошло более 60 лет. С высоты современных взглядов можно констатировать: мудрость руководства СССР выразилась в том, чтобы пустить врага в бескрайние просторы страны, расчленить всю армаду фашистских войск на военные группировки и измотать врага, общая численность которых в два раза, а число самолетов в три с лишним раза превышало советских солдат и офицеров, танков. При таком раскладе живых сил и техники, если бы все вооруженные силы СССР стояли наготове у границ, то они были бы перемолоты в первые же месяцы войны и фашистская Германия успешно осуществила бы свой план молниеносной войны (А. М. Прохоров. М., 1980. с. 205).

    Мудрость руководства СССР проявилась и в том, что в соответствии с мобилизационным планам страны со дня начала войны до 1 декабря 1941 года вновь были сформированы 291 дивизия, 94 бригады и направлены в действующую армию. Было эвакуировано на восток страны свыше 1560 крупных промышленных предприятий, в тылу врага действовало около 3500 партизанских отрядов и групп (А. М. Прохоров. М., 1974. т. 4, с. 390, 392).

    Мудрость руководства СССР также была продемонстрирована решением от января 1943 года о восстановлении колхозов и машинно-тракторных станций в освобожденных от немецко-фашистских оккупантов районах. Этот факт красноречивее всего говорит о том, что руководство страны твердо вело советские народы к победе над сильным, жестоким и коварным врагом и вселяло эту веру народам всех стран, воюющих или борющихся против фашистов.

    Мудрость руководства СССР кроме того выразилась в организации международных конференций лидеров СССР, США и Великобритании, в которых рассматривались вопросы открытия второго фронта, условий и порядка безоговорочной капитуляции фашистской Германии, о войне против милитаристской Японии, о возврате СССР его исконных территорий, о послевоенном устройстве и функционировании мира, о необходимости создания организации объединенных наций.

    Роль И. В. Сталина, как главнокомандующего вооруженными силами СССР, велика в победе советского народа над фашистской Германией, но только в роли катализатора, стимула. Действительными причинами победы явились:

    1. Преимущества коммунистического общественно-политического строя в СССР над капиталистическим.

    в) СССР был государством рабочих и крестьян, то есть власть абсолютного большинства населения страны. Такого феномена не было в истории развития человечества.

    б) В СССР все граждане были равны по отношению к орудиям и средствам производства независимо от пола, национальности, вероисповедования, ибо была уничтожена частная собственность и с ней вместе и эксплуатация человека человеком. Такой ассоциации равноправных и свободных граждан тоже не знала история развития человечества.

    в) СССР был федерацией добровольных, свободных, равных и суверенных народов с прозрачными границами и единым гражданством. Такой формы федерации также не знало мировое государственное строительство.

    2. Реализация этих преимуществ СССР осуществляла, координировала и развивала коммунистическая партия с единой идеологией, пропагандируя мир, благожелательное и справедливое отношение между людьми, ставя человека впереди всех прочих ценностей на земле.

    3. Вся жизнедеятельность народов СССР на фронте и в тылу осуществлялась на научной, плановой основе с заранее прогнозируемыми результатами. Советское государство обеспечивало бесперебойное снабжение фронта продовольствием при одновременном удовлетворении нормируемые жизненно необходимые минимальные потребности населения страны.

    4. СССР с первых дней своего существования проводил политику мира, справедливости, гуманизма и мирного сосуществования стран с различным общественно-политическим строем. В ходе разгрома фашистской Германии он освободил народы Восточной Европы от фашизма, Китай, Монголию и Корею - от японского ига.

    5. Рабоче-крестьянская Красная Армия и Военно-Морской флот защищали свой дом, свою Родину под овеянным славой флагом своих героических предков, объединенные коммунистической идеологией, советским патриотизмом и дружбой народов СССР.

    Итоги второй мировой войны - это подтверждение того исторического факта, что непобедим свободный, раскрепощенный народ.

    Естественно, возникает вопрос: кто такой был Сталин в действительности как историческая личность?

    Во-первых, он сын сапожника, как человек, вышедший из самих низов общества, постигший теорию научного коммунизма путем самообразования, постигший секреты революционной стратегии и тактики в горниле классовой борьбы пролетариата, проходя «университеты» тюрем и ссылок, сформировался путем «естественного отбора» как лидер народной массы, понимающий и чувствующий его нужды и заботы.

    Во-вторых, он был верным учеником, соратником и продолжателем дела В. И. Ленина. Доказательством тому служит его целенаправленная, последовательная деятельность по строительству переходного периода от капитализма к коммунизму, а затем начало строительства его первой, низшей фазы. При этом Сталин систематически отстаивал основные положения теории научного коммунизма от троцкизма и правого и левого уклонов в ВКП (б) и т. д.

    В-третьих, Сталин, как теоретик, показывал пример творческого подхода к теории научного коммунизма. В частности, на XIV съезде партии в 1925 году был сделан теоретический вывод о возможной окончательной победе первой, низшей, фазы коммунизма только тогда, когда во всех передовых странах мира или хотя бы в нескольких крупных передовых странах начнется строительство коммунистического общества и будет гарантия от реставрации капитализма в СССР (А. Г. Егоров и К. М. Боголюбов. М., 1984. т. 3. с. 390).

    В-четвертых, Сталин, как знаток истории России, понимал, что она не может жить по западным образцам, для нее возможен только ее традиционный путь при сильном государстве, которое определяет развитие в экономике, политике и идеологии. Он создал великолепные спецслужбы и один из самых мощных армий в мире. Впервые в истории России он сумел создать в Европе систему своих союзников как альтернативу консолидированной силе Запада. Все это позволило руководству СССР отстоять геополитические интересы СССР (С. Иванов. Советская Россия. 2000, 4 марта).

    В-пятых, Сталин был созидателем и творцом нового коммунистического общества. Он глубоко верил в волю и силу народа, которые таятся и дремлют в нем. Он знал из истории развития человечества, что при вселении в нем веру в свободу, обеспечение равенства и братства людей эти силы прорывались. Он знал как эти силы направить на благо Родины, на благо человека.

    Ошибался ли Сталин? Да, ошибался, но он признавал свои ошибки и вставал на путь их безусловного исправления. Например, в 1917 году после буржуазно-демократической революции в России установилось двоевластие: диктатура буржуазно-временного правительства и диктатура пролетариата - крестьянства - Советы рабочих, солдатских и крестьянских депутатов. Притом Советы доверчиво относились к Временному правительству, верили в его мирные стремления и добровольно передали ему политическую власть. Получилось, что нельзя идти на свержение временного правительства, пользующегося поддержкой Советов. От этой иллюзии социал-демократы, в том числе и Сталин, освободились только благодаря «апрельским тезисам» Ленина.

    В процессе обсуждения в партии о возможных формах объединения самостоятельных государств в СССР Сталин выдвинул идею об автономизации, то есть о вхождении всех советских республик в РСФСР на правах автономии. Ленин подверг это предложение Сталина резкой критике и указал, что в нем роковую роль сыграли торопливость и администраторские увлечения Сталина (ПСС. М., 1982. т. 45, с. 357). И. В. Сталин согласился с критикой и всецело поддержал предложение В. И. Ленина.

    Таким образом, И. В. Сталин был сильнейшим теоретиком, прагматиком и творцом нового коммунистического общества ради людей труда под руководством рабочего класса.

    Л. С. Филиппов, доктор философских наук, газета «Туймаада саната», № 32, 23. 08. 2002.

    /Сталин в воспоминаниях современников и документах эпохи. Якутск. 2003. С. 246-268./

                                                                          10 мая 2013

                                                У расійскім Якуцку ўрачыста адкрылі

                                                                     помнік Сталіну

    У Якуцку (Расея) адкрылі помнік Сталіну. Гэта першы манумэнт “правадыру народаў” у сталіцы Якуціі і ўжо трэці ў рэспубліцы!

    Першы помнік Сталіну зьявіўся ў Якуціі 8 гадоў таму ў Мірным. У 2009 г. яшчэ адзін манумэнт быў усталяваны ў населеным пункце Амга.

    Камэнтары:

        Дзед Талаш напiсаў(ла) 8 мая 2013 у 11:34

    Лучше бы сразу Путину поставили.

        LMI напiсаў(ла) 8 мая 2013 у 11:44

    Гэта я так разумею дзеці тых самых сідзельцаў ГУЛАГу вітаюць свайго куміра

        NASA напiсаў(ла) 8 мая 2013 у 11:46

    Ганаровы якут, хуле там.

        дабразычлівец напiсаў(ла) 8 мая 2013 у 11:55

    Чаго не хапала Якуцку, дык толькі Сталіна!

    Але ж вось ён і прыйшоў... Нарэшце! Праўда, пасьля Сталінграду, які ў адні дні завецца Валгаградам, а ў другіе - Сталінградам...

    Калі краіна звар’яцела на хабары і карупцыі, лепш за ўсё адводзіць увагу месьцічаў ад гэтага такімі выбітнымі асобамі турмы і рэвальвера, як Ёська.

        голас з цемры напiсаў(ла) 8 мая 2013 у 12:11

    Не ўсіх дурных вайна пабіла.

    Зрэшты, у нас сітуацыя з помнікамі не лепш.

        бібліёграф напiсаў(ла) 8 мая 2013 у 12:11

    Немцы серыял “Дэрык” адмаўляюцца паказваць, з-за таго што Хорст Таппер служыў у Waffen SS. А мы і дагэтуль жывем па прымаўцы “Победителей не судят”.

        Javar напiсаў(ла) 8 мая 2013 у 12:16

    RABY!!!

    Sralinskaja adryzhka.....

        Юрась Беларус напiсаў(ла) 8 мая 2013 у 12:40

    Народ яго закрые: ад тухлых яек, памідораў, агуркоў стане Сралін чырвоным ад нянавісці, зялёным ад злосці, жоўтым ад немагчымасці адпомсціць.

        Беларус напiсаў(ла) 8 мая 2013 у 13:09

    Якуты, чукчы, мардва ды іншыя фіна-манголы, якія называюць сябе славянамі-расейцамі... “Нас дерут, а мы крепчаем”

        голас з цемры напiсаў(ла) 8 мая 2013 у 12:11

    Зрэшты, у нас сітуацыя з помнікамі не лепш

    – у расеі – помнікаў сталіну больш канешне, у нас – лінія сталіна затое ёсць..

    у расеі больш помнікаў ахвярам рэпрэсій, чым маем мы [да таго ж – што робіцца з Курапатамі..]

    у расеі помнік чэкістам усталяваны ў 40-я гады (адзін быў у свеце), яшчэ адзін усталявалі ў нас гэтай зімой...

    у расеі – 1-шы помнік алексіюІІ усталявалі ў лютым гэтага году на тэрыторыі хірургічнага цэнтра, ў нас – 2 помніка ўжо – у лепшых месцах буйных гарадоў...

    і г.д. [страшыць ‘страна’ гэтая, адкуль да нас такое паўзе..]

        Шыпр напiсаў(ла) 8 мая 2013 у 13:29

    Только рабы могут этому радоваться. А ведь на фото, вроде, пожилые люди, семьи которых пострадали как раз при Сталине. Воистину, история ничему не учит.

        quo vadis напiсаў(ла) 8 мая 2013 у 13:50

    жэсць..

        Сівы напiсаў(ла) 8 мая 2013 у 13:57

     Богу, да помнікі Сталіну не дадумаліся ў Р (С) Б .Толькі “лінію” адбудавалі

    PS.ЛіМ-у-дзеці вертухаеў-гэта больш реэльна...

       коля напiсаў(ла) 8 мая 2013 у 13:57

    так надо им лагерь построить, а там и лесоповал , баланда, нары, овчарки кусачие, роба, пинки прикладом, веселые сталинские марши из громкоговорителей и на сон пару часов. Пусть в своих лагерях-резервациях обожают своих вождей. Почувствуй Его Любовь!

        Дыягназ напiсаў(ла) 8 мая 2013 у 16:07

    Ахвяры стакгольмскага сындрому... Ім да псіхолага трэба...

        belariy напiсаў(ла) 8 мая 2013 у 16:32

    цяпер, для камплекту, засталося толькі немцам паставіць у сябе помнік Гітлеру.

        mikola ramanau напiсаў(ла) 8 мая 2013 у 17:33

    z galavoi u jakutau....*kepska*.....ni hapila esce u Magadane pomnik Stalinu pastavic!

        hraždan напiсаў(ла) 8 мая 2013 у 17:53

    наверное якутов товарищ Сталин высылал в Крым, вот они и благодарны за счастливую жизнь

        Лiцьвiн напiсаў(ла) 8 мая 2013 у 17:59

    Колькасць ідыётаў у Расеі з гадамі не памяншаецца, а павялічваецца.

        хто дзеду рукi адарвал? напiсаў(ла) 8 мая 2013 у 18:08

    Эта анi так не любяць Пуцiна што лi? дaк пусць паiшчут сiбе яшчэ какова-нiбудзь грузiна.

        Ларыса напiсаў(ла) 8 мая 2013 у 21:55

     Ня ведаю, мо зусім падурнелі ?!

        Сяржук напiсаў(ла) 8 мая 2013 у 22:00

    А што, “прадвінутая” ідэя. У нас, у цэнтры Мінска можна аднавіць. На гістарычным месцы. Трэба -- драбяза: з’несьці “саркафаг” Палаца на пл.Каліноўскага. Вось толькі, пад час зносу і пасьля,  паўстане праблема: каму помнік ставіць?

        mikola напiсаў(ла) 8 мая 2013 у 22:12

    usih *Jakutau*.....u Krym!

        Ales J напiсаў(ла) 8 мая 2013 у 22:14

    О, бачу, на ўрачыстасці адкрыцця помніка Сталіну іх рукі застылі ў вітальным воклічы

    Sieg Heil! Sieg heil!

        паўліна напiсаў(ла) 8 мая 2013 у 22:22

    Помнік паставілі нашчадкі не тых хто сядзеў, а тых хто ГУЛАГ ахоўваў. Яны цяпер у пашане.

        мужичок напiсаў(ла) 8 мая 2013 у 22:37

    Правильно! Надо поднимать товарища Сталина. РОДИНА МАТЬ в опасности. Пора начинать отстрел врагов народа.

        Вячаслаў напiсаў(ла) 9 мая 2013 у 2:03

    Лепш Сталiну, чым Ленiну альбо iншым камiарам.

    Для нас то ён нiчога добрага не зрабiу, але для РСФСР i СССР мо i болей зрабiу чым астатнiя.

        чел напiсаў(ла) 9 мая 2013 у 8:13

    Спятили.......

        нук напiсаў(ла) 9 мая 2013 у 9:11

    паставiлi, яшчэ  i шабаш ля яго зладзiлi. Адным словам жосць...

        Neo напiсаў(ла) 9 мая 2013 у 9:41

    Благодаря этому человеку, западнобелорусские земли были освобождены от польской оккупации, а сама страна стала единой. При Сталине на белорусском языке разговаривало больше людей на нашей земле, чем в последние века неравно союза с Порльшей в речи посполитой... Были открыты школы, музеи, больницы, театры, строились заводы, дороги, мосты. и очень обидно, что монумент ему открывают где-то в Якутии, а не у нас...

        Javar to мужичок напiсаў(ла) 9 мая 2013 у 9:59

    Ja gliadzhu vy uzho “с утра по раньше”)))

    Shadzi jashche kautani dy na balalajcy patryn'dzi.....

        пара лель... напiсаў(ла) 9 мая 2013 у 11:46

    :)    пафіласофствуем...

    У кожнай з’яве ёсьць станоўчае і адмоўнае.

    І са Сталіным тут...

    - а можа тут падпольны розум?

    Тыпу... - каб паскорыць ісьціну :

    здаровае жыве - хворае здыхае...

    І тут - няважна хто паставіў ідала...

    - ворагі камунізму чы самі камуністы...

    Тут сам сэнс... і ў тым, што...

    1. ісьціны, чы законы рода жывуць самі па сабе...

    гэта як гарманічнае самаачышчэньне зямлі ад нягоднага...

    2. сэнс і ў тым, што калі чалавек, паскарае наканованае сьвядома,

    чы падсьведама... - то часта і атрымліваюцца такія ідыятызмы

    ў выглядзе помнікаў...  якія застаюцца...

    ...пасля таго самаачышчэньня.

        якаўцоў напiсаў(ла) 9 мая 2013 у 15:02

    Усе лагічна..нашчадкі вертухаяў ,у літаральным сэнсе гэтага слова адаюць пашану свайму правадыру

        Нас-тройка? напiсаў(ла) 9 мая 2013 у 15:05

    Па фэн-шую хоць паставілі? Вусы прымаюць сігнал?

    ці трэба падкруціць?

    “Прафесар, канешне лапух, але апаратура пры нём, пры нём”

                                                                   12:06, 13. 05. 2013

                                                  А зьяжджайце лепш на Калыму:

                       праваслаўныя Якуцка патрабуюць дэмантаваць помнік Сталіну

    Праваслаўныя вернікі Якуцка зьвярнуліся з адкрытым лістом да гендырэктара завода, на тэрыторыі якога на мінулым тыдні быў устаноўлены помнік Сталіну, патрабуючы неадкладна яго дэмантаваць.

    Бронзавы бюст Сталіну на пляцоўцы ААТ «Алмазы Анабара» прэзэнтавалі 8 мая — да Дня Перамогі.

    “Калі мы адмовімся ад Сталіна, то адмовімся ад прызнаньня велічы Расіі”, — сказаў, адкрываючы помнік, дырэктар завода, член партыі “Адзіная Расія”, Мацьвей Яўсееў. На яго думку, дзеяньні гістарычных асоб трэба судзіць па выніках, а не па эмоцыях.

    Аўтары адкрытага ліста, якія выступаюць супраць помніка, прыводзяць красамоўныя “вынікі” дзейнасьці Сталіна.

    Яны цытуюць дакумэнты 30-х гадоў, дзе Сталін загадвае павялічыць колькасьць расстрэлаў і судовых прысудаў на 10 гадоў лягераў.

    “Але калі Вы не верыце паперам і чарнілам, пагутарыце са сваякамі рэпрэсаваных, едзьце на Калыму.

    Вось дзе трэба было ставіць помнік Сталіну. Можа, перанясем яго туды?” — прапануюць актывісты.

    Яны патрабуюць ад Мацьвея Яўсеева публічных выбачэньняў.

    Пад дакумэнтам паставілі подпісы два сьвятары і група сьвецкіх асобаў, сярод якіх ёсьць пісьменьнікі, журналісты, юрысты, прадпрымальнікі.

    «У памятника Сталина в Якутске, который был установлен в мае этого года на территории ОАО «Алмазы Анабара» (гендиректор депутат Госсобрания (Ил Тумэн) РС(Я) Матвей Евсеев), проходит одиночный пикет. На плакате, который держит в руках молодой человек надпись: «Долой памятник тирану и упырю!».

    На днях во время встречи главных редакторов республиканских СМИ с главой Якутска Айсеном Николаевым от издателя и журналиста Леонида Левина поступило предложение – отгородить памятник высоким забором, «пусть Матвей смотрит на него хоть в подзорную трубу». От главного редактора газеты «Ваше право. РС(Я)» Игоря Саввинова поступило предложение скрыть изваяние за зелеными насаждениями.

    Айсен Николаев ответил Левину, что рассмотрит его предложение».

                                                   Народныя майстрыхі ды іхнія вырабы

                                                        Сталін, Ленін, Аюнскі, Амосаў

                                                             Якутск 7 ноября 2017 г.

 

                                                    Платон Сляпцоў – Аюнскі 1893-1939

 

                                                         Максім Амосаў (1897-1939)