sobota, 29 listopada 2014

ЎЎЎ Валюха Шмаргендрот. "На кукан". Эратычная газэта для дарослых у Якуцку. Койданава. "Кальвіна". 2014.



 

    “На кукан” – эратычная газэта для дарослых, якая ў 2001-2006 гг. выдавалася ў Якуцку, сталіцы Рэспублікі Саха (Якуція), па вуліцы Аўтадарожнай 25. Першапачаткова мела назву “На кукан light”. Выходзіла 1 раз на тыдзень на расейскай мове. Нумар у Расейскім каталозе: 24064. Пасьведчаньне: 19-0295. Дата рэгістрацыі: 26 красавіка 2001. Заснавальнік:Аляксандар Уладзімеравіч Макараў.

    Газэту сустрэлі неадназначна: адны патрабавалі яе хутчэйшага закрыцьця (Нацыянальная бібліятэка РС(Я) нават не мае ніводнага нумара (прынамсі яе няма ў каталозе), другія ж яе ахвотна куплялі. Нават, казалі, што калі бібліятэкарку застукаюць за чытаньнем “На кукан”, то яе, дзеля выпраўленьня, пасылалі на тыдзень мыць мужчынскія прыбіральні на Аўтавакзал.

 


 

    У сьнежні 2006 г. газэта “Якутск вечерний” паведаміла сваім чытачам: “Плачце, сталыя чытачы газэты “На кукан”: самая скандальная і адкрытая газэта рэспублікі выпускае на наступным тыдні свой апошні нумар /№ 51/. Цэлых пяць гадоў гэтае выданьне, нягледзячы на нападкі маралістаў, біла рэкорды па запатрабаванасьці сярод якуцян, выдаючыся ў некаторыя пэрыяды часу тыражамі, якія і не сьніліся большасьці рэспубліканскіх газэт. А ў рэдактара газэты адымаліся рукі ад ускрыцьця канвэртаў з лістамі заклапочаных суграмадзян. Чаму ж выдаўцы вырашылі згарнуць гэты ўдалы праект? Газэту зачыніў добра вядомы чытачам “Вячоркі” філёзаф і рэлігіязнаўца Леў Мацьвееў, сябар рэдакцыі і аўтар рубрыкі “Пытаньні веры”. Нядаўна ў адной з якуцкіх кампаній у Маскве Мацьвееў пазнаёміўся з заснавальнікам газэты “На кукан”. Ён таксама якуцянін, некалькі гадоў назад перабраўся ў сталіцу і адкрыў там свой маленькі бізнэс. “На наступны дзень я прыехаў у офіс да Аляксандра, і мы тры гадзіны прагаварылі пра жыцьцё, пра Якутыю і пра яго газэту. Да канца гутаркі мы з Аляксандрам дамовіліся, што напрыканцы года ён перастане выдаваць яе ў Якуцку…”.

    А нязьменны рэдактар газэты “На кукан” Алеся Дзікая [Вайтовіч] адказала наступнае: “Вядома, мы ўсё засмучаны… Аднак мы можам зразумець пазыцыю выдаўца. Наша газэта, пакуль былі маладыя супрацоўнікі, была яркім прыкладам увасабленьня вольнай ад забаронаў жыцьця. Мы арганізоўвалі аголеныя вечарынкі, адзначалі сьвята Івана Купалы так, як гэта рабілі нашы продкі, здымалі адкрытыя фотасэсіі і заклікалі ісьці ўсьлед за намі ўсіх якуцян. Зараз жа, калі сышлі лепшыя аўтары, а наяўныя пасталелі, праца ператварылася ў звычайную рутыну, што само па сабе ўжо недапушчальна. У канцы сьнежня выйдзе апошні нумар. Дарэчы, абавязкова купіце яго - напэўна ён стане рарытэтам. Такім жа, якім цяпер з’яўляецца першы нумар нашай газэты”.

 

 

    Але супрацоўнік Нацыянальнага архіву Рэспублікі Саха (Якутыя) Пётар Каракін выхваляецца, што нібыта ён зьяўляецца ініцыятарам закрыцьця газэты. Як ён сьцьвярджае, яго вельмі абурыў артыкул, нібыта надрукаваны ў газэце, дзе аўтар зьдзекліва выказваўся пра тое, што на помніку “бацькі якуцкай дэмакратыі” Аюнскаму на тапоршчыцца ягоная “мужчынская моц”...

 


 

    У № 2. за 2001 г. газэты былі надрукаваныя некаторыя эратычныя апавяданьні Адама Глёбуса. Рэдакцыя газэты адзначыла: “Хочам заўважыць, што працаўнікам нашай рэдакцыі майстэрства Адама Глёбуса падалося даволі спрэчным, сяму-таму нават пасрэдным. Мяркуйце самі. Затое, усе гэтыя шыкоўныя ілюстрацыі да аповядаў належаць алоўку самага аўтара”. Гэты нумар газэты захоўваецца ў калекцыі Валеры Герасімава, былога загадчыка рэдкай кнігі Прэзыдэнцкай бібліятэкі Рэспублікі Беларусь.

 


                                                                    АДАМ ГЛОБУС

                                         «Я ПИШУ НЕ БЕЛЛЕТРИСТИКУ, А ЖИЗНЬ»

    Знакомьтесь. Автор, эротических рассказов Адам ГЛОБУС (для друзей и близких ему женщин - Владимир Адамчик). Краснобай и провокатор, постоянный персонаж «светской хроники», светский лев и бонвиван. Живет и пишет большей частью в Минске, бузит там же. Впервые это имя мы услышали от Алеся Барковского — друга нашей редакции, техника-судоводителя Якутского речного пароходства, приезжающего в наш город из Белоруссии на время навигации. В Якутске Барковский также известен как автор множества газетных материалов по истории Якутии. В редакцию «На кукан» он принес сборник новелл Глобуса, с которым знаком с 1988 года. Тогда в Минске образовалось объединение молодых литераторов «Тутэйшыя» (в переводе «Местные»). Их произведения публиковались в неформальных печатных изданиях. Публика принимала творчество литературной молодежи на «ура», в минском доме литераторов стали проводиться вечера, на которых ярко засияло новое имя — Адам Глобус. До начала своей литературной карьеры Адам, выходец из знатной и элитной семьи (его отец — народный писатель Белоруссии), работал реставратором, журналистом. Позже предприимчивый юноша образовал первую в Белоруссии фирму, которая занималась переводами известных мыльных опер, штампующихся в книжном варианте.

    Многие рассказы Глобуса написаны по его впечатлениям от путешествий по Венгрии, Испании, прогулок по публичным домам Амстердама и Польши. У нас имя Адама практически неизвестно, а в Белоруссии он личность сверхпопулярная, окутанная шлейфом скандальных слухов и домыслов. Ему приписывается целая плеяда любовниц, одна из белорусских газет недавно опубликовала заметку под заголовком «Адам Глобус завязал с водкой». Однако несмотря на славу океанических размеров и огромное количество вышедших в свет книг, официальный союз писателей Белоруссии не спешит его признавать. О причинах такой «любви» можно строить множество догадок, но только одна из них верная.

    Произведения Глобуса знают во многих странах бывшего Союза, у него есть свои поклонники в Осетии, Германии, Чечне, Польше. В России Адам входит в узкий круг любителей эротического чтива — общество «Тутэйшыя», а они, как сами говорят, по идеологическим при­чинам не горят желанием сотрудничать с москалями, хотя такие предложения поступали и продолжают поступать. Наиболее удачными из рассказов белорусского писателя, по мнению Алеся Барковского, являются «Только не говори моей маме» (мемуары об амстердамской улице «красных фонарей») и «Дорогой мой друг Адам» (письма бывшей возлюбленной-венгерки). Глобус часто любит повторять: «Я пишу не беллетристику, а жизнь». Не это ли причина его популярности? Впрочем, мы даем вам шанс определить это самим, прочитав кусочек из его новеллы «Домовой». Хотим заметить, что работникам нашей редакции мастерство Адама Глобуса показалось довольно спорным, кое-кому даже посредственным. Судите сами. Зато, все эти шикарные иллюстрации к рассказам принадлежат карандашу самого автора.

 

 

                                                              ДОМОВОКАМЕРОН

                                                                         (отрывок)

                                                                     ДОМОВОЙ – 1

    Молодая женщина осталась в доме одна. Вечером настойчиво позвонили в дверь. Женщина подумала, что пришла соседка, и открыла. На пороге стоял незнакомый бородатый мужчина в черном кожаном пальто и в шляпе, надвинутой на глаза. Женщина вознамерилась закрыть двери, но гость остановил ее выразительным жестом руки в блестящей перчатке.

    — Кто вы? Что вам нужно? — чуть слышно прошептала хозяйка пустой квартиры.

    — Я — домовой. Все, что в этом доме, принадлежит мне. Ты тоже принадлежишь мне, — мужчина зашел в дом. — Раздевайся.

    Женщина сбросила красный с белыми розами халат и осталась в черном шелковом белье.

    — Все снимать? — спросила она у остроносых ботинок.

— Все, — прозвучало из-под темной шляпы.

    Хозяйка сбросила белье.

    — Повернись ко мне спиной и наклонись.

    Женщина послушно, сама не зная почему, исполняла приказы домового. Она повернулась к нему спиной и наклонилась.

    Он не снимал даже перчаток, когда делал то, что люди обычно называют актом.

    Кроме холодного страха, женщина не почувствовала больше ничего.

    Когда молодая женщина в красном с белыми розами халате курила тонкую сигарету, она была уверена, что домовой — плод ее фантазии.

 

 

                                                                         ДОМОВОЙ-2

    Муж спал, жена читала, когда в дверь постучали. Она попробовала разбудить мужа, но тот не просыпался, он спал мертвым сном. Постучали снова. Жена украдкой глянула в дверной глазок. На площадке стоял и смотрел на нее домовой. У него было лицо хорошо знакомого человека, чье имя она никак не могла вспомнить. Женщина вскрикнула, но муж так и не проснулся.

    Домовой достал из глубокого кармана своего кожаного пальто большущую связку разнокалиберных ключей, выбрал нужные, открыл замки и зашел в прихожую, где сидела на полу перепуганная женщина.

    — Муж проснется, — она защищалась как могла.

    — Не проснется, он спит мертвым сном, и можешь думать, что ты вдова.

    В прихожей крепко запахло мокрой кожей. На улице, наверное, лило как из ведра, поскольку домовой был весь мокрый. С кожаной полы падали на пол крупные капли.

    Он снял шляпу, стянул перчатки, сбросил пальто...

    Остроносые ботинки поставил рядом с туфлями мужа.

    — Только не здесь, — попросила женщина.

    — Здесь, — сказал домовой.

    Если бы в учебнике по биологии был параграф «Домовой», там, наверное, можно было бы прочитать такое предложение: «Воспроизведение потомства у домовых происходит через половой акт». Но в учебнике такого параграфа нет, и поэтому то, то происходило в прихожей, назвать половым актом нельзя. Если для женщины это и был акт, то для домового — форма дипломатических сношений. Он сам так считал.

    Когда женщина почувствовала удовлетворение, домовой отстранил ее, оделся по-военному быстро и исчез.

    До самого утра муж проспал как убитый.

    Когда муж с женой завтракали, она хотела рассказать про домового и подать этот случай как ужасный сон, но передумала, ибо ревность может возникнуть и из-за рассказа про сон.

 

 

                                                                           ДОМОВОЙ-3

    Жена взяла ключ от почтового ящика и пошла за газетами, вместе с газетами она принесла в квартиру письмо. На конверте печатными буквами было выведено: «От домового». В письме было написано следующее:

    «Уважаемые муж и жена, или партнеры!

    Не удивляйтесь, когда прочтете это письмо. Более года я наблюдаю за вами, точнее, за вашей интимной жизнью. Поэтому считаю своей обязанностью дать или предложить вам несколько советов.

    Через окно спальной комнаты мне было чудесно видно множество ваших половых актов. Мне понравился своим темпераментом партнер, и пенис у него нормальных размеров. Партнерша более сдержанна, но тоже любит это занятие. Советую вам, перед тем как непосредственно заниматься актом, подольше растягивать эротическую игру. Мне кажется, что ты очень мало возбуждаешь свою партнершу. К примеру, начни с того, что раздень ее до белья, потом начинай раздеваться сам, а бюстгальтер и трусики снимай с жены во время своего раздевания».

    Перевод Алеся Барковского.

    /На кукан. Якутск. № 2. 27 июня 2001. С. 6-7./

    Літаратура:

*    Адам Глобус: “Я пишу не беллетристику, а жизнь”. // На кукан. Газета для взрослых. Якутск. № 2. 27 июня 2001. С. 6.

    Домовой – 1; Домовой – 2; Домовой – 3. /Пер. А. Барковский/ // На кукан. Газета для взрослых. Якутск. № 2. 27 июня 2001. С. 7.

    Конец “На Кукана”. Единственную в Якутии эротическую газету закрыл богослов. // Якутск вечерний. Якутск. № 50. №50 (639) 22 декабря 2006.

    Валюха  Шмаргендрот,

    Койданава

 

 

 

ЎЎЎ Ева Атляс-Мапа-Плян. Койданаўскі Адам Глёбус ды Якутыя. Койданава. "Кальвіна". 2014.


    Уладзімер Вячаслававіч Адамчык (Адам Глёбус) – нар. 29 верасьня 1958 г. у раённым месьце Дзяржынск Мінскай вобласьці БССР (СССР), у сям’і пісьменьніка Вячаслава Адамчыка.

    У 1959 г. Уладзімер, разам з бацькамі, пераехаў ў Мінск. Пасьля заканчэньня васьмі клясаў вучыўся на Пэдагагічным аддзяленьні Мінскага мастацкага вучылішча. Атрымаўшы дыплём настаўніка маляваньня і крэсьленьня, працягнуў вучобу на Мастацкім факультэце ў Беларускім дзяржаўным тэатральна-мастацкім інстытуце. Працаваў у Спэцыяльных навукова-рэстаўрацыйных майстэрнях рысавальнікам, мастаком-рэстаўратарам ды мастаком-афарміцелем. Ад 1987 г. Уладзімер рэдактар аддзелу сацыяльных праблемаў часопісу “Крыніца”.

 

 

    Паэтычны дэбют Адама Глобуса (псэўданім ўтвораны з часткі бацькавага прозьвішча і прозьвішча маці) адбыўся ў газэце “Літаратура і мастацтва” ў 1978 годзе.

    Тата вельмі любіў і ганарыўся сваім прозьвішчам Адамчык. У гутарках пра нашае прозьвішча ён заўжды падкрэсьліваў ягоную чалавечнасьць. Не стану казаць, што я не люблю сваё пашпартнае прозьвішча, і люблю, і ганаруся ім, але падпісваю свае літаратурныя і мастацкія творы псэўданімам, бо не люблю блытаніны. Тата – Вячаслаў Уладзіміравіч Адамчык, я – Уладзімір Вячаслававіч Адамчык, падабенства настолькі вялікае, што кожная другая бугальтарка блыталася, выпісваючы ганарары, таму я вырашыў падпісвацца прозьвішчам маці – Глёбус. А каб не крыўдзіць тату, дадаў да Глёбуса імя Адам. Так з’явіўся мой псэўданім – Адам Глёбус. Большасьць маіх чытачоў лічаць псэўданім прыдуманым і штучным, але я да такога памылковага стаўленьня прызвычаіўся”.

    Ад 1988 г. Адам Глёбус сябра Саюза пісьменьнікаў Беларусі.

   Вершы і замалёўкі Адам Глёбуса перакладзеныя на розная мовы Сьвету. Друкаваліся ягоныя творы і ў газэце для дарослых “На кукан”, якая выдавалася ў Якуцку.

    Літаратура:

*    Тарасава Т. М.  Глобус Адам. // Беларускія пісьменнікі. Біябібліяграфічны слоўнік ў 6 тамах. Т. 2. Мінск. 1993. С. 224-225.

*    Махнач Т. М.  Глобус Адам. Бібліяграфія. // Беларускія пісьменнікі. Біябібліяграфічны слоўнік ў 6 тамах. Т. 2. Мінск. 1993. С. 225.

*    Адам Глобус. [Пісьменнікі – землякі.] Рэкамендацыйны бібліяграфічны спіс. Складальнік В. Жібурт. [Дзяржынская цэнтральная раённая бібліятэка.] Дзяржынск. 2003. 8 с.

    Ева Атляс-Мапа-Плян,

    Койданава

 




 



 

                                                                      ПАСЬЛЯСЛОЎЕ

    Самая вялікая каштоўнасьць, якая ёсьць у чалавеку, гэта тая жывёліна, што жыве ў ім... Прынамсі яшчэ жыве.

    Раней гэтая жывёліна мясьцілася наўсьцяж усяго чалавека, але тысячагодзьдзі цывілізацыі неўпрыкмет адсунулі яе ў самы ягоны под, загналі ў сутарэньні чэрава і скрайнюю плоць. Яшчэ трохі і ёй не застанецца месца й там, у рэзэрвацыі.

    Калісьці гэтай жывёліны ў чалавеку было шмат, а чалавека зусім мала. Маленькаму чалавеку было няўтульна ў вялікім целе жывёлы й яму тады вельмі хацелася чалавечага, як мага болей чалавечага...

    Спакваля чалавек атрымаў тое, чаго яму так моцна жадалася, але за жаданым не заўважыў, што разам з тым ён страціў. А страціў ён тую магутную жывёліну, якая несла яго скрозь тысячагодзьдзі небыцьця ва ўсё новае быцьцё.

    Хто панясе чалавека далей ужо скрозь іншыя тысячагодзьдзі? Тое расьпешчанае выгодамі цывілізацыі зьверанятка, што яшчэ неяк знаходзіць сабе месца ў чалавеку? Але калі не яно, то й нішто іншае. Вось чаму нават гэтае анэмічнае зьвераня цяпер пачынае выяўляцца для чалавека большай каштоўнасьцю, чым усё ўласна чалавечае, усё створанае гэтымі гамэрамі, рэмбрантамі, бэтховэнамі, эдысонамі, эйнштэйнамі...

                                                                            * * *

    Я ня ведаю, чаму ні пра што яшчэ, а менавіта пра жывёльнасьць чалавека, як пра абсалютную для яго каштоўнасьць падумалася мне, калі я перагарнуў апошнюю старонку “Дамавікамэрону” й выйшаў на гаўбец, каб пацешыцца зь вялізнай калматай хмары, якую Пярун гнаў у бок майго жытла.

    Пэўна Адам Глёбус, складаючы свае брутальныя навэлкі, меў на мэце што заўгодна, толькі не алалягетыку “скаціны” і тым ня менш я, трохі адхісніўшыся ад тэкстаў, думаў не пра тое “нізкае”, што татальна апанавала прастору двух “Дамавікамэронаў”, а, наадварот, пра нешта “высокае”, пра нешта значна вышэйшае і за Плятонавы верхніы эйдас эйдасаў — Дабро, і за Плоцінава ўсюдыіснае адзінае, і за Хрыстовую неабсяжную Любоў, — і гэтае нешта больш высокае за ўсё вышыннае месьцілася ня дзесьці наверсе ўсяго існага, ня ў нейкай абсалютнай чысьціні і цноце ідэальнага, а ў самым нізе, хавалася за брудам, гноем, смуродам, як бы а рrіоrі правакуючы для сябе сытуацыю табу, як самую надзейную хованку для таго, што змушана заўсёды быць навідавоку...

    Гэтае “нешта больш высокае за ўсё вышыннае” розныя людзі называлі па рознаму: Шапэнгаўэр — воляй да жыцьця, Ніцшэ — воляй да панаваньня, Фройд — лібіда, Гайдэгер — воляй да волі, Дэлёз і Гватары — машынай жаданьняў... Але як бы хто ні называў тое, што ляжыць у аснове жывога жыцьця і ўвесь час рухае яго адбывацца ў безьлічы праяваў, найлепей выяўляе сутнасьць гэтага руху мужчына, які гвалціць жанчыну. Менавіта гвалціць — ня просіць, ня ўлашчвае, а бярэ сам; бярэ жорстка, бязьлітасна і магчыма нават без асаблівай асалоды, а толькі таму, што так трэба.

    Вось пра гэтае так трэба я і думаў, углядаючыся ў расьцярэбленую сечкамі бліскавіцаў хмару й разважаючы, што хаця кожная са ста дваццаці двух навэлаў падвоенага “Дамавікамэрону” мае свайго “пэрсанальнага” героя, але па сутнасьці герой тут адзін і гэта выпэцканая ў пэрме і экскрымэнтах магутная жывёліна зь цягліцаў ды хэнці, якая бязьлітасна, жорстка і, калі заўгодна, абыякава сто дваццаць два разы гвалціць адну і тую самую жанчыну (нават калі паводле сюжэту й ня гвалціць і не жанчыну...) толькі таму, что так трэба, што гэтата пэрманэнтнага гвалту патрабуе нешта больш значнае й магутнае і за Дабро Плятона, і за Любоў Хрыста...

    Чалавек — гэта толькі дадатак да свайго чэлеса. Чэлес (у стане эрэкцыі) — тая дамінанта, якая вызначае каардынаты ўласна чалавека й арганізуе яго ў пэўную сытуацыю, у пэўную падзею быцьця.

    Пра сваю ролю, як дадатка да чэлеса, чалавек даведаўся даўно, аднак гэтае веданьне яму настолькі было недаспадобы, што ён яго ня толькі затабуяваў, але на гэтае табу яшчэ панаскідаў безьліч адмысловых мітаў і самых розных прыгожых словаў (кшталту “эрас”, “любоў”, “каханьне” і да т. п.) ды іншых вытанчаных прыдумак, каб толькі ніхто й ніколі не даведаўся праўды. А калі ў гэтым цьвілым рызьзі й спарахнелым ламаччы нехта наважваўся поркацца, каб пацікавіцца, што там спадысподу, то адразу ўсчыняўся несусьветны гвалт: ня руш сьвятыні. І так было да таго часу, пакуль не знайшоўся чалавек, абыякавы да ляманту. Звалі таго чалавека Зыгмунд Фройд. “Гэтыя любоўныя інстынкты называюцца ў псыхааналізе а роtіоrі й па сутнасьці зьяўляюцца сэксуальнымі памкненьнямі. Большая частка інтэлігенцыі ўспрыняла гэтае найменьне як абразу й адплаціла за гэта тым, што папракнула псыхааналіз у пансэксуалізьме. Хто лічыць што сэксуальнасьць утрымлівае ў сабе нешта абразьлівае і прыніжальнае для чалавечай прыроды, хай ужывае больш шляхетныя назовы: эрас і эротыка. Я мог бы сам гэта зрабіць ад самага пачатку й тады пазьбег бы шматлікіх абвінавачваньняў. Аднак я не хацеў гэтага, бо па магчымасьці ўнікаў патураньня ўласнай слабасьці. Нельга наперад ведаць, куды завядзе гэты шлях: сьпярша саступаюць у дачыненьні да словаў, а затым паступова і ў дачыненьні да сутнасьці. Я ня бачу якой-небудзь заслугі ў тым каб саромецца сэксуальнасьці: грэцкае слова “эрас”, якое павінна зьмякчаць сорам, у рэшце рэшт нішто іншае, як пераклад слова “каханьне”; і напрыканцы, “хто мае цярпеньне чакаць, таму няма патрэбы ўлагоджваць”.

    Магчыма, некаму падасца, што гэтая вялікая цытата тут не зусім да месца, але мне яна вельмі патрэбная й пэўна я нават ня здолею скарыстацца ўсім яе патэнцыялам, каб больш выразна выказаць нешта для мяне істотнае ў гаворцы з нагоды “Дамавікамэронаў” Адама Глёбуса.

    Каб напісаць “Дамавікамэрон”, трэба не саромецца ляманту й быць абыякавым да гвалту абражаных. Гэта па-першае. Па-другое: у абсалютнай большасьці навэлаў Глёбус, гэтак сама як і Фройд, мог бы “зьмякчыць” нейкія словы, іншыя памяняць на больш “прыгожыя” ці абысьціся эўфэмізмамі, а лішнюю брутальнасьць сытуацыяў загнаць у падтэкст, у сугестыю, укласьці ў шматзначныя паўзы, урэшце абмінуць, як абмінае “гэта” ўся беларуская літаратура спакон веку, і тады мы мелі б два зборніка “звычайных” навэлаў. Але Адам Глёбус не пайшоў гэтым шляхам, хаця пэўна ж зусім не таму, што ён, як і Фройд, прагнуў нічым не прыхарошанай ісьціны (якая там “ісьціна” ў літаратуры). Інтэнцыі да гранічнай сэксуалізацыі “звычайных” навэлаў трэба шукаць у нечым іншым. У чым? Сам аўтар кажа, што яму хацелася, каб у беларускай літаратуры была хоць адна кніга, якую трэба хаваць ад дзяцей. (Дарэчы, амаль усё, што піша Адам Глёбус, яму ад некага даводзіцца хаваць: ад мамы — “Толькі не гавары маёй маме”, ад суседзяў і сваякоў — “Койданава”, ад дзяцей — “Дамавікамэрон”; гэты пералік я мог бы значна пашырыць, але тады ён вымагаў бы больш разгорнутых тлумачэньняў.)

    Тое, што хаваюць — даўжэй захоўваецца. Толькі трэба мець цярпеньне чакаць (яшчэ раз нагадаем Фройда: “...хто мае цярпеньне чакаць, таму няма патрэбы ўлагоджваць”. Дзеці вырастуць у дарослых і ім абавязкова закарціць паглядзець, што ад іх хавалі бацькі. Паглядзяць і схаваюць ад сваіх дзяцей, каб тыя ў сваю чаргу некалі зрабілі тое самае... І так бясконца... Вось ён, літаратурны “пэрпеэтум мобіле”.

    Магчыма эфэкт кнігі на ўсе часы — гэта пабочны эфэкт, які ад пачатку не прадугледжваўся аўтарам, прынамсі — сьвядома. Але атрымалася, што атрымалася. Цяпер нават каб Адам Глёбус сам захацеў схаваць “Дамавікамэроны” назаўсёды й ад усіх, гэта ўжо будзе немагчыма. Меэханізм “вечнага” рухавіка пачаў дзейнічаць...

                                                                            * * *

    А яшчэ Адам Глёбус сьцьвярджае, што “Дамавікамэроны” — нішто іншае, як анталёгія сучаснага гарадзкога фальклёру, дзе аўтар выступае адно ў ролі зьбіральніка.

    Адам Глёбус фальклярыст — гэта выглядае спаважна й шляхетна. Толькі я ніколі не даваў веры дэклярацыям літаратараў. Падобна, што і ў нашым выпадку Адам Глёбус альбо містыфікуе нас, альбо проста падманвае, — магчыма разам з намі й самога сябе. Я ўжо не кажу пра тое, што ладная частка тэкстаў — гэта “звычайныя” навэлы, якія маглі быць уключаныя ў любы іншы зборнік (і можа найменш прыдатнае ім месца ў “Дамавікамэронах”). Але й фармальна як бы фальклёрныя паданьні ў пераважнай сваёй большасьці выдуманыя аўтарам. Адам Глёбус сам і праектнае бюро, і канвэер па вытворчасьці брутальнага гарадзкога фальклёру. Некалькі лякальных сюжэтаў і герояў вуснапаэтычнай творчасьці, якія беларуская вёска прыхапіла з сабой, калі пераехала ў горад, Адам Глёбус разгарнуў у шырокую квазіфальклёрную панараму, дзе месьціцца мноства герояў, кожны з якіх ёсьць альбо чарговы аўтарскі варыянт традыцыйнага вобразу, альбо ўвогуле “новатворам”. Хаця зусім верагодна, што некаторыя зь ягоных герояў спакваля пераселяцца са старонак “Дамавікамэрону” ў гарадзкія сутарэньні й зажывуць там самастойным жыцьцём.

    Але не адно мадэрнізацыяй пачварнага сьвету адметны праект Адама Глёбуса. Ад традыцыйных легендаў і паданьняў (між іншым у аўтэнтыцы часам таксама дастаткова брутальных) і іх літаратурных вэрсіфікацыяў (кшталту “Шляхціца Завальні”) квазіфальклярыстыку Адама Глёбуса гранічна адцяняе яе цялеснасьць. Традыцыйныя здані й прывіды былі істотамі пераважна бясплоцевымі й таму ў большай меры тоесьніліся з імпатэнтна-інфэрнальным, а не з сэксуальна-жыцьцядайным сьветам. Ня так у Адама Глёбуса, яго здані й прывіды — гэта кавалкі магутнай плоці сэксуальнай машыны, якая зьдзяйсьняе сэксуальную волю быцьця зь нейкай нават гіпэртрафаванай прагай, як быццам яны, героі іррэальнасьці, спрабуюць кампэнсаваць тое, што татальна страчвае герой сучаснай рэальнасьці — жывёльную прагу волі да панаваньня над жыцьцём.

                                                                           * * *

    Адам Глёбус увогуле па прыродзе свайго пісьма не эратычны (жаночы, сьціплы, акварэльны, дыялягічны, пасіўны...), а сэксуальны (мужчынскі, халодны, графічны, маналягічны, агрэсіўны...) пісьменьнік. У “Дамавікамэронах” гэта бачна найбольш выразна.

    Мужчына эратычны настолькі, наколькі эротыка дапамагае яму зьдзейсьніцца сэксуальна. Толькі герой Адама Глёбуса амаль ня мае патрэбы ў эратычным, паколькі ён мужчына ў абсалютным значэньні (нават калі яго герой і не мужчына й сэксуальна не заангажаваны...). Эратычныя гульні ён пакідае сэксуальным недамеркам, а сам зьдзяйсьняе сваю хэнць адкрыта, адразу й напоўніцу, бо воля да жыцьця й панаваньня ня мае патрэбы хавацца й ня можа чакаць. Як сьведчаньне гэтаму варта прывесьці той факт, што пераважная большасьць навэлаў “Дамавікамэронаў” арганізуецца голым сэксуальным актам, нахабна вызваленым з-пад эратычнага покрыва таямнічасьці (так вызваляецца з-пад кажуха рухавік на дэманстратыўным стэндзе).

    Вызначыўшы ў героі за сутнасьць яго агрэсіўную сэксуальнасьць, Адам Глёбус вярнуў у кантэкст беларускай літаратуры мужчыну (а можа дакладней было б сказаць, што ён стварыў прэцэдэнт мужчыны ў беларускай літаратуры, бо ці быў увогуле ў нашай вечна румзаючай паэзіі й прозе мужчына?). І гэта не істотна, у чым (кім) ён пэрсаналізуецца: у зданях, пачварах ці досыць прыстойных эстэтах ды інтэлектуалах (між іншым, у Адама Глёбуса нават “сьмерць — мужчына”).

    Падобна, што гэтая падзея нас ня надта ўсьцешыла. За апошнія стагодзьдзі мы настолькі прызвычаіліся абыходзіцца без мужчыны, так налаўчыліся замяняць ягоную адсутнасьць нейкім рамантычным сымулякрам, што гэты эгаістычна-жорсткі, прагматычна-бязьлітасны, сэксуальна-нахабны тып нас добра такі напалохаў, бо мы калі й чакалі прышэсьця на Беларусь Мужчыны, то пэўна ж ён мроіўся нам зусім іншым.

    Беларускі Мужчына мусіў быць большым прывідам за сам прывід, нечым накшталт ружовай аблачыны ў нагавіцах ад францускага куцюр’е, але зь беларускім лэйблам на худым азадку...

                                                                            * * *

    А можа мы “Дамавікамэроны” не ад дзяцей хаваем, а ад саміх сябе, бо баімся даведацца, што ня толькі сьмерць, а і жыцьцё — мужчына. І гэты мужчына-жыцьцё зусім не падобны на тыя здані й прывіды, сярод якіх нам так утульна было нэньдзіцца жыцьцём і да якіх так соладка цяпер сыходзіць у невараць. Сыходзіць усім разам, усёй Беларусьсю...

    Пярун нарэшце прыгнаў хмару да майго гаўбца, але й тут, ужо ля самай зямлі, ён не стамляючыся раз-пораз успорваў яе цела бліскавіцамі маланак... Пачынаўся дождж. Я зачыніў дзьверы на гаўбец і пайшоў пісаць пасьляслоўе да “Дамавікамэронаў”.

    Валянцін Акудовіч

    [С. 230-138.]