ЎЎЎ Міроньня Вярасьніцкая. Рыгор Барадулін ды Якутыя. Койданава. "Кальвіна". 2015.

Р. Бородулин

Владимиру Коваленку.

Мы только

ходим по земле,

А думы зреют

в звездных росах,

И Млечный путь,

Как вечный посох, —

Наш верный

проводник во мгле.

Отечество

Манящей нас

Мечты —

Созвездья в телескопах...

На пыль былых

Межзвездных тропок

Глядят

Земные звезды глаз.

В предчувствии

земных чудес

Гадаем мы

по звездам вышним

И бредим

странствием давнишним,

Каким низринуты с небес.

Земли,

Единственной, родной,

Навек дарован

небосвод нам,

Где кличет голосом отлетным

Журавль печали неземной.

Перевел с белорусского Н. Кислик.

/Социалистическая Якутия. Якутск. 18 апреля 1982. С. 3./

Р. Барадулін

* * *

Мы толькі ходзім па зямлі,

А думкі нашыя ў нябёсах.

І Млечны Шлях,

Як вечны посах,

Відзён з туманнай араллі,

Каб не забыўся напамін,

Што зоры —

Нашых мар радзіма.

І зорамі вачэй глядзім мы .

На зорны пыл былых сьцяжын.

Па зорах вызначаем лёс,

Па зорах на зямлі варожым.

І трызьнім даўнім падарожжам,

Якім нізрынуты з нябёс.

Перабіраюць нашы дні

Для памяці

Ружанец зораў,

І незямнога смутку жораў

Нас кліча ў вырай вышыні.

/Рыгор Барадулін. Збор твораў у пяці тамах. Т. 1. Вершы. Мінск. 1996. С. 443./

Рыгор Бородулин

БРЕСТСКЭЙ КИРИЭППЭС ТААСТАРА

Сир Ийэ чабырҕайыгар

Биһиги тымырдыы тэбиэлиибит.

Буойуннуу охтубуттар

Тыыннаах истиэнэ этибит.

Биһиги абабыт-сатабыт

Тааһыран ынчыктыыр.

Биһиги кутааҕа умайбыппыт,

Күл-көмөр буолан хаалбыппыт.

Бар-дьоммуот,

Эһиэхэ чуумпуну баҕарбыппыт!

***

Мин кыһаллабын, төрүт буорум,

Эн үүнүүҥ, эн ил-эйэҥ

Дьонуҥ-сэргэҥ уйгу олоҕун,

Сандал сааһыҥ чээл күөҕүн туһугар.

Ити—мин түбүгүм, эрэлим.

Күннээҕи бу сиир килиэбим:

Сороҕор, кини туман-имэн буолар,

Сороҕор, кнни харах уута амтаннанар,

Сороҕор,

кини уоттаах буорах сыттанар,

Оттон доҕор дьоннуун үллэстэргэр

Дыргыл сыттанар, минньийэр —

Күннээҕи бу сиир килиэбим.

Ытыктыыбын кинини!

Угумаҥ дуу ботуоҥкабар,

Уурумаҥ дьонноох остуолбар

Итинтэн атын килиэби.

Н. Дьяконов тылбаастара

/Эдэр коммунист. Якутскай. Сэтинньи 26 к. 1986. С. 3./

Праўда верш Максыма Танка “Мин кыhаллабын, төрүт буорум...” /“Неспакой за цябе, зямля мая...” (дакладны пераклад “Я адчуваю патрэбу ў роднае зямлі…” з рускай “О вас я забочусь, родные края…”, пэўна па недагляду, трапіў у аўтарства да Рыгора Барадуліна.

Рыгор Бородулин

КАМНИ БРЕСТСКОЙ КРЕПОСТИ

На висках земли

Мы бьёмся тревожными жилками.

Мы, как воины, полегли,

А стенами были живыми.

Это наш гнев

Стонет, окаменев.

Мы сгорели в пожаре войны,

Мы от гари и боли черны,

Мы хотели для вас тишины,

Люди....

/Отечество славлю. Киев. 1983. С. 104./

Рыгор Іванавіч Барадулін - нар. 24 лютага 1935 г. на х. Верасоўка [Гарадок ІІ Востраў-Сарочынскага сельсавету] Вушацкага раёну БССР (СССР)

У 1937 г. хутар быў ліквідаваны і сям’ю Барадуліных перасялілі ва Вушачы Віцебскай вобласьці. Рыгор навучаўся у Вушацкай сярэдняй школе, якую скончыў у 1954 г., затым на філялягічным факультэце БДУ ў Мінску, які закончыў у 1959 г.

Працаваў у рэдакцыях газэты “Советская Белоруссия”, часопісаў “Бярозка”, “Полымя”. Ад 1969 г. рэдактар выдавецтва “Беларусь”, ад 1972 г. старшы рэдактар. У складзе дзяржаўнай дэлегацыі БССР прымаў удзел у 39-й сэсіі Генэральнай Асамблеі ААН (1984). З 1985 г. загадчык рэдакцыі выбраных твораў выдавецтва “Мастацкая літаратура”. Зьяўляўся сябрам СБП ды Беларускага ПЭН-цэнтру (з 1990 г. да 1999 г. — ягоны прэзыдэнт), сябрам Партыі БНФ. З 1995 г. да 1997 г. быў сябрам кіраўніцтва Беларускага Фонду Сораса.

Памёр увечары 2 сакавіка 2014 году у Мінску, сталіцы Рэспублікі Беларусь. Разьвітальная паніхіда паводле грэка-каталіцкага й рыма-каталіцкага абрадаў прайшла 4 сакавіка 2014 году ў Мінску ў Касьцёле Сьвятых Сымона і Алены. Пахаваны побач з маці на Вушацкіх могілках у Віцебскай вобласьці.

Рыгор Барадулін — апошні беларус, якому надалі званьне Народнага паэта (1992). Узнагароджаны Дзяржаўнай прэміяй Беларусі імя Янкі Купалы (1976), Ордэнам Дружбы народаў, Ордэнам Знак Пашаны, латыскім Ордэнам Трох Зорак (атрымаў званьне Афіцэра Ордэна (4 ступень) 23 красавіка 1997 г.) і мэдалём Францыска Скарыны. Рыгор Барадулін зьяўляецца Ганаровым доктарам БДУ ды ганаровым грамадзянінам Вушацкага раёну. У 2006 годзе кандыдатура Барадуліна была сярод намінантаў на Нобэлеўскую прэмію ў галіне літаратуры.

Літаратура:

* Гарэлік Л. М. Барадулін Рыгор. // Беларускія пісьменнікі. Біябібліяграфічны слоўнік ў 6 тамах. Т. 1. Мінск. 1992. С. 210-211.

* Рэут Г. І. Барадулін Рыгор. Бібліяграфія. [«Мы только ходим по земле...»: [Верш] / Пер. Н. Кислик // Соц Якутия. 1982. 18 апр.] // Беларускія пісьменнікі. Біябібліяграфічны слоўнік ў 6 тамах. Т. 1. Мінск. 1992. С. 231.

Міроньня Вярасьніцкая,

Койданава