czwartek, 20 listopada 2014

ЎЎЎ 2. Алюміньня Лайдачка. Валадзюн Правасуд ды Якутыя. Ч. 2. З берагоў Лены. Койданава. "Кальвіна". 2014.




                                                             З  БЕРАГОЎ  ЛЕНЫ
    Апошнім часам мне двойчы давялося пабываць у Якутыі. Што я ведаў раней пра гэтую аўтаномную рэспубліку? Тое, што гэта край з высокімі горнымі хрыбтамі і бязьмежнымі раўнінамі тундры. Што яшчэ я ведаў пра Якутыю? Раней — гэта турма, астрог царскай Расіі, дзе адбывалі пакараньне дзекабрысты, Чарнышэўскі, народнікі, а пазьней — рэвалюцыянэры, бальшавікі. Цяпер — гэта край, які разбудзіла рэвалюцыя, дзе знойдзена мноства карысных выкапняў, у ты ліку: золата, алмазы, сьлюда, вугаль, жалезная руда. Тут пабудавана і працуе ўжо больш трохсот буйных прадпрыемстваў. Сярод тайгі вырастаюць новыя гарады і пасёлкі. Яшчэ я вычытаў, што ў Якутыі налічваецца больш шасьцісот тысяч азёр, а рэк — вялікіх і малых — каля трыццаці тысяч.
    Яшчэ мне вядома было, што ў якутаў доўгі час сваёй пісьмовай літаратуры не было. Клопаты царскага ўрада пра асьвету “іншародцаў” выявіліся толькі ў тым, што паводле загаду Аляксандра II у 1857 годзе было выдадзена на якуцкай мове Эвангельле вагой восем кіляграмаў. Напярэдадні Кастрычніцкай рэвалюцыі ў якутаў было толькі тры пісьменьнікі: паэт і вучоны Аляксей Кулакоўскі, яго сучасьнік драматург, празаік і паэт Апсыпадзіст Сафронаў і празаік-драматург Мікалай Няўстроеў. Як адзначыў вядомы якуцкі паэт Сямён Данілаў, адзінай кнігай, якую маглі чытаць яго землякі, была кніга прыроды, літары зьвярыных сьлядоў.
    За гады Савецкай улады Якутыя раскрыла перад сьветам не толькі незьлічоныя багацьці сваіх нетраў, таёжных лясоў і рэк, але і сьмелую паэтычную душу свайго народа. За гэты час вырас цэлы атрад якуцкіх паэтаў, празаікаў, драматургаў. Есьць сваё кніжнае выдавецтва, у якім выходзяць кнігі не толькі на якуцкай мове, але і па мовах іншых народнасьцей, што насяляюць гэтую аўтаномную рэспубліку. Увазе чытачоў “Братэрства” прапаную падборку вершаў якуцкіх паэтаў у сваім перакладзе.
    Уладзімер Правасуд
     *
                                         Аляксей Кюндэ
                                             ЖЫЦЬЦЁ
                                    Няроўныя вяршыні гор,
                                    Лістоўніц небагаты ўбор,
                                    Сукоў кашчавых сівізна...
                                    І цішыня, як ноч, адна.

                                    Пад коўдрай белаю сьнягоў
                                    Ні дрэў не ўбачыш, ні кустоў.
                                    Сьляды зьнікаюць, як гады.
                                    Зьвяруюць люта халады.

                                    У вышыні дзесь скрозь туман
                                    Уздымае месяц ятаган.
                                    Замерз на небе маладзік,
                                    І мёртвым зоркам страчан лік.

                                    А на зямлі мароз і змрок.
                                    І дрэвы прыпынілі скок,
                                    Ў таёжнай шэрані ствалы
                                    І ледзьве бачны з-за імглы.

                                    Жыцьцё не вымерла. Зірні —
                                    Пылінка вечнай цеплыні:
                                    На мёртвым беразе ракі
                                    Цень птушкі скача трапяткі.

                                    Падскочыць, крышачку ўзьляціць,
                                    То на галінках пасядзіць.
                                    Яе замшэлае крыло
                                    Адценьне сьнегу набыло.

                                    Але яна жыве, жыве!
                                    Па сьнезе, нібы на траве,
                                    Малеча скача. З чорных воч
                                    З усьмешкай пазірае ноч.

                                    У птушкі, як цьвічкі, тырчаць
                                    Яе сухія лапкі ў рад.
                                    Ды заскакала вось яна —
                                    Адразу зьнікла цішыня.

                                    Пяе, чырыкае яна,
                                    Напэўна, сьніцца ёй вясна...
                                    Ў палярных прыцемках зімы
                                    Жыцьця кусочак бачым мы.

                                                Леанід Папоў
                                              РАЗЬВІТАНЬНЕ
                                    Бывай, каханьне! Жмут сухой травы.
                                    Паездка без зваротнага білета,
                                    І не вярнуць нам страчанага лета,
                                    Як не падняць паніклай галавы.

                                    Назад я не магу ўжо павярнуць,
                                    Я гучна жыў. Я моўчкі зьбіраюся.
                                    Як можна непрыкметней пастараюся
                                    Пайсьці... А ты — бывай! Шчасьлівай будзь!

                                    I ўсё ж, як і належыць нам, жывым,
                                    Мы над каханьнем мёртвым з табой станем
                                    І над магілаю яго памянем —
                                    Як родзічы, ў маўчаньні пастаім.

                                    Апошні пацалунак, як палын.
                                    І ў гэтым доме холадна і шэра.
                                    Паруш жа звычай — прыбяры кватэру
                                    І нават памяць вымеці за тын.

                                                 Архіп Абагінскі
                                                        ЛІВЕНЬ
                                    Плыве града
                                                      пахмурых хмар з усходу,
                                    Нібыта з гор
                                                       спаўзаюць глыбы лёду.
                                    Зямля, ўся перасохлая,
                                                                      ўздыхнула.
                                    Блакіт нябёсаў
                                                         хмарай зацягнула.
                                    Маланкі бліснулі! —
                                                              Нібыта ўпотай
                                    Ударылі ў аблоках
                                                                з мінамётаў. —
                                    І далі,
                                          растрывожаныя громам,
                                    З гарматаў б’юць
                                                              дагэтуль невядомых.
                                    І тоячы парыў
                                                          нязгасных сіл,
                                    Як праз цадзілку,
                                                              дождж сьпярша цадзіў,
                                    Пасьля паліўся,
                                    Нібыта з вядра,
                                    Доўгачаканая
                                    Прыйшла пара!
                                    Ад пеністай Алекмы
                                                                   да Вілюя,
                                    Зямлю ласкаючы,
                                                             зямлю цалуючы,
                                    Расправіў крыльле ён
                                                                      ля рэк нібыта, —
                                    Вястун багацьцяў вашых,
                                                                           дабрабыту.
                                    Дажджу такому
                                                            кожны колас рады.
                                    Размову чуў такую я
                                                                    ў брыгадах:
                                    — Як добраму у час
                                                                дажджу праліцца,
                                    Нальюцца буйна
                                                              жыта і пшаніца!
                                    I ў нашых сэрцах
                                                                ўзьвесяліцца сіла! —
                                    Вясёлы лівень,
                                    неспакойны лівень,
                                    Ты край паўночны
                                                                 сёньня ашчасьлівіў.

                                       Панцеляймон Туласынаў
                                            ПЕСЬНЯ КАСЦОЎ
                                    Кумыс ў чароны нам разьліць...
                                    І вось на ўсе лады
                                    Ў далінах сьвята траў шуміць
                                    І ліпень малады.

                                    Сярод шаўковых гэтых ніў
                                    Высокае травы,
                                    Калі сядзіш ты на кані,
                                    Не бачна галавы.

                                    У зелені густых лугоў,
                                    Касцы, гуляйце вы,
                                    I каб да восеньскіх сьнягоў
                                    Тут не было травы;

                                    Пакуль не высахла раса,
                                    Касцы, дружней узмах —
                                    Сьпявае звонкая каса
                                    У спрытных у руках.

                                    Прачнуўся першы вецярок
                                    I травы разбудзіў,
                                    Дыван квяцісты, як каток,
                                    Насустрач вам паплыў.

                                    Пакуль, чырвоны сонца мёд
                                    Цячэ з нябесных гор,
                                    I птушак восені прыход
                                    Не спудзіць зноў з азёр, —

                                    Пад звон касы і птушак сьпеў
                                    Гуляй, касец, між рос!
                                    Наш ураджай даўно пасьпеў —
                                    Шырэй гані пракос!

                                    Зара за вамі выйдзе ўсьлед
                                    Работу правяраць.
                                    Пасьля сьвітанак, як сусед —
                                    У працы памагаць.

                                    У промнях сонечнага дня
                                    Блакіту сінява,
                                    І лашчыць грыву у каня
                                    Высокая трава.

                                    Каса размашыста бяжыць,
                                    Няма званчэй пары.
                                    Твар прахалодай асьвяжыць
                                    Сьпяшайце да зары.

                                    Кумыс ў чаронах не прапаў,
                                    Зьвіць размахам кос,
                                    Шуміць ў далінах сьвята траў —
                                    Якуцкі сенакос.

                                      Інакенцій Эрцюкоў
                                       КОНІ З БЯРОСТЫ
                                    Сад пусты. Зіма ў цяпло
                                    Хоць каго загоніць.
                                    Ды вятрам усім на злосьць
                                    Скачуць ў юрце коні.

                                    Нібы сам не выразаў,
                                    Ў рукі іх бярэш ты:
                                    Цуда — коні! Хто сказаў,
                                    Быццам вы з бяросты?

                                    Ўсё — ад ног да галавы —
                                    Сьведчыць мне аб сіле.
                                    Дык якіх асілкаў вы
                                    На сабе насілі?..

                                    Цуд! Магчыма, гэты стук
                                    Мне прысьніўся проста,
                                    Як ірвуцца, чую, з рук,
                                    Коні, што з бяросты.

                                    Пара з ноздраў, як струмень,
                                    Коні ў шлях гатовы:
                                    Волатаў чакаюць дзесь
                                    Ў сьветлых шлемах новых...

                                    Ў таямнічым дзесь краю
                                    Расплятаць ім грывы!..
                                    Ціха ў юрце я стаю,
                                    Горды і шчасьлівы.

                                    А навокал цішыня
                                    I паўзмрок марозны...
                                    На далонях у мяне
                                    Коні, што з бяросты.

                                    Значыць, цьвёрда верым тут,
                                    На далёкай Лене:
                                    Час надыдзе — і якут
                                    Гермашлем надзене.

                                                    Сафрон Данілаў
                                                      СУХІ ЛІСТ
                                    Летам ён зелянеў,
                                                        а цяпер вось ён стаў залацісты,
                                    Барацьбу з гулкім ветрам
                                                        палічыў ён задумай нікчэмнай,
                                    I з галінкаю ціха
                                                                разьвітаўся бярозавы ліст,
                                    На зямлю паляцеў,
                                                    ад дажджу непрыветнай і чорнай.
                                    Ён завяў, ён засох
                                                                     і не хоча перашкаджаць
                                    Новай юнай лістоце
                                                              прарасьці на бярозе вясною.
                                    Тут, у лесе сваім,
                                                           з цягам часу лісток хоча стаць
                                    Часткай сьвежага
                                                               і жыватворнага гною.
                                    I аднойчы, калі
                                                           сьціхне зімняй мяцеліцы сьвіст
                                    I зямлю цёплы май
                                                       аблашчыць пяшчотна, па-брацку,
                                    Ёй пазнае, пазнае,
                                                     з зямлёй што зьмяшаўся ўжо, ліст
                                    Ў шуме новай лістоты
                                                                 свайго паўтарэньне юнацтва.
                                    Хай навокал сьнягі,
                                                                  маразы ўсё мацней на дварэ,
                                    Сівізна — ў валасах,
                                                            за плячмі — адгрымелі пагрозы,
                                    Але ўсюды, заўжды
                                                                    не дае мне самотна старэць
                                    Гэта мудрасьць ліста,
                                                              што ціхутка скаціўся з бярозы.

                                             Сямён Данілаў
                                       МАЯ РАДАСЛОЎНАЯ
                                    Нарадзіўся ў краю сінявокім.
                                    Ў гэтым сэнсе людзі быццам рэкі:
                                    Думаю аб кожным чалавеку
                                    Па яго пачатку,
                                    Па вытоках.

                                    Сінявокі край над рэчкай Сінэ,
                                    З маразамі дзе вада ў разладзе,
                                    Холад дзе скаваць не можа ўпадзін,
                                    Дзе сьнягі, як белы пух гусіны.

                                    А паветра на настоі сьвежым.
                                    Сонца падымаецца над краем,
                                    Над птушыным праплывае раем
                                    Ў крыках качак,
                                    Ў пахах смол мядзьведжых.

                                    Там тайга раздольная,
                                    Ў атаку
                                    Рынецца як толькі завіруха,
                                    Выявіць адразу сілу духа —
                                    Чаго болей,
                                    Сталі альбо шляку?

                                    Лесам край мог славіцца, лугамі.
                                    Нават беласьнежныя раўніны
                                    Самай чыстай пробы. I ў далінах
                                    Не схаваеш там маленькай плямы.

                                    Пляма, хай якой была б малою,
                                    Адусюль яна там бачна будзе.
                                    Вось чаму, напэўна, нават людзі
                                    З асабліва чыстаю душою.

                                    Гаспадынькі добрыя на Сінэ
                                    Падарожніка заўжды страчаюць,
                                    Наліюць вяршкоў у шклянку чаю
                                    Зморанасьць —
                                    Яе няма ў паміне.

                                    Ў год, калі Кастрычніка дзьмуў вецер,
                                    Нарадзіўся я ў сям’і якута,
                                    Быць бы паляўнічым мне,
                                    Нібыта
                                    Больш прафесій і няма на сьвеце.

                                    Я б вам расказаў яшчэ аб многім,
                                    Як той буйны і крылаты вецер
                                    Вырваў сьмела майго лёсу лейцы
                                    I адкрыў мне новую дарогу

                                    А пра тое, як вятрыскам весьнім
                                    Загучалі песьні па-над Сінэ,
                                    Ад яе набраўшыся хваль сілы,
                                    Лепш няхай раскажуць песьні.

                                          Майсей Яфімаў
                                    АЛЕНЕВЫЯ СКАЧКІ
                                    Не зіма лютуе уволю,
                                    Не са сьнегу караван,
                                    Не туман ляціць па полі,
                                    Не віхурыць то буран —
                                    Гэта там, у аддаленьні,
                                    Свой працягваючы бег,
                                    Скачуць белыя алені,
                                    Уздымаюць белы сьнег.
                                    I ляцяць за імі нарты,
                                    Бомкі весела зьвіняць.
                                    I да фінішу — ад старту —
                                    Тых аленяў не суняць.
                                    I сьпяваюць бомкі, плачуць,
                                    Нібы ўвесь азарт ад іх...
                                    I чые тут пераскачуць
                                    Ўсіх сапернікаў сваіх?
                                    Хто хутчэй свой шлях завершыць?
                                    Дзе алені гарачэй?
                                    Чый калгас прыскача першы?
                                    Перамога, посьпех чый?
                                    Сьнег нясецца белай пенай.
                                    I хвалюемся ўсе мы
                                    Ў сьвята скачак на аленях,
                                    Ў сьвята матухны-зімы!
                                    Імчаць алені — нашы коні!
                                    Можа гэта ймчыць сама
                                    У вясёлым у разгоне
                                    Наша звонкая зіма!

                                          Міхаіл Цімафееў
                                         НАША ЯКУТЫЯ
                                    Белы пясец —
                                                     колер нашай зімы!
                                    Белым пясцом —
                                                    скрозь стагі і сьнягі.
                                    Белая футра
                                                        накрыла дамы.
                                    Белая футра —
                                                      на плячах тайгі.

                                    Гэта — мой край!
                                    Край наш — цьвіці!
                                    Белым пясцом
                                    На сонцы зіхці!

                                    Наша вясна —
                                                        гэта алмаз!
                                    Гэта алмазы
                                                       чыстай вады!
                                    Зноўку вясною
                                                      квітнее алас.
                                    Ленай плывуць зноў
                                                                   алмазаў ільды.

                                    Гэта — мой край!
                                    Край наш — цьвіці!
                                    Яркім алмазам
                                    На сонцы зіхці!

                                    Лета у нас —
                                                          ізумруды лугоў!
                                    Сьпевы птушыныя,
                                                                   пчол дзікіх звон.
                                    А на лугах скрозь —
                                                                 парады стагоў!
                                    Ў кроплях кумыса —
                                                                   дзіва-чарон!

                                    Золата ўсюды —
                                                          восень у нас!
                                    Часу цудоўнейшы
                                                                  кругазварот.
                                    Сонца і холад,
                                                           пясец і алмаз.
                                    Золатам, золатам
                                                              шчодрыцца год!

                                    Вольная Лена —
                                                            вада, як алмаз!
                                    Золата май
                                                       і алмазам зіхці,
                                    Радуй сваімі
                                                          прасторамі нас,
                                    Поўначы золата,
                                                               вечна цьвіці!

                                    Наша Якутыя
                                    Край наш — цьвіці,
                                    Ў сэрцы Расіі
                                    Алмазам зіхці!
     *
    З якуцкай пераклаў
    Уладзімер Правасуд.
    /З берагоў Лены. Уступнае слова і пераклад Уладзіміра Правасуда. // Братэрства 87. Літаратурны зборнік. Мінск. 1987. С. 78-85;Уладзімір Правасуд. Збор твораў у трох тамах. Т. 3. Вершы, паэмы, гумарэскі, пераклады. Мінск. 2008. С. 402-413./
 



 
    Аляксей Андрэевіч Іваноў (Кюндэ) - нар. 16 студзеня 1898 г. у Кангаласким насьлезе Сунтарскага ўлуса Вілюйскай акругі Якуцкай вобласьці Расійскай імпэрыі. Падчас вучобы ў Іркуцкай настаўніцкай сэмінарыі ўдзельнічаў у студэнцкім нелегальным гуртку. У 1917-1923 гг. працаваў настаўнікам, прымаў актыўны ўдзел у барацьбе за ўсталяваньне і ўмацаваньне Савецкай улады ў Якутыі. Адзін з арганізатараў краязнаўчага музэю ў Вілюйску. Ад 1924 г. адказны сакратар якуцкай сэкцыі Цэнтральнага выдавецтва народаў СССР. У 1927-1929 гг. рэдактар газэты “Кыым”, у 1929-1931 гг. рэдактар Якуцкага кніжнага выдавецтва. Ад 1931 г. навуковы сакратар Камітэта новага алфабэту пры Прэзыдыюме ЦВК ЯАССР. Памер 30 кастрычніка 1934 г.
    Літаратура:
    Якуцкая літаратура. Кюндэ А. 4602. Жыццё: [Верш] / Пер. У. Правасуд // Братэрства, 87. – Мн., 1987. – С. 79-80. // Мастацкая літаратура народаў СССР у перакладзе на беларускую мову 1976-1991. [Складальнікі: Фарасцяная Л. К.; Цітова Л. А.] Мінск. 1997. С. 155, 169.

    Леанід Андрэевіч Папоў нарадзіўся 14 жніўня 1919 г. ў Арылахскім насьлезе Сунтарскага ўлуса Вілюйскай акругі Якуцкай вобласьці РСФСР у сям’і настаўніка. Адукацыю атрымаў у Якуцкім пэдагагічным інстытуце і на Вышэйшых літаратурных курсах пры Літаратурным інстытуце імя А. М. Горкага. Працаваў у Якуцкім кніжным выдавецтве і ў часопісе “Хотугу сулус”. Ляўрэат Дзяржаўнай прэміі РСФСР імя М. Горкага. Узнагароджаны ордэнамі Працоўнага Чырвонага Сьцяга, “Знак Пашаны” і мэдалямі.Памёр 1 красавіка 1990 г.

 
    Архіп Георгіевіч Кудрын (Абагінскі) - нар. 7 (20) студзеня 1907 г. у с. Абага Алёкмінскай акругі і ўлуса Якуцкай вобласьці Расійскай імпэрыі ў сялянскай сям’і. У 1930-1932 гг. вучыўся ў Іркуцкам пэдінстытуце, дзе быў абраны чальцом пісьменьніцкай арганізацыі Ўсходняй Сыбіры. Браў удзел у вайне СССР з Японіяй ў 1945 г. Выкладаў у сельскіх школах, працаваў у рэдакцыях газэт “Эдэр большевик” і “Бэлэм буол”, а таксама ў Якуцкім кніжным выдавецтве ды Камітэце па радыёвяшчаньні. Асноўныя творы Абагінскага сьведчаць пра ролю Камуністычнай партыі Савецкага Саюза ў разьвіцьці савецкага грамадзтва і дзяржавы. Памёр 22 верасьня 1960 г. у Якуцку. Яго імем названая Абагінская сярэдняя школа Алёкмінскага ўлусу, адкрыта хата-музэй.
    Літаратура:
    Якуцкая літаратура. Абагінскі А. 4596. Лівень: [Верш] / Пер. У. Правасуд // Братэрства, 87. – Мн., 1987. – С. 80. // Мастацкая літаратура народаў СССР у перакладзе на беларускую мову 1976-1991. [Складальнікі: Фарасцяная Л. К.; Цітова Л. А.] Мінск. 1997. С. 155, 159.

    Панцеляймон Якаўлевіч Туласынов – нар. 29 чэрвеня 1916 г. у Аймякона-Барагонскім насьлезе Баягантайскага ўлуса Якуцкай акругі Якуцкай вобласьці Расійскай імпэрыі. Скончыў Якуцкі пэдагагічны тэхнікум, працаваў загадчыкам пачатковай школы, дырэктарам Якуцкага кніжнага выдавецтва і радыёкамітэта, супрацоўнікам Інстытута мовы і культуры пры Саўнаркаме ЯАССР, загадваў фальклёрным аддзелам Саюза пісьменьнікаў Якутыі. Памёр 18 верасьня 1949 г. у Якуцку.
    Літаратура:
    Якуцкая літаратура. Туласынаў П. 4604. Песня касцоў: [Верш] / Пер. У. Правасуд // Братэрства, 87. – Мн., 1987. – С. 81. // Мастацкая літаратура народаў СССР у перакладзе на беларускую мову 1976-1991. [Складальнікі: Фарасцяная Л. К.; Цітова Л. А.] Мінск. 1997. С. 155, 176.

     Інакенцій Іларыёнавіч Эрцюкоў - нар. 24 лістапада 1916 г. у Тырасінскім насьлезе Батуруского ўлуса Якуцкай акругі Якуцкай вобласьці Расейскай імпэрыі ў сялянскай сям’і. У 1940 г. скончыў гістарычны факультэт Якуцкага настаўніцкага інстытута. Працаваў настаўнікам, загадчыкам навучальнай часткай, дырэктарам сямігадовай школы. У 1942 г. быў пакліканы ў шэрагі РСЧА. Удзельнічаў у баях з Вэрмахтам у Румыніі, Баўгарыі, Вугоршчыне ды Аўстрыі. Пасьля дэмабілізацыі рэдактар Якуцкага кніжнага выдавецтва, намесьнік рэдактара газэты “Эдэр коммунист”, адказны сакратар праўленьня СП Якуціі, адказны сакратар рэдакцыі газэты “Бэлэм буол” – “Будь готов”, літаратурны супрацоўнік рэдакцыі часопіса “Хотугу сулус”. Чалец КПСС ад 1945 г.Чалец СП СССР ад 1950 г. Заслужаны работнік культуры ЯАССР. Быў узнагароджаны ордэнам “Чырвонай Зоркі”, двума ордэнамі “Знак Пашаны”, баявымі і працоўнымі мэдалямі. Памёр 6 чэрвеня 1991 года.
    Літаратура:
    Якуцкая літаратура. Эрцюкоў І. 4606. Коні з бяросты: [Верш] / Пер. У. Правасуд // Братэрства, 87. – Мн., 1987. – С. 81-82. // Мастацкая літаратура народаў СССР у перакладзе на беларускую мову 1976-1991. [Складальнікі: Фарасцяная Л. К.; Цітова Л. А.] Мінск. 1997. С. 155, 179.

    Сафрон Пятровіч Данілаў - нар. 19 красавіка 1922 г. у Мытахскім насьлезе Заходне-Кангаласкага ўлусу Якуцкай акругі Якуцкай вобласьці РСФСР. Скончыў Якуцкі пэдагагічны інстытут. Чалец КПСС з 1963 г. У студзені 1979 г. зрабіўся старшынёй Зьвязу пісьменьнікаў Якуцкай АССР і доўгі час нязьменна кіраваў разам з братам Сямёнам якуцкай пісьменьніцкай браціяй. Неаднаразова абіраўся дэпутатам ВС Якуцкай АССР. Быў узнагароджаны Дзяржаўнай прэмія РСФСР імя М. Горкага (1985), ордэнамі Працоўнага Чырвонага Сьцяга, Дружбы народаў, двума ардэнамі “Знак Пашаны”. Ляўрэат Дзяржаўнай прэміі ЯАССР імя П. А. Ойунского (1967), Ляўрэат прэміі камсамола Якутыі, Народны пісьменьнік Якутыі, Заслужаны работнік культуры Расійскай Фэдэрацыі. Памёр 7 верасьня 1993 г. Імем Сафрона Данілава названы школа ў Горным улусе, цеплаход Ленскага параходзтва і вуліца ў сяле Бердзігесьцях. У Мытахскім насьлезе Горнага ўлуса РС(Я) адкрыты літаратурны музэй народных пісьменьнікаў братоў Сямёна і Сафрона Данілавых.

    Літаратура:

    Якуцкая літаратура. Данілаў С. 4599. Сухі ліст: [Верш] / Сафрон Данілаў; Пер. У. Правасуд // Братэрства, 87. – Мн., 1987. – С. 82. // Мастацкая літаратура народаў СССР у перакладзе на беларускую мову 1976-1991. [Складальнікі: Фарасцяная Л. К.; Цітова Л. А.] Мінск. 1997. С. 155, 164.

    Сямён Пятровіч Данілаў - нар. 7 (20) кастрычніка 1917 г. ў Мытахскім насьлезе Заходне-Кангаласкага ўлуса Якуцкай акругі Якуцкай вобласьці РСФСР. Чалец Зьвязу пісьменьнікаў СССР ад 1949 г. У 1957 г. скончыў Вышэйшыя літаратурныя курсы пры СП СССР. У 1961 г. ўзначаліў Зьвяз пісьменьнікаў Якуцкай АССР і доўгі час нязьменна кіраваў разам з братам Сямёнам якуцкай пісьменьніцкай браціяй. Узнагароджаны Дзяржаўнай прэміяй РСФСР імя М. Горкага (1971), ордэнам Кастрычніцкай Рэвалюцыі, ордэн Працоўнага Чырвонага Сьцяга ды шматлікімі мэдалямі. Заслужаны дзеяч культуры Польскай Народнай Рэспублікі (1977). Памёр 27 лістапада 1978 г. і пахаваны ў г. Якуцку. Імя Сямёна Данілава прысвоена вуліцы ў Якуцку і Бердзігесьцяхскай сярэдняй школе. У Мытахскім насьлезе адкрыты літаратурны музэй народных пісьменьнікаў братоў Сямёна і Сафрона Данілавых.

    Літаратура:

    Якуцкая літаратура. Данілаў С. 4600. Мая радаслоўная: [Верш] / Сямён Данілаў; Пер. У. Правасуд // Братэрства, 87. – Мн., 1987. – С. 83. // Мастацкая літаратура народаў СССР у перакладзе на беларускую мову 1976-1991. [Складальнікі: Фарасцяная Л. К.; Цітова Л. А.] Мінск. 1997. С. 155, 164.

     Майсей Дзьмітрыевіч Яфімаў – нар. 4 жніўня 1927 г. ў Дулгалахскім насьлезе Верхаянскага ўлусу Якуцкай АССР (РСФСР-СССР). Ад 1953 г., пасьля заканчэньня Якуцкага пэдагагічнага інстытуту, загадваў аддзелам паэзіі і мастацтвы ў газэце “Эдэр коммунист”, у рэдакцыях рэспубліканскай газэты “Кыым” і часопіса “Хотугу сулус”, настаўнікам у сярэдняй школе. У 1963-1983 гг. адказны сакратар і намесьнік старшыні праўленьня Саюза пісьменьнікаў Якутыі. Ад 1991 г. старшыня выканкама Саюза пісьменьнікаў Якутыі, вучоны-сакратар акадэміі Духоўнасьці Рэспублікі Саха (Якутыя). Узнагароджаны ордэнам Працоўнага Чырвонага Сьцяга, Ляўрэат прэміі камсамола Якутыі, Ляўрэат літаратурнай прэміі “Алаш” (Казахстан), Народны паэт Рэспублікі Саха (Якутыя), Заслужаны работнік культуры Якуцкай АССР, Заслужаны работнік культуры Расійскай Фэдэрацыі, Ганаровы грамадзянін Верхаянскага раёна (1989). Памёр 14 лістапада 2010 г.
    Літаратура:
    Якуцкая літаратура. Яфімаў М. 4607. Скачкі аленяў: [Верш] / Пер. У. Правасуд // Братэрства, 87. – Мн., 1987. – С. 84. // Мастацкая літаратура народаў СССР у перакладзе на беларускую мову 1976-1991. [Складальнікі: Фарасцяная Л. К.; Цітова Л. А.] Мінск. 1997. С. 155, 180.

     Міхась Елісеевіч Цімафееў – нар. 15 сакавіка 1932 г. у Мадуцкім насьлезе Вілюйскага ўлусу ЯАССР (РСФСР – СССР), ў сям’і калгасьніка. У 1959 г. скончыў гісторыка-філялягічны факультэт Якуцкага дзяржаўнага ўнівэрсытэта, затым працаваў у Вусьць-Алданскім раёне. Ад 1961 г.  працаваў старшым рэдактарам мастацкай літаратуры Якуцкага кніжнага выдавецтва. Чалец КПСС ад 1964 г. Чалец СП СССР ад 1964 г. Ляўрэат Дзяржаўнай прэміі ЯАССР імя П. А. Айунскага. Памёр 22 студзеня 2013 г.
    Літаратура:
    Якуцкая літаратура. Цімафееў М. 4605. Наша Якуція: [Верш] / Пер. У. Правасуд // Братэрства, 87. – Мн., 1987. – С. 84-85. // Мастацкая літаратура народаў СССР у перакладзе на беларускую мову 1976-1991. [Складальнікі: Фарасцяная Л. К.; Цітова Л. А.] Мінск. 1997. С. 155, 178.
    Суруйачына Прысуд,
    Койданава
 






 
 

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz