ЎЎЎ 1. Сяргея Прэйс. Пад псэўданімам Беларусаў. Ч. 1. Койданава. "Кальвіна". 2019.

 

 

 

    Аляксей Станіслававіч (Сьцяпанавіч) Бялеўскі (Бѣлевскій, Белевский) – нар. 17 ([23] 29) сакавіка 1859 г. у маёнтку Шэды Горацкага павету Магілёўскай губэрні Расійскай імпэрыі (цяпер вёска Шэды Горацкага раёну Магілёўскай вобласьці Рэспублікі Беларусь), у шляхецкай сям’і заможнага землеўладальніка.

    У 1869-1874 гг. Аляксей вучыўся ў Магілёўскай мужчынскай гімназіі, затым быў аддадзены ў Полацкую ваенную гімназію, як у тыя часы называўся Полацкі кадэцкі корпус, якую скончыў у 1876 г. ды паступіў у Пятроўска-Разумоўскую земляробчую акадэмію, што месьцілася ў сяле Пятроўскае-Разумоўскае, злучанае з Масквой чыгункай.

 

 

    У Маскве Бялеўскі знаёміцца з дваранкай Цьвярской губэрні Кацярынай Ёгансан (Иогансон), 1875 г. нар. Аляксей даваў гэтай 13-гадовай дзяўчыне чытаць кнігі, што падыходзілі да яе ўзросту ды ўсяляк апекаваў ёю. Але неўзабаве, сталася так, што Кацярына завалодала ягонай душой. Адзначым, што маёнткам Высокава Кудраўцаўскай воласьці Карчэўскага вуезду Цьвярской губэрні валодаў стацкі дараднік Аляксандар Васільевіч Ёгансан. /Тверскія Губернскія Вѣдомости. № 78. 1879. С. 2./

    У 1879 г. Бялеўскі быў прыцягнуты да дазнаньня пры Маскоўскім жандарскім упраўленьні, якое праводзілася з 6 сакавіка 1879 г. па справе аб забойстве правакатара Рэйнштэйна, якім была цалкам выяўленая прыналежнасьць Аляксея да рэвалюцыйнай партыі і ў чэрвені 1879 г. ён быў высланы пад публічны нагляд паліцыі ў Валагодзкую губэрню. Хадайніцтвы яго і ягонай маці ў 1879 г. аб пераводзе з Валагодзкай губэрні на Бацькаўшчыну ў Горацкі павет былі адхіленыя.

    Пасьля непрацяглага знаходжаньня ў м. Волагда ў 1880 г. Бялеўскі быў уселены ў м. Сальвычагодзк Валагодзкай губэрні. У красавіку 1880 г., за ўтойваньне ўцёкаў з Сальвычагодзку некалькіх паднаглядных, ён быў пераведзены ў м. Мязень Архангельскай губэрні. У 1881 г. разам з некаторымі іншымі сасланымі, Бялеўскі быў прыцягнуты да сьледзтва па справе аб нападзе на паліцэйскага служку, якога сасланыя выгналі са сваёй кватэры. З прычыны гэтага пастановай Асобай Нарады ад 12 кастрычніка 1881 г. Аляксей быў пакінуты пад наглядам паліцыі ў Архангельскай губэрні на 5 гадоў, а пастановай той жа нарады ад 3 лістапада 1881 г. пераведзены дзеля адбыцьця тэрміну нагляду ў Заходнюю Сыбір і паселены ў м. Марыінск Томскай губэрні.

    Пастановай Асобай Нарады ад 21 лютага 1884 г., з прычыны ягонага хадайніцтва і станоўчага водзыву томскага губэрнатара, яму дазволена было пераехаць на Бацькаўшчыну ў Магілёўскую губэрню з пакіданьнем пад наглядам паліцыі і забаронай жыхарства ў Магілёве.

    У 1884 г. Бялеўскі быў прыцягнуты да дазнаньня, якое ўзьнікла з прычыны выяўленьня  калектыўнага лісту, дзе меўся і ягоны подпіс, адрасаванага “Калёніі ялутараўскіх паднаглядных” у Табольскай губэрні. Але дазнаньнем не было выяўлена дадзеных да абвінавачваньня Бялеўскага, таму, па пагадненьню міністраў унутраных спраў і юстыцыі, ад 18 студзеня 1885 г., справа аб ім была спыненая. У сьнежні 1884 г. ён быў вызвалены ад публічнага і падпарадкаваны не публічнаму нагляду паліцыі. Пражываў у маёнтку Ждановічы Чавускага павету Магілёўскай губэрні, дзе займаўся гаспадаркай.

    У кастрычніку 1886 г. Бялеўскаму дазволілі знаходжаньне ў Маскве, дзеля іспытаў у Пятроўскай акадэміі, і ў тым жа годзе ён атрымаўшы ступень кандыдата (пазьней, у 1889 г. ён вытрымаў іспыты на магістра сельскай гаспадаркі).

    У 1887 г. Бялеўскі ўваходзіў у Маскве ў групу “Сацыялістаў–федэралістаў”, зьяўляючыся ў ёй прадстаўніком ад Пятроўскай акадэміі. Быў рэдактарам першых двух нумароў лібэральна-народніцкай газэты “Самоуправленіе”, якая друкавалася ў Жэнэве ў 1887-1889 гг., у якой зьмясьціў некалькі сваіх артыкулаў. Таксама на маскоўскай кватэры Бялеўскага адбываліся сходкі асоб, якія належалі да групы “Самоуправления”. У 1888 г., пры правядзеньні дазнаньня па справе “Самоуправления”, была зьвернутая ўвага паліцыі на зносіны Бялеўскага з рознымі асобамі, якія былі прыцягнутыя да гэтага дазнаньня. 14 красавіка 1889 г. на ягонай кватэры быў зроблены ператрус і Аляксею было забароненае жыхарства ў Маскве ды Цьвяры.

    Некаторы час Бялеўскі выкладаў ў Горы-Горацкім земляробчым інстытуце батаніку і садоўніцтва, на што была зьвернутая ўвага дэпартамэнту паліцыі. У 1890 г. Аляксей быў прыцягнуты да дазнаньня пры Пецярбурскім жандарскім упраўленьні па справе аб “Санкт-Пецярбурскім тэрарыстычным гуртку” і быў выкрыты ў тым, што, не прымаючы прамога ўдзелу ў дзейнасьці рэвалюцыйнага згуртаваньня, ён аказваў садзейнічаньне ягоным чальцам, аддаўшы ім ў карыстаньне ў Маскве сваю кватэру дзеля сходаў, явак, жыхарства, спатканьняў ды пад адрас для перапіскі, а таксама садзейнічаў перавозу з Масквы ў Пецярбург значнай колькасьці падпольных выданьняў. Пад час дазнаньня Бялеўскі падаў у міністэрства ўнутраных спраў прашэньне, у якім, указваючы на свае прызнаньні пад час допыту, даўнасьць самога ўчынку, “бездакорныя” свае паводзіны ў далейшы час ды цяжкі сямейны і маёмасны стан, хадайнічаў аб зьмякчэньні долі. Па найвышэйшаму загаду ад 22 студзеня 1892 г. ён быў падпарадкаваны публічнаму нагляду паліцыі па месцу жыхарства ў Магілёўскай губэрні на 3 гады.

    У лютым 1893 года Бялеўскі хадайнічаў праз магілёўскага губэрнатара аб зьняцьці з яго паліцэйскага нагляду. У сваім прашэньні ён зазначыў на свае ўжо немаладыя гады, сумны жыцьцёвы вопыт, цяжкія наступствы папярэдніх паводзінаў, якія сапсавалі яму навуковую кар’еру і стан ды выказваў шчырае жаданьне працаваць дзеля забесьпячэньня сваіх дзяцей. Магілёўскі губэрнатар, Чавускі павятовы спраўнік, начальнік Магілёўскага жандарскага ўпраўленьня і Магілёўскі губэрнскі маршалак сьведчылі аб ягоных беззаганных паводзінах. Па найвышэйшаму загаду ад 12 красавіка 1893 г., па дакладу міністра юстыцыі Бялеўскі быў вызвалены ад публічнага нагляду паліцыі і, па распараджэньні дэпартамэнту паліцыі ад 11 траўня 1893 г,. падпарадкаваны непублічнаму паліцэйскаму нагляду з забаронай жыхарства ў сталіцах і іхніх губэрнях на працягу двух гадоў. Пражываў Бялеўскі сваім маёнтку Кабанаўка Рэчыцкага павету Менскай губэрні.

    Вядома, што ад траўня 1893 г. з ім вяліся перамовы адносна выданьня рэвалюцыйнага зборніка “Союз”, прычым Бялеўскі згаджаўся на рэдагаваньне і на матэрыяльную падтрымку прадпрыемства. Напрыканцы 1893 г. ён паступіў на пасаду губэрнскага земcкага агранома ў Ніжагародзкай губэрні. Праездам у Ніжні-Ноўгарад Бялеўскі бачыўся ў Маскве з Кацярынаю Ёгансан, якая ўжо мела па мужы прозьвішча Прэйс. Раньняе замуства не перашкодзіла ёй ўстаць на рэвалюцыйны шлях, які прывёў да адчужэньня ад мужа. З Масквы Бялеўскі выехаў 7 лістапада 1893 году ў суправаджэньні маскоўскіх філёраў у Ніжні-Ноўгарад. Па распараджэньні дэпартамэнту паліцыі за ягонымі зносінамі і карэспандэнцыяй было ўстаноўленае сакрэтнае назіраньне. У 1894 г. ён вярнуўся на Бацькаўшчыну, адкуль зачаста наяжджаў з Менскай губэрні ў Пецярбург.

     Гэта быў час заняпаду народніцтва, бо моц ужо набіраў сацыял-дэмакратычны рух і ў гэты пераломны момант восеньню 1894 г. адрадзілася “Група нарадавольцаў”. З-за тога што ў гэтай групе знаходзілася Кацярына Прэйс, то ў групу, зразумела, ўвайшоў і Аляксей. У траўні 1896 г. Бялеўскі зьняў разам з Прэйс у паселішчы Лахта, пад Пецярбургам, лецішча, якое знаходзілася ў адасобленым месцы. Яны прапісаўшыся пад чужымі пашпартамі, якія ім перадаў правакатар Гуровіч, разьмясьцілі на лецішчы друкарню. 24 чэрвеня 1896 г. Бялеўскі быў арыштаваны пры выкрыцьцю друкарні паліцыяй.

    Кацярына Прэйс на судзе сьцьвярджала, што гэта ёй удалося прыцягнуць на рэвалюцыйны шлях Бялеўскага, але той яе бараніў, бо паказваў, што “тыя маральныя заахвочваньні, якія прывялі яе да супрацьпраўнай дзейнасьці, сустракалі ва мне поўнае спачуваньне і, мяркую, узмацніліся пад маім уплывам”. Прыцягнуты да дазнаньня пры Пецярбурскім жандарскім упраўленьні Бялеўскі ўтрымліваўся ў Петрапаўлаўскай крэпасьці з 24 чэрвеня 1896 г. па 25 лістапада 1897 г., а затым быў пераведзены ў Дом папярэдняга зьняволеньня. Па найвысачэйшаму загаду ад 18 лістапада 1897 г. ён быў зьняволены на два гады, з залікам папярэдняга ўтрыманьня пад вартай, з наступнай высылкаю пад публічны нагляд паліцыі ва Ўсходнюю Сыбір на 8 гадоў.

    Пакараньне Бялеўскі адбываў у Пецярбурскай адзіночнай турме, куды паступіў 25 лістапада 1898 г. У 1898 г. было задаволенае хадайніцтва ягонай жонкі, аб дазволе адбываць яму турэмнае зьняволеньне ў Маскве, куды ён быў пераведзены 9 сакавіка 1898 г. і быў зьняволены ў Маскоўскую цэнтральную перасыльную турму. Тэрмін зьняволеньня ў Бялеўскага скончыўся 24 чэрвеня 1898 г. і месцам пасяленьня яму ва Ўсходняй Сыбіры была прызначаная Якуцкая вобласьць.

    З Краснаярску ён зьвярнуўся з прашэньнем аб пасяленьні яго ў адным месцы з Кацярынаю Прэйс. І. Папоў, рэдактар газэты “Восточное Обозреніе”, якая выходзіла ў Іркуцку, успамінаў: “Пісаў у нас і А. С. Бялеўскі... Ён быў вучоным аграномам і трапіў у Сыбір разам з жонкаю К. Прэйс па справе лахцінскай друкарні. Ён ехаў за свой кошт да Іркуцка, а ў Іркуцку павінен быў сесьці ў турму і ўжо далей ісьці прыстанкамі. Ён высылаўся на 8 гадоў у Верхаянск, Якуцкай вобласьці, самае зімнае месца на мацерыку. Гэтае хвалявала яго, так як двухгадовае сядзеньне ў турме падарвала ягонае здароўе. Але нашы калымчане, верхаянцы, асабліва Кавалік [“Дзядуля рускай рэвалюцыі” С. П. Кавалік, ураджэнец маёнтку Свадкавічы Чэрыкаўскага павету Магілёўскай губэрні, на той час, пасьля адбыцьця верхаянскага выгнаньня, знаходзіўся ў Іркуцку.] і іншыя супакойвалі Бялеўскага. Мы “зрабілі” А. С. хворым, і нам удалося пазбавіць яго ад іркуцкай турмы да моманту адпраўкі партыі ў Жыгалава, на ленскія параплавы. Клопаты аб пакіданьні Бялеўскага ў Іркуцку не ўладзіліся – А. Д. Гарамыкін [Іркуцкі генэрал-губэрнатар] не падтрымаў хадайніцтва. Бялеўскі надрукаваў ў нас некалькі апавяданьняў і артыкулаў ды потым пісаў з Якуцкай вобласьці”. /И. И. Попов.  Забытые иркутские страницы. Записки редактора. Иркутск. 1989. С. 98-99./

    Па распараджэньні якуцкага губэрнатара Бялеўскі павінен быў быць адпраўлены ў Калымскую акругу Якуцкай вобласьці, але з-за хваробы яго часова пакінулі ў Якуцку. М. С. Альмінскі (Аляксандраў), былы іхні хаўрусьнік, які з 1898 г. адбываў ссылку ў Алёкмінскай акрузе Якуцкай вобласьці, у 1899 г. зрабіў заяву перад калёніямі сасланых аб ганебных для сапраўднага рэвалюцыянэра паводзінах Кацярыны Прэйс на судзе, якая паслужыла падставаю для барацьбы з народнікамі, у прыватнасьці з іхняй тактыкаю мірнага суіснаваньня з уладамі. Гэтую заяву, як ідэю, падхапілі ўсе сасланыя сацыял-дэмакраты і міжусобная барацьба ахапіла ўсе калёніі “якуцкай ссылкі”, падзяліўшы яе напалову.

    Бялеўскі, пераназначаны ў акруговае места Верхаянск Якуцкай вобласьці, выбыў з Якуцку 14 студзеня 1900 г. і 6 лютага 1900 г., разам з Прэйс, быў дастаўлены туды. Там ужо былі асуджаныя па гэтай жа справе М. Бялоў, І. Далінін, М. Сьмірноў і М. Тулупаў.

    У Верхаянску ўжо віравала вайна па “справе Прэйс”. Бялеўскі, абараняючы Прэйс, шалёна выступаў супраць сацыял-дэмакратаў, але гэтая барацьба прывяла да расколу Верхаянскай ссылкі.

    У Верхаянску ў Аляксея Бялеўскага 23 (25) жніўня 1900 г. нарадзілася дачка Яўгенія “прыжытая ад палітычнай паднагляднай Кацярыны Прэйс”. У лістападзе 1900 г. ён, разам з Кацярынаю, хадайнічаў аб пераводзе яго ў Якуцк, з прычыны поўнай адсутнасьці ў Верхаянску заробка і мэдычнай дапамогі. Пераведзеныя ў Якуцк яны 10 красавіка 1900 г. пакінулі Верхаянск.

 

                                      Кацярына Прэйс з сям’ёй нарадавольца Ў. М. Ёнава

                                                      Стаіць нарадаволец К. Ф. Мартынаў.

                                                                         Якуцк. 1900 г.

    У гэты час па вуліцы Бальшой у Якуцку ў сасланага валахана арандаваў палову хаты ўраджэнец Менскай губэрні выгнанец Эдвард Пякарскі, які ў выгнаньні займаўся складаньнем грунтоўнага слоўніка якуцкай мовы. Ён увайшоў у станавішча земляка і саступіў яму арэнду. Бялеўскі ў Якуцку быў дапушчаны да заняткаў у радзе сельскагаспадарчага таварыства па распрацоўцы пляну барацьбы з кабылкай, на што яму быў прадстаўлены крэдыт, дзеля разьездаў.

    У 1902 г. Аляксей часова быў дапушчаны да выкананьня абавязкаў абласнога агранома. У тым жа годзе Бялеўскі дамогся пераводу ў Енісейскую губэрню і 6 чэрвеня 1902 г. выехаў у Енісейск.

    Праяжджаючы па Якуцкім тракце праз Верхаленск ён даслаў ў іркуцкую газэту “Восточное Обозреніе“ нататкі: “Изъ Верхоленска“ (№№ 234, 240.), падпісаўшы іх псэўданімам “Бѣлоруссъ”. Дарэчы, ён бадай што першы з рэвалюцыянэраў, што пайшлі ў расейскі рэвалюцыйны рух, вызначыў сябе беларусам. Да прыкладу, А. Бонч–Асмалоўскі вызначыўся толькі тады, калі паўстала БССР. “Мне прыйшло ў галоў зараз наступнае, - пісаў ён з Масквы у Кітай М. Руселю-Судзілоўскаму, - на днях я атрымаў ад беларускага часопіса “Полымя” напамін з просьбаю зьмяшчаць свае артыкулы ў іх на працягу 1929 году і далей. Друкуюць яны на сучаснай беларускай мове, але прымаюць артыкулы супрацоўнікаў і на рускай... Вы дасьцё што-небудзь зьмясьціць у “Полымя”. Вы ж таксама беларус па паходжаньні і наша беларуская моладзь у мясцовых нацыянальных вышэйшых установах з задавальненьнем будзе чытаць свайго знакамітага суайчыньніка”. /М. И. Иосько.  Николай Судзиловский-Руссель. Жизнь, революционная деятельность и мировоззрение. Минск. 1976. С. 321./

    Не заяжджаючы ў Іркуцк Бялеўскі праехаў з Якуцкага тракту прама на чыгунку праз Мікалаеўскі завод. У 1902 г. у № 11 часопіса “Русское богатство”, рэдактарам якога быў былы сасланы Якуцкай вобласьці Ўладзімер Караленка, зьявіўся  артыкул А. Бялеўскага “Аграрный вопрос в Якутской области”, напісаны “на аснове часткова друкаваных, часткова рукапісных збораў казак і паданьняў якуцкага народу; дадзеных рукапісу Паўлінава (не апублікаванага), які працаваў у архіве Як. абл. праўленьня ў 70-х гадах XIX стагодзьдзя...” і іншых матэрыялаў. У 1903 г. да Аляксея ў Енісейск прыехала і Кацярына.

    Пад час міністэрства Сьвятаполк-Мірскага, пасьля скарачэньня тэрміну выгнаньня згодна маніфэсту 11 жніўня 1904 г., Бялеўскі быў вызвалены ад публічнага нагляду паліцыі без абмежаваньняў у выбары месца жыхарства. На волі ён заняўся літаратурнай дзейнасьцю, а свае творы пачаў падпісваць псэўданімам “Бѣлоруссовъ”. Так у 1906 г. ён пад псэўданімам “Беларусаў” у Маскве надрукаваў кніжку успамінаў “Изъ  пережитаго”, дзе ў нататцы “Дома” ёсьць гэткія словы: “Імпэратар Мікалай І, праяжджаючы па Беларусі, назваў яе красуняй, але беспасажніцай. Калі ў першай палове вызначэньня быў лёгкі камплімэнт, то ў другой існая праўда для таго часу. Лапцюжная і сярмяжная Беларусь жыла ўся ў курных хатах і ведала толькі мякінны хлеб. І хоць на тэрыторыі Прыдняпроўя, як вядома, ў цараваньне ваяўнічага імпэратара ніякіх войнаў не вялося, тым не менш мой бацька апавядаў мне, што яму даводзілася бачыць бароны ў рабоце, якія былі запрэжаныя жанчынай і каровай, - як зараз у Маньчжурыя і, па словах Неміровіча-Данчанкі. Калі пачалася пара рэформаў, Беларусі дакранулася толькі першая; лапцюжнікаў адпусьцілі на волю, але паклапаціцца пра ўмовы, спрыяльныя для назапашваньня “пасагу”, не пажадалі патрэбным. Па гэтаму прыгажуня абышлася без земстваў, без школаў, без мэдыцыны. За блізкае знаёмства з каварнай Польшчай ёй давалі суворых губэрнатараў. І лупцавалі ж красуню! Пераважна за тое, што яна, спасылаючыся на сваю ўбогасьць, дрэнна спраўлялася з падаткамі; але не толькі за гэтае. Ігралі ролю і фальшывыя ідэі...”. /С. 43-44/. А ў кнізе «Въ старомъ домѣ» (Масква. 1908.) “люд паспаліты” ды “жыды” у дыялёгах размаўляюць з панамі на магілёўскай гаворцы беларускай мовы.

    У 1908 г. Бялеўскі ўваходзіў у “Бюро садзейнічаньня, пры Галоўным Камітэце Сялянскага Саюзу” і быў арыштаваны па справе Сялянскага Саюзу, як адзін з яго заснавальнікаў, а пасьля вызваленьня эмігрыраваў.

    Свае артыкулы ён дасылаў напачатку з Турэччыны, а потым з Парыжу, ў розныя расійскія выданьні. Дарэчы, ў ягонай кніжцы нарысаў “Парижъ” (Масква. 1914.), знайшлося месца нарысу “Фэміністкі”, у якім ён апісвае “парыскае” каханьне графіні, якая “нарадзілася на берагах глыбокага Нёману” да беднага мастака “жыдзюкі” з яе радзімы.

    Вярнуўшыся ў Расію пасьля Лютаўскай рэвалюцыі 1917 г., Бялеўскі ня прыняў Кастрычніцкага перавароту. Ён уваходзіў у Бюро “Савета Грамадзкіх Дзеячаў”, а ў 1918 г., як прадстаўнік падпольнага Маскоўскага Цэнтру (“Правы Цэнтар”), выехаў на Дон, дзе ўваходзіў у “Савет” пры генэрале Карнілаве.

    Пад час “Дзяржаўнай нарады”, якая адбылася 26 жніўня – 10 верасьня (8-23 верасьня) 1918 г. ва Ўфе, прадстаўнікоў абласных урадаў, антысавецкіх партыяў ды прадстаўнікоў чэскага Нацыянальнага Савету па пытаньню аб стварэньні, замест абласных урадаў, адзінай “усерасійскай улады”, ён увайшоў у склад часовага праўленьня “Нацыянальнага Саюза”, які стаяў за аднаасобную дыктатуру. На ёй Бялеўскі быў зарэгістраваны пад прозьвішчам Беларусаў.

    “А. С. Беларусаў - вядомы супрацоўнік маскоўскіх «Русских Ведомостей». З Масквы ён уцёк ва Ўфу разам са сваім сынам Бялеўскім, Сінягубам, Дзерэнталем, Савінкавым ды інш.”. /К. В. Скерский.  Красная Армия в освещении современников белых и иностранцев 1918-1924. Москва – Ленинград. 1926. С. 44./ “І пракудна: дачка ягоная, якая нарадзілася ў цемры сыбірскага выгнаньня, дзесьці за палярным колам, была, як сьмяяўся стары, «заўзятай чарнасоценкай»”. /Ив. Наживинъ И.  Записки о революции. Вѣна. 1921. С. 67./

    Пасьля Бялеўскі зьехаў у Сыбір, дзе ўдзельнічаў у палітычнай дзейнасьці пры А. В. Калчаку. Быў сябрам Партыі Народнай Свабоды. Падрыхтоўчая камісія пад яго кіраўніцтвам распрацоўвала пытаньне аб Усерасійскім Урадавым Сходзе ўстаноўчага характару і абласных прадстаўнічых устаноў. Былі выпрацаваны “Агульныя палажэньні”, якія меркавалася пакласьці у падмурак будучага закону аб выбарах у Нацыянальны Ўстаноўчы Сход. Таксама Бялеўскі ў Кацярынбурзе выдаваў газэту “Отечественныя Вѣдомости”.

    У лютым 1919 г., пры паездцы на фронт, Калчак прыбыў у Кацярынбург, дзе да яго прыйшла дэлегацыя на чале з Бялеўскім. Як успамінаў габрэй Леў Апанасавіч Кроль (5. 7. 1871, Магілёў — 3. 1. 1931, Парыж): “Яна пайшла з прапановай аб тым, каб не падпарадкоўваць край і начальніка краю вайсковай уладзе, як гэта па чутках, практыкуецца. У выніку – адмірал стукаў кулаком па стале і крычаў, што грамадзянскія чыны паказалі сваю поўную непрыдатнасьць, хаця, напраўду, і сярод вайсковых мала людзей талковых, але гэтыя хоць дысцыплінаваныя, хоць слухаюцца... Бедны А. С. Беларусаў не толькі атрымаў першае расчараваньне, але з ім, па прыходзе да хаты, здарыўся наймацнейшы сардэчны прыпадак, ад якога ён не мог ачуняць некалькі дзён...” /Л. А. Кроль.  За три года (воспоминания, впечатлѣния и встрѣчи). Владивосток. 1921. С. 167./

    Неўзабаве Бялеўскі быў камандзіраваны ў Іркуцк дзеля высьвятленьня ўзаемаадносінаў з прадстаўнікамі саюзных дзяржаваў і там сканаў у ноч на 13 верасьня 1919 г. ды быў пахаваны на Ерусалімскім могілках у Іркуцку, якія з цягам часу былі зьліквідаваныя.

 

 

 

 

    Творы:

     Бѣлевскiй.  Мода въ области сельскаго хозяйства. // Русскія Вѣдомости. № 203. Москва. 1887.

     Бѣлевскiй.  Формы крестьянскаго землевладѣнія въ Могилевской губерніи. // Русскія Вѣдомости. № 239. Москва. 1889.

*    Бѣлоруссъ.  Верхоленскъ. // Восточное обозрѣние. Газета политическая и литературная. Иркутскъ. № 234. 5 октября 1902. С. 3.

*    Бѣлоруссъ.  Верхоленскъ. // Восточное обозрѣние. Газета политическая и литературная. Иркутскъ. № 240. 12 октября 1902. С. 3.

*    Ал. Бѣлевскiй.  Аграрный вопросъ въ Якутской области. // Русское Богатство. Ежемѣсячный литературный и научный журналъ. № 11. Ноябрь. С-Петербургъ. 1902. С. 91-115.

*    Бѣлоруссовъ.  Страничка воспоминаній. // Русскія Вѣдомости. Москва. № 163. 19 іюня 1905. С. 3.

*    Бѣлоруссовъ.  Дома. // Русскія Вѣдомости. Москва. № 184. 10 іюля 1905. С. 3.

*    Бѣлоруссовъ.  Новые люди. // Русскія Вѣдомости. Москва. № 214. 9 августа 1905. С. 2.

    Бѣлоруссовъ.  Бабы. Москва. 1906. 16 с.

*    Бѣлоруссовъ.  Изъ пережитаго. [Библіотека «Свободная Россія». № 14.] Москва. 1906. 63 с.

    А. С. Бѣлевскiй.  Земельный вопросъ и націонализація земли. [Библіотека «Свободная Россія». № 16.] Москва. 1906. 68 с.

*    Бѣлорусовъ.  У озера. (Выписки изъ дневника). // Сборникъ. Книгоиздательство «Набатъ». Москва. 1906. С. 106-113.

*    Бѣлоруссовъ.  Въ старомъ домѣ. Разсказы. Воспоминанія, Размышленія. Москва. 1908. 228 с.

*    Бѣлоруссовъ.  Соціальная борьба во Франціи и ея литературныя отраженія. (Письмо изъ Парижа.) // Вѣстникъ Европы. Журналъ политики – науки - литературы. Кн. 4. Апрѣль. Санктпетербургъ 1910. С. 328-340.

*    Бѣлоруссовъ.  Липы. (Въ родѣ хроники.) [Окончаніе слѣдуетъ.] // Вѣстникъ Европы. Журналъ политики – науки - литературы. Кн. 9. Сентябрь. Санктпетербургъ 1910. С. 146-195.

*    Бѣлоруссовъ.  Липы. (Въ родѣ хроники.) [Окончаніе.] // Вѣстникъ Европы. Журналъ политики – науки - литературы. Кн. 10. Октябрь. Санктпетербургъ 1910. С. 3-51.

*    Бѣлоруссовъ.  Одна изъ парижанокъ. Колетта Вилли. // Русское Богатство. Ежемѣсячный литературный и научный журналъ. № 4. Апрѣль. С-Петербургъ. 1914. С. 230-248.

*    А. Бѣлорусовъ.  Париж. Москва. 1914. 249 с.

*    Бѣлевскiй-Бѣлоруссовъ.  Дорогіе друзья!.. // Пятидесялѣтній юбилей газеты Русскія Вѣдомости (1863-1813). Москва 1915. С. 73.

    А. Бѣлорусовъ.  Парижъ. 2-е изд. Москва. 1915. 240 с.

    А. Бѣлорусовъ.  Франція. Москва. 1915. 306 с.

    Бѣлорусовъ.  Кооперація національныхъ силъ. [Московское совѣщаніе общественных дѣятелей.] Москва. 1917. 31 с.

*    Алексей Белевский (Белоруссов).  Шейне-Крейнэ. // Якутск вечерний. Якутск. 14 июня 2002. С. 26.

*    Алексей Белевский (Белоруссов).  Аграрный вопрос в Якутской области. Из пережитого. Койданава. 2014. 56 л.

*    Алексей Белевский (Белоруссов).  Аграрный вопрос в Якутской области. Койданава. 2014. 17 л.

*    Алексей Белевский (Белоруссов).  Из пережитого. Койданава. 2014. 31 л.

*    Алексей Белевский (Белоруссов).  В старом доме. Койданава. 2014. 65 л.

    Літаратура:

    Личное дело адм. ссыльных Алексея Белевского и Прейс Е. на 17 листах. НА РС(Я). Якутск. Ф. 25. Оп. 3. Д. 50.

*    Ольминскій М.  Изъ исторіи общины въ Сибири. // Правда. Ежемѣсячный журналъ искусства, литературы и общественной жизни. Іюль. № 7. Москва. 1904. С. 148-150, 156, 158-159.

*    Петербургъ. // Акимовъ (Махновец) В.  Очеркъ развитія соціалдемократіи въ Россіи. С.-Петербургъ. 1906 С. 56.

*    Анзиміровъ В. А.  «Крамольники». (Хроника изъ радикальныхъ кружковъ семидесятыхъ годовъ) Москва. 1907. С. 123.

*    Ефимовъ [Р. И.]  О сельскомъ хозяйствѣ и другихъ промыслахъ населенія Якутской области по сообщеніямъ мѣстныхъ корреспондентовъ въ 1907 г. Иркутскъ. 1908. C. 9.

*    Пекарскiй Э.  Земельный вопросъ у якутовъ. // Сибирскіе Вопросы. №№ 17-18. 8 августа. С.-Петербургъ. 1908. С. 25.

*    Майновъ И. И.  Русскіе крестьяне и Осѣдлые инородцы Якутской области. // Записки Императорскаго Русскаго Географическаго Общества по Отдѣленію Статистики. Т. XII. Изданный подъ редкціей д. чл. В. В Морачевскаго. С.-Петербургъ. 1912. С. ХІІІ.

*    Бѣлоруссовъ, псевдон. публициста Алексѣя Станиславовича Бѣлевскаго. [Біо-библіографическій указатель новѣйшей русской беллетристики (1861-1911).] // Энциклопедическій Словарь Т-ва „Бр. А. и И. Гранатъ и К°“. Седьмое, совершенно переработанное изданіе, подъ редакціей проф. Ю. С. Гамбарова. проф. В. В. Желѣзнова, проф. М. М. Ковалевскаго, проф. С. А. Муромцева (†) и проф. К. А. Тимирязева. Т. 11. Воздушная опухоль - Выдача преступниковъ. Москва - С.-Петербургъ. 1912. Стлб. 623.

*    Бѣлевскiй Алексѣй Станиславовичъ (Бѣлоруссовъ). [Сотрудники «Русскихъ Вѣдомостей» 1863-1913.] // Русскія Вѣдомости. 1863-1913. Сборникъ статей. Москва. 1913. С. 31-32.

*    В. Д. Виленскій.  Памятныя Книжки Якутской области. Историко-библіографическій очеркъ. // Сибирскій Архивъ. Журналъ исторіи, археологіи, географіи и этнографіи Сибири, Средней Азіи и Дальняго Востока. Редакторъ-Издатель А. Линьковъ. № 6. Іюнь. Минусинскъ. 1915. С. 284.

*    Проф. С. Венгеровъ.  Критико-біографическій словарь русскихъ писателей и ученыхъ. (Отъ начала русской образованности до нашихъ дней). Т. I (Вып. 1-3). Предварительный списокъ русскихъ писателей и ученыхъ и первыя о нихъ справки. (2-е изд.). Петроградъ. 1915. С. 97.

*    Сибиряки въ русской литературѣ и наукѣ. Критическая замѣтка С. Карцова [Э. К. Пекарского]. // Вѣстникъ Литературы. Иллюстрированный журналъ Словесности, Науки и Библиографіи. [Извѣстія книжныхъ магазиновъ Т-ва Вольфъ по литературѣ, наукамъ и библіографіи.] № 6. С.-Петербургъ. 1916. Стлб. 137.

*    Около кошмарного дѣла. Московскіе отклики на убійство А. И. Шингерева и Ф. Ф. Кокошкина. // Сибирскій Край. Иркутскъ. № 2. 2(15) февраля 1918. С. 2.

*    Ленин Н.  Очередные задачи советской власти. Екатеринбург. 1918. С. 20.

*    Спиридовичъ А. И.  Революціонное движеніе въ Россіи въ періодъ имперіи. Партія Соціалистовъ-Революціонеровъ и ея предшественники. 1886-1916. Изд. 2-е. Петроградъ. 1918. С. 10, 13.

*    Обвинительное Заключение. По делу о раскрытии в Москве контр-революционных организаций и их деятельности в 1918-1919 году (Тактический Центр) и об’единенные в нем организации: Совет Общественных деятелей, Национальный Центр, Союз Возрождения, Торгово-Промышленный Комитет, Кусковский клуб, Союз Возрождения так называемый «Союз Русской молодежи» и Центральный Комитет Кадетской Партии. Москва. 1919. С. 4, 27.

*    Сотрудники «Отечественныхъ Вѣдомостей» съ глубокой скорбью... // Нашъ Путь. Органъ славянскаго единенія. [Редакторъ В. І. Язвицкій. Издатель - Г. А. Бѣлевскій.] Омскъ. № 1. 15 (2) сентября 1919. С. 2.

*    Центральное Правленіе Всероссійскаго Національнаго Союза съ глубокой скорбью... // Нашъ Путь. Органъ славянскаго единенія. Омскъ. 15 (2) сентября 1919. С. 2.

*    Екатеринбургскій Отдѣлъ Всероссійскаго Національнаго Союза съ глубокимъ прискорбіемъ... // Нашъ Путь. Органъ славянскаго единенія. Омскъ. № 1. 15 (2) сентября 1919. С. 2.

*    Акмолинскій Отдѣлъ Всероссійск. Національн. Союза съ глубокимъ прискорбіемъ...  // Нашъ Путь. Органъ славянскаго единенія. Омскъ. № 1. 15 (2) сентября 1919. С. 2.

*    Самсоновъ В.  Памяти А. С. Бѣлоруссова. // Нашъ Путь. Органъ славянскаго единенія. Омскъ. № 1. 15 (2) сентября 1919. С. 3.

*    Верусъ.  Тяжелая утрата. // Нашъ Путь. Органъ славянскаго единенія. Омскъ. № 1. 15 (2) сентября 1919. С. 3.

*    Смерть А. С. Бѣлоруссова-Бѣлевскаго. // Сводка № 20 Освѣдомительнаго Отдѣла штаба Иркутскаго военного округа. За 16 сентября 1919 года. Иркутскъ. 1919. С. 2.

*    Къ смерти А. С. Бѣлоруссова-Бѣлевскаго. // Сводка № 24 Освѣдомительнаго Отдѣла штаба Иркутскаго военного округа. За 20 сентября 1919 года. Иркутскъ. 1919. С. 2.

*    Похороны А. С. Бѣлоруссова. // Сводка № 24 Освѣдомительнаго Отдѣла штаба Иркутскаго военного округа. За 21 сентября 1919 года. Иркутскъ. 1919. С. 2.

*    Похороны А. С. Бѣлоруссова. // Нашь Путь. Органъ славянскаго единенія. Омскъ. № 2. 22 (9) сентября 1919. С. 2-3.

*    Григорьев Н.  Свѣтлой памяти А. С. Бѣлорусова-Бѣлевскаго. // Великая Россія. Томск. № 3. 3 октября 1919. С. 2.

*    Ногинъ В.  На полюсѣ холода. Москва. 1919. С. 161, 163-164.

*    Наживинъ И.  Записки о революции. Вѣна. 1921. С. 67,

*    Свиданіе съ Бѣлоруссовымъ. // Гинсъ Г. К.  Сибирь, союзники и Колчакъ. 1918-1920 г.г. (Впечатлѣнія и мысли члена Омскаго Правительства). Т. II. Ч. II и III. Верховный Правитель. Союзники. Заговорщики. Побѣдители. Неизбѣжный конецъ. Пекинъ. 1921. С. 270-271.

*    Кроль Л. А.  За три года (воспоминания, впечатлѣния и встрѣчи). Владивосток. 1921. С. 136-137, 157-158, 165, 167, 175-176, 192.

*    А. С. Бѣлорусовъ (Бѣлявскій). [Судьба и работы русскихъ писателей, ученыхъ и журналистовъ за 1918-1922 г.] // Новая Русская Книга. Ежемѣсячный критико-библіографическій журналъ. № 1. Берлинъ MCVXXII [1922] C. 38.

*    Шаповалов А. И.  По дороге к марксизму. Воспоминания рабочего-революционера. Ч. 1. (До лета 1896 г.) Москва. 1922. С. [Прейс.] 53, 62, 82-86.

*    Стеклов Ю. [Нахамкис О. М.]  В ссылке и в эмиграции. (Идейные конфликты). // Пролетарская революция. Исторический журнал Испарта. № 5 (17) Москва – Петроград. 1923. С. 198.

*    Ногин В.  На полюсе холода. 2-ое изд. Москва-Петроград. 1923. С. 10, 135, 137.

*    Бѣлоусовъ Алексѣй Станиславовичъ (Бѣлевскій), писатель: 58, 59. // Бурцевъ Вл.  Борьба за свободную Россiю. Мои воспоминанiя. (1882-1924 г.г.) Посвящается тѣмъ, кто придетъ на смѣну намъ. Т. І. Берлинъ. (1923). 1924. С. 370.

*    Куделли П.  Народовольцы на перепутьи. Дело Лахтинской типографии. (Дело департамента госуд. полиции 1896 г. № 257, т.т. I, II, III и IV.) // Красная летопись. Исторический журнал. № 2 (11). Ленинград. 1924. С. 55, 58-59, 62, 65-69, 71, 74, 76-78, 80.

*    Мицкевич С.  Московские революционные кружки 2-й половины 1870-х годов (Вместо прредисловия к ст. С. А. Викторовой-Вальтер «Из жизни революционной молодежи конца 1870-х годов»). // Каторга и Ссылка. Историко-революционный вестник. Кн. 11. № 4. Москва. 1924. С. 62.

*    Горев [Гольдман] Б. И.  Из партийного прошлого. Воспоминания 1895-1905. Ленинград. 1924. С. 13.

*    В ссылке и в эмиграции. (Идейные конфликты). // Стеклов Ю. М. [Нахамкис О. М.]  Борцы за социализм. Очерки из истории общественных и революционных движений в России. Ч. II. 2-е изд. Москва – Ленинград. 1924. С. 289-290.

*    Pietkiewicz K.  Marjan Abramowicz 1870-1925 r. Indywidualność, życie i czyny. [23. Walka o etyką rewolucyjną.] // Robotnik. Centralny Organ P.P.S. Warszawa. Nr 244. 1925. S. 2.

*    Pietkiewicz K.  Marjan Abramowicz 1870-1925 r. Indywidualność, życie i czyny. [23. Walka o etyką rewolucyjną.] // Robotnik. Centralny Organ P.P.S. Warszawa. Nr 245. 1925. S. 2.

*    Катин-Ярцев В. Н.  В тюрьме и ссылке. // Каторга и Ссылка. Историко-революционный вестник. Кн. 16. № 3. Москва. 1925. С. 148, 153.

*    Меньщиков Л.  Охрана и революция. К истории тайных политических организаций, существовавших во времена самодержавия. Ч. I. Годы реакции. 1885-1898 гг. [Историко-революционная библиотека журнала «Каторга и Ссылка». Воспоминания, исследования, документы и др. материалы из истории революционного прошлого России. Кн. X-XI.] Москва. 1925. С. 40-41, 45, 116, 282-286, 290. 292-293, 390.

*    Белевский  540. // Невский В.  Очерки по истории Российской Коммунистической Партии. Т. I. [Товарищу и другу, жене моей Любови Васильевне Филипповой-Сафоновой этот труд посвящает автор.] Изд. 2-е. Ленинград. 1925. С. 683.

*    Куделли П.  Народовольцы на перепутьи. Дело Лахтинской типографии с приложением документов и «Летучих листков» группы народовольцев 1892 г. и 1895 г. Ленинград. (1925.) 1926. С. 7, 10-11, 14, 17-23, 27-30, 33, 35, 108-109, 118-120, 134-134, 140-148.

*    Мазуренко С.  К истории крестьянского движения 1905 г. // Пути Революции. Кн. 7. № 4. Харьков. 1926. С. 23, 27, 31, 35-36.

*    Козьмин Б.  П. Куделли. Народовольцы на перепутьи. Дело Лахтинской типографии. С приложением документов и «Летучих листков» группы народовольцев 1892 г. и 1895 г. ГИЗ. Л. 1925. Стр. 168. // Каторга и Ссылка. Историко-революционный вестник. Кн. 26. № 5. Москва. 1926. С. 290.

*    Офицерский корпус старого режима в рядах Красной армии. // Скерский К. В.  Красная Армия в освещении современников белых и иностранцев 1918-1924. Москва – Ленинград. 1926. С. 40, 43-45, 47.

*    Белоруссов А. С. (Белевский) - 88. // Максаков В., Турунов А.  Хроника Гражданской войны в Сибири (1917-1918). Москва - Ленинград. 1926. С. 295.

*    Белоконский И. П.  К истории политической ссылки 80-х годов. [Белевский Алексей (Западная Сибирь).] // Каторга и Ссылка. Историко-революционный вестник. Кн. 31. № 2. Москва. 1927. С. 145.

*    Николаев В. И. Сибирская политическая ссылка и изучение местного края [А. С. Белявского («Аграрный вопрос в Якутской обл.»).]. // Каторга и Ссылка. Историко-революционный вестник. Кн. 34. № 5. Москва 1927. С. 113.

*    Николаев В.  Ссылка и краеведение. Якутский край. [А. С. Белевский (1897-1904 г.; А. С. Белевского («Аграрный вопрос в Якутской обл.»).]. // Сибирская ссылка. Сб. I. Редакция Н. Ф. Чужака. [Историко-революционная библиотека журнала «Каторга и Ссылка». Воспоминания, исследования, документы и др. материалы из истории революционного прошлого России. Кн. XXIII-XXIV.] Москва. 1927. С. 97, 100.

*    Николаев В.  Политическая ссылка в изучении Якутского края. [А. С. Белевский.] // В якутской неволе. Из истории политической ссылки в Якутской области. Сборник материалов и воспоминаний. [Историко-революционная библиотека журнала «Каторга и Ссылка». Воспоминания, исследования, документы и др. материалы из истории революционного прошлого России. Кн. XIX.] Москва. 1927. С. 184.

*    Ногин В.  На полюсе холода. Приложение к газете «Гудок» № 45-46. Москва. 1927. С. 102-103, 105-106.

*    Бахрушин С. В. Исторические судьбы Якутии. [Белевский, Аграрный вопрос в Якутской области (Рус. Бог., 1902, № 11).] // Якутия. Сборник статей под редакцией П. В. Виттенбурга. Ленинград. 1927. С. 37 (311), 47 (321).

*    Бахрушин С. В. Исторические судьбы Якутии. [Белевский, Аграрный вопрос в Якутской области (Рус. Бог., 1902, № 11).] /Отдельный оттиск из сборника «Якутия»./ Ленинград. 1927. С. 37, 47.

*    Белоруссов Алексей Станиславович (1859-1919), наст. фамилия Белевский. // Большая Советская Энциклопедия. Т. 5. Москва. 1927. Стлб. 421-422.

*    Развал колчаковщины. (Из дневника В. Н. Пепеляева.) Текст дневника подготовил к печати и снабдил примечаниями А. Н. Турунов. // Красный Архив. Исторический журнал [Центральный Архив РСФСР.] Т. VI (XXXI). Москва - Ленинград. 1928. С. 59-60, 66, 68.

*    Белевский Алексей Станисл. (псевд. – Белоруссов). Х 269. ХІ 62. XVI 148, 153. [Белевская Юлия Александровна XIV 109; Белевские, москов. жители. XVII 167.] Белоруссов (псевд. Белевского. XI 62. // Кантор Р. М.  Именной систематический указатель за 1921-1925 г.г. Приложение к журналу «Каторга и Ссылка» за 1928 г. [Каторга и Ссылка Историко-революционный вестник] Москва. 1928. С. 30-31.

*    Поляк А.  Верхоянская ссылка. // Большая Советская Энциклопедия. Т. 10. Москва. 1928. Стлб. 417.

*    Майнов И.  Предисловие. // Труды Комиссии по изучению Якутской Автономной Советской Социалистической Республики. Т. IV. Д. М. Павлинов, Н. А. Виташевский и Л. Г. Левенталь. Материалы по обычному праву и по общественному быту якутов. Ленинград. 1929. С. V.

*    Вишнякъ М. В.  Изъ исторіи гражданской войны. // Современные Записки. Общественно-политическій и литературный журналъ при ближайшемъ участіи: Н. Д. Авксентьева, И. Н. Бунакова, М. В. Вишняка, В. В. Руднева. Вып. XL. Парижъ. 1929.С. 494-495.

*    Гинс Г. К.  Сибирь, союзники и Колчак. // Колчаковщина. Из белых мемуаров. Под редакцией и со вступительной статьей Н. А. Корнатовского. Ленинград. 1930. С. 66.

*    Фрейфельд Л.  Из жизни народовольческих организации конца 80-х годов. // II. Народовольцы 80-х и 90-х годов. Сборник статей и материалов, составленный участниками народовольческого движения. [Историко-революционная библиотека журнала «Каторга и Ссылка». Воспоминания, исследования, документы и др. материалы из истории революционного прошлого России. Кн. XХXIХ.] Москва. 1929. С. 151.

*    Смирнов Н. Е.  Черты из жизни Лахтинской типографии. // II. Народовольцы 80-х и 90-х годов. Сборник статей и материалов, составленный участниками народовольческого движения. [Историко-революционная библиотека журнала «Каторга и Ссылка». Воспоминания, исследования, документы и др. материалы из истории революционного прошлого России. Кн. XХXIХ.] Москва. 1929. С. 185-186, 197-202, 204-205.

*    Белевский А. С. – 150, 184-5, 196-201, 203-204. Прейс Ек. – 184, 185, 187, 188, 189, 200, 203, 204. [Указатель имен.] // II. Народовольцы 80-х и 90-х годов. Сборник статей и материалов, составленный участниками народовольческого движения. [Историко-революционная библиотека журнала «Каторга и Ссылка». Воспоминания, исследования, документы и др. материалы из истории революционного прошлого России. Кн. XХXIХ.] Москва. 1929. С. 215, 220.

*    Бе[ѣ]левский Алексей Станиславович. // Деятели революционного движения в России. Био-библиографический словарь. От предшественников декабристов до падения царизма. Под общей редакцией Феликса Кона, А. А. Шилова, Б. П. Козьмина и В. И. Невского. Т. II. Семидесятые годы. Вып. 1. А. – Е. Составлен А. А. Шиловым и М. Г. Карнауховой. Москва. 1929. Стлб. 96.

*    Поляк А.  Верхоянская ссылка. // Сибирская советская энциклопедия. В четырех томах. Т. I. Новосибирск [Москва]. 1929. Стлб. 466.

*    Копылова-Орочко А. Д.  Воспоминания об Ольге Николаевне Фигнер-Флоровской. // Каторга и Ссылка. Историко-революционный вестник. Кн. 62. № 1. Москва. 1930. С. 173.

*    Мельгуновъ С. П.  Трагедія Адмирала Колчака. Изъ исторіи гражданской войны на Волгѣ, Уралѣ и въ Сибири. Ч. I. Восточный фронтъ гражданской войны. [Русская Библіотека. Кн. 19.] Бѣлградъ. 1930. С. 122, 124, 126, 205, 234, 235.

*    Мельгуновъ С. П.  Трагедія Адмирала Колчака. Изъ исторіи гражданской войны на Волгѣ, Уралѣ и въ Сибири. Ч. IІ. Въ преддверіи диктатуры. [Русская Библіотека. Кн. 22.] Бѣлградъ. 1930. С. 50, 102, 125, 174, 199.

*    Мельгуновъ С. П.  Трагедія Адмирала Колчака. Ч. IІI. T. IІ. Катастрофа. [Русская Библіотека. Кн. 28.] Бѣлградъ. 1931. С. 36, 43, 44, 186.

*    Ногін В.  У краіне палярнага холаду. Пераклад з расійскай мовы І. І. Масюкевіча. Менск. 1931. С. 155.

*    Белевский А. С. (псевд. – Белорусов). XXVI 290, XXXI 145, 188. XXXIV 113. // Кантор Р. М.  Именной и систематический указатель к историко-революционному вестнику «Каторга и Ссылка» за 1926-1928 г.г. Москва. [1930.] 1931. С. 21.

*   Белевский А. С., народов. LXII 173. // Кантор Р. М.  Именной указатель к историко-революционному вестнику «Каторга и Ссылка» за 1929-1930 гг. Москва. 1932. С. 16.

*    Белевский А. С. – революц., редактор газ. «Самоуправление», I, 40, 41, 45, 116, 282-286, 290, 292, 293, 390; III, 122. Белевская – квартировладелица в Москве, II, 1в, 27, 29. Белевская Елизавета Кузьминична, II, 1в, 80. Прейс Е. А. – (урожд. Иогансон) – рев., I, 282-286, 288, 289, 290, 418, 419; II, 1в, 51. //  Меньщиков Л.  Охрана и революция. К истории тайных политических организаций, существовавших во времена самодержавия. Ч. III. [Историко-революционная библиотека журнала «Каторга и Ссылка». Воспоминания, исследования, документы и др. материалы из истории революционного прошлого России. Кн. № 1 (LXXVIII).] Москва. 1932. С. 191, 252.

*    Ленін У. І.  Чарговы задачы Савецкай улады. [Інстытут Гісторыі Партыі і Кастрычніцкай Рэволюцыі пры ЦК КП(б)Б.] Менск. 1932. С. 22.

*    Белевский (литературн. псевдоним «Белорусов» Алексей Степанович. // Деятели революционного движения в России. Био-библиографический словарь. От предшественников декабристов до падения царизма. Под общей редакцией Б. П. Козьмина, Ф. Я. Кона, В. И. Невского, И. А. Теодоровича и Я. Б. Шумяцкого. Т. III. Восьмидесятые годы. Вып. 1. А. – В. Составлен М. М. Клевинским, Е. Н. Кушевой и А. А. Шиловым. Москва. 1933. Стлб. 238-242.

*    Мамет Л.  Колониальная политика царизма в Якутии в XVII-XIX веках. // 100 лет Якутской ссылки. Сборник якутского землячества. Под редакцией М. А. Брагинского. [Всесоюзное общество политических каторжан и ссыльно-поселенцев. Историко-революционная библиотека. Воспоминания, исследования, документы и другие материалы из истории революционного прошлого России. № 6-7 (XCV-XCVI) 1933.] Москва. 1934. С. 55.

*    Лурье Г.  Якутская ссылка в девяностые и девятисотые годы. // 100 лет Якутской ссылки. Сборник якутского землячества. Под редакцией М. А. Брагинского. [Всесоюзное общество политических каторжан и ссыльно-поселенцев. Историко-революционная библиотека. Воспоминания, исследования, документы и другие материалы из истории революционного прошлого России. № 6-7 (XCV-XCVI) 1933.] Москва. 1934. С. 177.

*    Белевский А., - 55, 177; Белорусов, см.. Белевский. [Указатель имен.] // 100 лет Якутской ссылки. Сборник якутского землячества. Под редакцией М. А. Брагинского. [Всесоюзное общество политических каторжан и ссыльно-поселенцев. Историко-революционная библиотека. Воспоминания, исследования, документы и другие материалы из истории революционного прошлого России. № 6-7 (XCV-XCVI) 1933.] Москва. 1934. С. 385.

*    Белевский А.  721. // Грибановский Н. Н.  Библиография Якутии. Ч. II. Экономика. Вып. 1. Экономическое положение, Экономическая политика, Сельское хозяйство Якутии. [Академия Наук СССР. Труды Совета по изучению производительных сил. Серия якутская. Вып. 15.] Ленинград. 1934. С. 42, 209.

*    Шаповалов А. С.  В борьбе за социализм. Воспоминания старого большевика-подпольщика. Москва 1934. С. 97, 178, 200. [П.] 93, 95, 97, 104, 105, 128-132, 152, 169, 174, 178-180, 187, 191, 197, 199.

*    Токарев С. А.  Очерк истории якутского народа. Москва. 1940. С. 3, 245-246.

*    А., А. Б., Б., Б-сов, Белоруссов, Дид Ладо. [Ал-сей Станисл. Белевский (Белоруссов).] // Масанов И. Ф.  Словарь псевдонимов русских писателей, ученых и общественных деятелей. В трех томах. Т. 1. Псевдонимы русского алфавита. Москва. 1941. Стлб. 7, 12, 98, 125, 141, 337.

*    Башарин Г. П.  Глава V. Культура, искусство и здравоохранение. // ХХ лет Якутской АССР 1922-1942. Якутск. 1942. С. 117.

*    Башарин Г. П.  Культура, искусство и здравоохранение ЯАССР за ХХ лет (1922-1942 гг.). [Научно-исследовательский институт языка, литературы и истории ЯАССР.] Якутск. 1944. С. 35.

*    Токарев С. А.  Происхождение сельской общины у якутов. // Исторические записки. [Академия Наук СССР. Институт Истории.] Т. 14. Москва. 1945. С. 170.

*    Токарев С. А.  Общественный строй якутов ХVII-XVIII вв. [Научно-исследовательский институт языка, литературы и истории ЯАССР.] Якутск. 1945. С. 12, 15, 17, 27-28.

*    Башарин Г. П.  Состояние и задачи изучения истории аграрных отношений в Якутии. // Доклады на первой научной сессии Якутской Базы АН СССР. [Академия Наук СССР. Якутская Научно-Исследовательская База.] Под общей редакцией члена-корреспондента АН СССР Н. А. Цытовича. Якутск. 1948. С. 114, 120, 125.

*    Ленин В. И.  Сочинения. Изд. 4-е. Т. 27. Февраль-июль 1918. Москва. 1950. С. 233.

*    Башарин Г. П.  История аграрных отношений в Якутии с 60-х годов XVIII до 30-х годов XIX века. Автореферат диссертации на соискание ученой степени доктора исторических наук. Москва. 1950. С. 11.

*    Башарин Г. П.  Происхождение соболино-лисьей или двухокладной системы землепользования в улусах бассейна средней Лены и Амгино-Ленского плоскогорья. // Доклады на второй научной сессии. Вып. I. История и филология. [Академия наук СССР. Якутский филиал.] Главный редактор член-корреспондент АН СССР Н. А. Цытович. Якутск. 1951. С. 34.

*    Мельгунов С.  Судьба императора Николая II послѣ отреченiя. Историко-критическiе очерки. Париж. 2051. С. 160, 186.

*    Белевский (Белоруссов) А. С.  443. [Указатель имен.] // История Москвы. В 6 томах. Т. 4. Период промышленного капитализма. [Глава десятая. Общественное движение в Москве в 80-х и начале 90-х годов. Распространение марксизма в Москве.] 1954. С. 896.

*    А., А. Б., Б., Б-сов, Белоруссов, Дид Ладо. [Ал-сей Станисл. Белевский (Белоруссов).] // Масанов И. Ф.  Словарь псевдонимов русских писателей, ученых и общественных деятелей. В четырех томах. Подготовил к печати Ю. М. Масанов. Т. 1. Алфавитный указатель псевдонимов. Псевдонимы русского алфавита. А – И. Москва. 1956. С. 26, 31, 115, 139, 153, 340.

*    Белевский А. С.  8, 10. [Указатель имен.] // Башарин Г. П.  История аграрных отношений в Якутии (60-е годы XVIII – середина XIX в.). [Академия Наук СССР. Институт Истории.] Москва. 1956. С. 410.

*    Белоусов. [Белевский А. С.]  У  озера. (Выписки из дневника). - 185. [Именной указатель.] // Голубева О. Д.  Литературно-художественные альманахи и сборники. Библиографический указатель. Т. 1. 1900-1911 годы. [Всесоюзная книжная палата.] Москва. 1957. С. 246.

*    Гурвич И. С.  Глава Х. Ясачные реформы и земельные отношения в Якутии во второй половине XVIII в. // История Якутской АССР. Т. II. Якутия от 1630-х годов до 1917 г. Москва 1957. С. 146-147.

*    Эргис Г.  Г. П. Башарин. История аграрных отношений в Якутии (60-е годы XVIII – середина XIX в.). М., 1956, 428 стар. [Критика и библиография.] // Советская этнография. № 1. Москва. 1958. С. 186.

*    Башарин Г. П.  Отражение в документах Центрального государственного архива Якутской АССР истории аграрных отношений в царско-тойонской Якутии. // Якутский архив. (Сборник статей и документов.) Вып. 1.  [Архивный отдел МВД Якутской АССР.] Якутск 1960. С. 35-36.

*    Гоголев З. В.  Об изменениях в социально-экономическом строе в Якутии во второй половине ХІХ – начале ХХ вв. // Труды Института языка, литературы и истории. Вып. 2. Якутск. 1960. С. 96.

*    Белевский Алексей Станиславович. // Масанов И. Ф.  Словарь псевдонимов русских писателей, ученых и общественных деятелей. В четырех томах. Подготовил к печати Ю. М. Масанов. Т. 4. Новые дополнения к Алфавитному указателю псевдонимов. Алфавитный указатель авторов. Москва. 1960. С. 158.

*    Левин Ш. М.  «Группа народовольцев». // Советская историческая энциклопедия. Т. 4. Москва. 1963. Стлб. 852.

*    Башарин Г. П.  Обозрение историографии дореволюционной Якутии. Якутск. 1965. С. 11-12, 14, 58.

*    Мещерский А. П.  Первые марксисты в Сибирской ссылке. [Замечательные люди Сибири.] Иркутск. 1966. С. 175-176.

*    Долгих Б. А., Новгородов А. И., Токарев С. А.  Письмо в редакцию. [Отклики и реплики.] // История СССР. № 3. Май-Июнь. Москва. 1967. С. 226.

*    Голинков Д. Л.  Разгром очагов внутренней контрреволюции в Советской России. // Вопросы истории. № 12. Москва. 1967. С. 141.

*    Белевский, А. С. — см. Белоруссов, А. С.; Белоруссов (Белевский*), А. С. (1859-1919) [* В скобках курсивом указываются подлинные фамилии.] – 193. // Ленин В. И.  Полное собрание сочинений. 5 изд. Т. 36. Март – июль 1918. Москва. 1969. С. 654, 655.

*    Башарин Г. П.  К вопросу о классово-партийном подходе к проблемам историографии. (По поводу письма Долгих, Новгородова, Токарева в редакцию журнала «История СССР». // Труды историко-филологического факультета [Якутский Государственный Университет.] Вып. ІІ. редактор проф. Г. П. Башарин. Якутск. 1969. С. 110, 114, 122-125, 137.

*    Башарин Г. П.  К вопросу о классово-партийном подходе к проблемам историографии. Оттиск из кн. «Труды историко-филологического факультета» Якутский государственного университета. Вып. 2. Якутск, 1969, стр. 98-139. Якутск. 1969. С. 110, 114, 122-125, 137.

*    Белоруссов С. А. (Белевский-Белоруссов)  283, 284, 286. // Документы и материалы по истории советско-чехословацких отношений. Т. 1. Ноябрь 1917 г. - август 1922 г. Том подготовили Ч. Аморт, А. Х. Клеванский, А. И. Недорезов, Я. Пиволуска. Москва. 1973. С. 544.

*    Петряев Е. Д.  Псевдонимы литераторов сибиряков. Материалы к «Истории русской литературы Сибири». Новосибирск. 1973. С. 8, 33.

*    Белевский-Белоруссов А. С.  95, 96. [Указатель имен.] // Башарин Г. П.  Социально-экономические отношения в Якутии второй половины XIX – начала ХХ века (по поводу книги З. В. Гоголева «Якутия на рубеже XIX-ХХ вв.». Якутск. 1974. С. 207.

*    Равнополец Л. С.  Из истории издания и распространения произведений В. И. Ленина в Белоруссии. Минск. 1974. С. 18-27.

*    Белевский (Белоруссов) А. С.  188. [Указатель имен.] // Игнатьев Г. С.  Москва в первый год пролетарской диктатуры. Москва. 1975. С. 371.

*    Белоруссов А. С. (Белоруссов)  209, 685 (2). [Именной указатель.] // Воспоминания и дневники XVIII - XX вв. Указатель рукописей. [Государственная ордена Ленина библиотека СССР имени В. И. Ленина. Отдел рукописей.] Москва. 1976. С. 442.

*    Глава 7. Мелкобуржуазная мысль об истории народов северо-востока Азии. // Иванов В. Н.  Русские ученые о народах северо-востока Азии (XVII – начало ХХ в.). Якутск. 1978. С. 259-260.

*    1321. Смирнов Н. Е. Рабочие народовольцы... // История дореволюционной России в дневниках и воспоминаниях. Аннотированный указатель книг и публикаций в журналах. Т. 3. Ч. 1. 1857-1894.  [Государственная ордена Ленина библиотека СССР имени В. И. Ленина. Научная библиотека имени А. М. Горького Московского государственного университета имени М. В. Ломоносова.] Москва. 1979. С. 219.

*    Белевский А. С. (о нем) 1321. // История дореволюционной России в дневниках и воспоминаниях. Аннотированный указатель книг и публикаций в журналах. Т. 3. Ч. 4. 1857-1894. [Государственная ордена Ленина библиотека СССР имени В. И. Ленина. Научная библиотека имени А. М. Горького Московского государственного университета имени М. В. Ломоносова.] Москва. 1982. С. 184.

*    Сводный каталог русской нелегальной печати ХІХ века. Книги и периодические издания. Ч. 2. Книги. Н – Я. Периодические издания (1159-2576). 2-е доп. и перераб. изд. [Государственная Ордена Ленина библиотека СССР имени В. И. Ленина.] Москва. 1982. С. 209, 225.

    Белевский А. С. — авт.: П I 21; ред.: 2492; уч. изд.: 2549. // Сводный каталог русской нелегальной и запрещенной печати XIX века. Книги и периодические издания. Ч. 3 Приложения. Вспомогательные указатели. Список источников. Составители С. С. Левина, Д. А. Барабтарло, Л. Н. Петрова, М. Д. Дворкина. 2-е доп. и перераб. изд. [Государственная Ордена Ленина библиотека СССР имени В. И. Ленина.] Москва. 1982. С. 178.

*    Самсонова М. В.  Рони-старший - романист. Поэтика. Проблематика. Творчество. Диссертация на соискание ученой степени кандидата филологических наук. 10.01.05. – литература стран Западной Европы, Америки и Австралии. Научный руководитель: кандидат филологических наук, доцент Головенченко А. Ф. На правах рукописи. [Московский Ордена Трудового Красного Знамени Областной Педагогический Институт им. Н. К. Крупской.] Москва. 1984. С. 22.

*    Голинков Д. Л.  Крушение антисоветского подполья в СССР. Кн. 1. Изд. 4-е. Москва. 1986. С. 104.

*    Белоруссов (Белевский) А. С. - I/104. // Голинков Д. Л.  Крушение антисоветского подполья в СССР. Кн. 2. Изд. 4-е. Москва. 1986. С. 372.

*    Иванов В. Н.  Политическая ссылка и изучение народов Якутии. // Исторические связи народов Якутии с русским народом. Сборник научных трудов. Якутск. 1987. С. 89-90, 93.

*    Петряев Е. Д.  Сотрудники «Восточного обозрения» и «Сибирских сборников» (1882-1906). Биобиблиографические материалы. Киров. 1987. С. 11.

*    Пудваль А. Р.  Здравствуйте, Эрьзя! Биографическая повесть. [А. С. Белоусов.] Саранск. 1989. С. 27.

*    Белевский Алексей Станиславович (1859-1919) 10, 98, 99, 107. Прейс (Белевская) Е. А. 10, 64, 98, 107. // Попов И. И.  Забытые иркутские страницы. Записки редактора. Иркутск. 1989. С. 373, 380.

*    Петряев Е. Д.  Сотрудники «Восточного обозрения» и «Сибирских сборников» (1882-1906). Биобиблиографические материалы. [Приложение.] // Попов И. И.  Забытые иркутские страницы. Записки редактора. Иркутск. 1989. С. 348.

*    Белевский А. С.  44, 55, 115, 140, 141. // Казарян П. Л.  Верхоянская политическая ссылка (1861-1903 гг.). Якутск. 1989. С. 169.

*    Прейс Е. А.  44, 54, 55, 115, 140, 141. // Казарян П. Л.  Верхоянская политическая ссылка (1861-1903 гг.). Якутск. 1989. С. 172.

*    Беларусаў (Бялеўскі) А. С. – 149. [Паказальнік імён.] // Ленін У. І.  Выбраныя творы ў 10 тамах. Т. 8. Кастрычнік 1917 – май 1919. [Чарговыя задачы Савецкай улады.] Пераклад з рускага выдання. Мінск. 1990. С. 626.

*    Мельгунов С. П.  Судьба императора Николая II после отречения. Нью-Йорк. 1991. С. 160, 186.

*    Иванов В. Ф.  Социально-экономические отношения в Якутии (конец XVII – начало XIX в.). Новосибирск. 1992. С. 211.

*    Кувшинов В. А.  8-10 августа. Совещание общественных деятелей, Москва. // Политические деятели России 1917. Биографический словарь. Москва. 1993. С. 381.

*    Белоруссов (Билевский) А. С.  381 п. // Политические деятели России 1917. Биографический словарь. Москва. 1993. С. 415.

*    Ерофеев Н. Д.  Белевский Алексей Степанович (псевд. – Белорусов). // Отечественная история. История России с древнейших времен до 1917 года. Энциклопедия в пяти томах. Том. 1. Москва. 1994. С. 190-191.

*    Ліўшыц У.  Рэвалюцыянер і журналіст. // Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Горацкага раёну. Мінск. 1996. С. 83-84.

*    Хайлова Н.  «Без заглавия». // Политические партии России. Конец ХІХ – первая треть ХХ века. Энциклопедия. Москва. 1996. С. 57.

*    Кострикова Е. Г.  Русская пресса и дипломатия накануне Первой мировой войны 1907-1914. Москва. 1997. С. 30 40.

*    150. Белевский Алексей Станиславович (1859-1919). [Приложение 4. Корреспонденты газеты «Восточное обозрение».] // Гольдфарб С. И.  Газета «Восточное обозрение» (1882-1906). Иркутск. 1997. С. 119.

*    Коркина Е.  М. Н. Андросова-Ионова. // Андросова-Ионова М. Н.  Олоҥхолор, ырыалар, этнографическай бэлиэтээһиннэр, ыстатыйалар. Дьокуускай. 1998. С. 13.

*    Белевский А. С.  94. // Казарян П. Л.  История Верхоянска. Якутск. 1998. С. 189.

*    Федорова Е. Н.  Население Якутии. Прошлое и настоящее (геодемографическое исследование). Новосибирск. 1998. С. 31, 194.

    Голомидова М. В.  Искусственная номинация в русской ономастике Диссертация ... доктора филологических наук : 10.02.01. Екатеринбург. 1998. С. 162.

    Шевелев Д. Н.  Военно-пропагандистская деятельность антибольшевистских правительств в годы Гражданской войны. По материалам периодической печати. Диссертация ... кандидата исторических наук : 07.00.02. Томск. 1999. С. 22, 33, 168.

*    Белорусов-Белевский А. С. – ІІ 343, 471. [Указатель имен.] // Ильин И. А. Собрание сочинений. [Т. ІІ.] Письма. Мемуары. (1939-1954).pro et contra. Личность и творчество Ивана Ильина в воспоминаниях, документах и оценках русских мыслителей и исследователей. Антология. Сост., вступ. ст. примеч. И. И. Евлампиева. [Русский путь.] Санкт-Петербург. 1999. С. 483.

    Слободин В. П.  Гражданская война в России (1917-1922 гг.). Лекция [Министерство внутренних дел РФ. Московский юридический институт.] Москва. 1999. С. 22, 45.

    Зорин В. Ю., Аманжолова Д. А., Кулешов С. В.  Национальный вопрос в Государственных Думах России (опыт законотворчества). Москва. 1999. С. 108.

*    Белевский А. С. - 272, 275-276, 282; Белоруссов А. С.. – см. Белевский А. С. [Указатель имен и названий.] // Голлербах Е.  К незримому граду. Религиозно-философская группа «Путь» (1910-1919) в поисках новой русской идентичности. [Исследования по истории русской мысли.] Санкт-Петербург. 2000. С. 481.

    Кожевников В. А.  Государственное устройство России в планах антибольшевистских сил Сибири и Дальнего Востока, октябрь 1917 - март 1920 гг. Диссертация ... кандидата исторических наук : 07.00.02. Хабаровск. 2000. С. 51, 102, 126.

*    17. Рисунок  (Дид Ладо) и подпись под ним. 1919-1920 (?) г. // Сергей Есенин. Полное собрание сочинений. Т. 7. Кн. 2. Дополнения к 1-7 томам. Рукою Есенина. Деловые бумаги. Афиши и программы вечеров. Москва 2000. С. 72.

    Устрялов Н. В.  Былое - революция 1917 г. (1890-е - 1919 гг.). Воспоминания и дневниковые записи. Москва. 2000. С. 165, 180, 227.

*    Гл. I. § 3. Областническое движение в Сибири. // Иванова Т. С.  Государственность Республики Саха (Якутия): истоки, пути развития, проблемы. Якутск. 2002. С. 77.

*    Никифоров В. М.  Стадии эпических коллизий в олонхо. Формы фольклорной и книжной трансформации. [Памяти Халыка Гусейновича Короглы, Николая Васильевича Емельянова, Александра Бадмаевича Соктоева.] Новосибирск. 2002. С. 119-120, 199.

*    Ч. I. Александр Васильевич Колчак. Опыт исторической биографии. // Плотников И. Ф.  Александр Васильевич Колчак. Исследователь, адмирал, Верховный правитель России. Москва. 2002. С. 130.

*    № 127. Из воспоминаний члена ЦК Партии народной свободы (конституционных демократов), бывшего заместителя (товарища) председателя Областного правительства Урала Л. А. Кроля о пребывании и выступлениях Верховного правителя А. В. Колчака в феврале 1919 г. в Екатеринбурге. [Кроль Л. А. За три года: Воспоминания, впечатления и встречи. С. 166-167.] // Плотников И. Ф.  Александр Васильевич Колчак. Исследователь, адмирал, Верховный правитель России. Москва. 2002. С. 431.

*    Белевский (Белорусов) А. С. 130, 431, 627, 628. [Именной указатель. Составлен И. Ф. Плотниковым, В. А. Благово и С. А. Сапожниковым.] // Плотников И. Ф.  Александр Васильевич Колчак. Исследователь, адмирал, Верховный правитель России. Москва. 2002. С. 684.

*    Баркоускі А.  Под псевдонимом Белоруссов. // Якутск вечерний. Якутск. 14 июня 2002. С. 26.

*    Белевский (лит. псевд. Белоруссов) Алексей Степанович (17 (29) 03. 1859, имение Шеды, городецкий у, Могилевская губ. – 09. 1919, Иркутск). // Екатеринбург. Энциклопедия. 280-летию Екатеринбурга посвящается. Екатеринбург. 2002. С. 43.

*    Белевский Г. А., изд. 277; Белоруссов Алексей Станиславович 326. [Именной указатель.] // Несоветские газеты (1918-1922 гг.). Каталог собрания Российской национальной библиотеки. Санкт-Петербург. 2002. С. 153.

*    Белевский Г. А., изд. 277; Белоруссов Алексей Станиславович 326. [Именной указатель.] // Несоветские газеты (1918-1922 гг.). Каталог собрания Российской национальной библиотеки. Санкт-Петербург. 2003. С. 153.

*    Селянинова Г. Д.  Деятельность А. С. Белевского-Белоруссова в Екатеринбурге в конце 1918 - первой половине 1919 года. // Известия Уральского государственного университета. Сер. 1: Проблемы образования, науки и культуры. Вып. 14. № 27. Екатеринбург. 2003. С. 130-138.

    Цыкалов Д. Е.  Проблема «Россия и Запад» в отечественной публицистике периода Первой мировой войны. Июль 1914 - февраль 1917 г. Диссертация ... кандидата исторических наук : 07.00.02. Волгоград. 2003. С. 148-149, 192.

*    Белевский А. С.  90. [Указатель имен.] // Казарян П. Л. История Верхоянска. 2-е изд., доп. Якутск. 2003. С. 190.

*    Очерк 1.  Изучение саха: поиски, проблемы, достижения (к постановке вопроса). // Народ саха от века к веку. Очерки истории. Авторский коллектив Е. П. Антонов, А. А. Борисов, С. И. Боякова, Н. Д. Васильева, Л. И. Винокурова, М. Э. Грязнухина, В. П. Захаров, В. Н. Иванов, Т. С. Иванова, С. К. Колодезников, И. Г. Макаров, Э. Т. Мярикянова, В. И. Пестерев, Е. К. Романова, Я. М. Санникова, В. В. Ушницкий, Д. А. Ширина. Новосибирск. 2003. С. 15, 33.

*    Белоруссов 322, 368. // Верховный правитель России: документы и материалы следственного дела адмирала А. В. Колчака. Москва. 2003. С. 683.

*    Белевский Алексей Степанович. // Краткая Российская Энциклопедия. Т. 1. Москва. 2003. С. 256.

*    Баркоўскі А.  Пад псеўданімам Беларусаў. // Голас Радзімы. Мінск. 22 красавіка 2004. С. 24.

*    Белорусов-Белевский (наст. фам. Белевский) Алексей Станиславович (1859-1919). // И. А. Ильин pro et contra. Личность и творчество Ивана Ильина в воспоминаниях, документах и оценках русских мыслителей и исследователей. Антология. Сост., вступ. ст. примеч. И. И. Евлампиева. [Русский путь.] Санкт-Петербург. 2004. С. 101, 773.

*    Белевский (Белоруссов) А. С., пис. 226, 230. 306, 429, 450, 491, 513. Белоруссов, см. Белевский. [Указатель имен.] // Мельгунов С. П.  Трагедия адмирала Колчака. Из истории гражданской войны на Волге, Урале и в Сибири. Кн. 1. Ч. I. Восточный фронт Гражданской войны. Ч. II. В преддверии диктатуры. Москва 2004. С. 553.

*    Белевский (Белоруссов) А. С., пис. 248, 258, 272, 279, 309, 351, 352. Белоруссов, см. Белевский. [Указатель имен.] // Мельгунов С. П.  Трагедия адмирала Колчака. Из истории гражданской войны на Волге, Урале и в Сибири. Кн. 2. Ч. III. Т. 1. Конституционная диктатура. Ч. III. Т. 2. Катастрофа. Москва 2004. С. 482.

*    Белевский Алексей Степанович. // Новая Иллюстрированная Энциклопедия. [Кн. 2.] Ар – Би. Москва. 2004. С. 173.

*    Белевский Алексей Степанович. // Новая Иллюстрированная Энциклопедия. [Кн. 2.] Ар – Би. Москва. 2005. С. 173.

    Гердт Н. Е.  Революционные события 1917 - начала 1918 гг. в России глазами интеллигенции. Диссертация ... кандидата исторических наук : 07.00.02. Москва. 2005. С. 202, 426.

*    Белорусов (Белоруссов). А. – автор книг «Париж», «Современная Франция» опубликованных в 1915 г.  126. // Майский И. М.  Избранная переписка с российскими корреспондентами. В 2 книгах. Кн. 1. 1900-1934. [Научное наследство. Т. 31.] Москва. 2005. С. 534.

    Мельгунов С. П.  Судьба императора Николая II после отречения. Историко-критические очерки. [Революция и царь]. Москва. 2005. С. 211, 520.

*    Политическая ссылка и изучение народов Якутии. // Иванов В. Н.  Северо-восток Азии в контексте российской истории. Сборник научных статей. Якутск. 2005. С. 765, 770.

*    Телешов Н.  «Середа». Литературный кружок. // Московский Парнас. Кружки, салоны, журфиксы Серебряного века 1890-1922. Составление, примечание, словарь кружков, указатель Т. Ф. Прокопова. Москва. 2006. С. 50.

*    Белоруссов Алексей Станиславович (наст. фам. Белевский; 1859-1919) – публицист, общественный деятель. С 1908 г. постоянный сотрудник московской газеты «Русские ведомости» 50. [Указатель имен участников объединений Москвы (1890-1922).] // Московский Парнас. Кружки, салоны, журфиксы Серебряного века 1890-1922. Составление, примечание, словарь кружков, указатель Т. Ф. Прокопова. Москва. 2006. С. 698.

    Бучко Н. П.  Военная элита Белого движения в Сибири и на Дальнем Востоке: идеология, программы и политика 1917-1922 гг. Диссертация ... кандидата исторических наук : 07.00.02. Хабаровск. 2006. С. 9, 114.

*    Архивы России о Якутии. Выпуск 1. Фонды Государственного архива Иркутской области о Якутии. Справочник. Отв. ред. проф. П. Л. Казарян. Якутск. 2006. С. 128, 452.

*    Голинков Д.  Правда о врагах народа. [Оклеветанная Русь.] Москва. 2006. С. 34.

*    Ліўшыц У. М.  Горкі: старонкі гісторыі. [Маім бацькам – Маісею Хаймавічу і Саф’і Давыдаўне прысвячаю.] Мінск. 2007. С. 97-99.

    Плотников И. Ф.  Гражданская война на Урале (1917-1922 гг.). Энциклопедия и библиография. [Каменный пояс: взгляд сквозь тысячелетия.] Т. 1. Екатеринбург. 2007. С. 43.

    Романовский В. К.  Николай Васильевич Устрялов: деятельность и эволюция идейно-политических воззрений 1890-1937 гг. Диссертация ... доктора исторических наук : 07.00.02. Нижний Новгород. 2007. С. 142, 148.

    Швец И. В.  Гражданская война в Сибири и на Дальнем Востоке России: борьба республиканской и монархической тенденций (1917-1922 гг.). Диссертация ... кандидата исторических наук : 07.00.02. Комсомольск-на-Амуре. 2007. С. 16, 117, 119.

*    Дым отечества. // Осоргин М.  Заметки старого книгоеда. Воспоминания. Составление и примечание О. Ю. Авдеевой. Москва. 2007. С. 567, 770.

*    Первая книга «Историко-Революционной Библиотеки». [Статьи.] // Конспект времени. Труды и дни Александра Ратнера. Составители А. И. Рейтблат и А. П. Шикман. Москва. 2007. С. 282.

*    Беля(е)вский (Белецкий)-Белорусов А. С. // С Колчаком - против Колчака. Краткий биографический словарь. Указатель учреждений и организаций. Краткий указатель литературы по истории Гражданской войны в Сибири. Под редакцией доктора исторических наук, профессора А. В. Квакина. Москва. 2007. С. 21.

*    М. В. Алексеев. Записная книжка 1917-1918 гг. [Л. Ф. Павликова.  «Гражданская война есть начало гибели народа...».] Публикация и комментарии Л. Ф. Павликовой. // Записки отдела рукописей. [Российская государственная библиотека. Отдел рукописей.] Вып. 53. Москва. 2008. С. 336, 410.

*    Белевский А. С.  336, 410. [Указатель имен и названий. Составители: А. В. Ломоносов, М. Ф. Маливанов. Составители благодарят за помощь: М. О. Кочетову, Т. М. Макагонову, О. Р. Хромова.] // Записки отдела рукописей. [Российская государственная библиотека.] Вып. 53. Москва. 2008. С. 602.

*    Брыков Д. С.  Военно-политическая ситуация во Франции в корреспонденциях газеты «Русские ведомости» накануне Первой мировой войны. // Известия Российского государственного педагогического университета имени А. И. Герцена. Аспирантские тетради. № 32. Ч. 1. Общественные и гуманитарные науки. Санкт-Петербург. 2008. С. 92-97.

    Брыков Д. С.  Русская либеральная пресса о взаимоотношениях стран Антанты и тройственного союза накануне Первой мировой войны по материалам газет «Речь» и «Русские ведомости». Диссертация ... кандидата исторических наук : 07.00.02. Санкт-Петербург. 2008. С. 5, 31, 54.

*    «Якутские земские четырехгодичные сельскохозяйственные курсы объявляю открытыми». Публикация и вступительная статья подготовлены гл. археографом НА РС(Я) Э. М. Яковлевым. // Якутский архив. Историко-документальный научно-популярный иллюстрированный журнал. № 4. Якутск. 2008. С. 78, 81.

*    Белевский Алексей Станиславович (17 (23) марта 1859, Могилев – 1919, Иркутск, пох. на местном Иерусалимском клад.). // Российское Зарубежье во Франции 1919-2000. Биографический словарь. В трех томах. Т. 1. А-К. Москва. 2008. С. 134.

*    Голинков Д. Л.  Тайные операции ВЧК. [Щит и меч.] Москва. 2008. С. 35.

*    Библиография «Вех». Алфавитный указатель книг, статей и заметок о «Вехах». С 23 марта 1909 г. по 15 феывраля 1910 г. // Манифесты русского идеализма. Сост. и коммент. В. В. Сапова. [Социальная мысль России.] Москва. 2009. С. 622.

*    Бялеўскі А. С. // Выпуснікі і навучэнцы Магілёўскай мужчынскай гімназіі 1809-2009. Біябібліяграфічны даведнік. Складальнікі: Л. Я. Гурковіч, Т. М. Калініна. Магілёў. 2009. С. 14-15.

*    Белеўскі А. С. 78. Горад чыноўнікаў і рэвалюцыянераў. // Нікалаеў М. Беларускі Пецярбург. Санкт-Пецярбург. 2009. С. 508.

*    Белевский (псевдоним Белорусов) Алексей Степанович. // Корнилович Э. А.  Беларусь: созвездие политических имен. Историко-биографический справочник. Минск. 2009. С. 95-96.

*    Белевский (псевдоним Белорусов) Алексей Степанович. // Корнилович Э. А.  Беларусь: созвездие политических имен. Историко-биографический справочник. Минск. 2010. С. 95-96.

    Цветков В. Ж.  Формирование и эволюция политического курса Белого движения в России в 1917-1922 гг. Диссертация ... доктора исторических наук : 07.00.02. Москва. 2010. С. 74.

*    Епишкин Н. И.  Исторический словарь галлицизмов русского языка. [АМУР ДЕ ДЁ КОЛОНБ * l’amour de deux colombes. Лесбийская любовь, "любовь двух голубок". Вся серия "Клодин" <писательницы Колетт> трактует в той или иной форме вопрос однополой любви между женщинами. Ее этапами являются, во-первых, экзальтированныя привязанности, существующие между подростками-девушками осложненныя ревностью, капризами, исключительностью, ласками, – всеми признаками чувственной любви; во-вторых, уже совершенно и определенно чувственные привязанности взрослых женщин друг к другу, носящие название d’amour de deux colombes. Белоруссов Одна из парижанок. // РБ 1914 4 234.] Москва. 2010. С. 349.

    Васильева Е. В.  Программные установки и политическая практика кадетов Сибири май 1918 - январь 1920 гг. Диссертация ... кандидата исторических наук : 07.00.02. Омск. 2011. С. 40, 176, 210.

    Хандорин В. Г.  Идейно-политическая эволюция либерализма в Сибири в период революции и Гражданской войны (1917-1920 гг.). Диссертация ... доктора исторических наук : 07.00.02. Томск. 2011. С. 170, 266, 287.

*    Белевский А. С. (Белорусов)  4006. [Указатель имен.] // Библиография библиографии Якутии (1838-2000). Составитель А. Ф. Федорова. Якутск. 2011.С. 539, 562.

    Шевелев Д. Н.  Осведомительная работа антибольшевистских правительств на территории Сибири в годы Гражданской войны июнь 1918 - январь 1920 гг. Диссертация ... доктора исторических наук : 07.00.02.Томск. 2012. С. 24, 196, 400.

*    Селянинова Г. Д.  611. // Известия Уральского государственного университета». Указатель содержания 1920-1923, 1995-2011. Составители: О. Ю. Лесных, М. Л. Карягина, Е. А. Рябоконь, Н. П. Милинькова, Т. М. Аболина. Екатеринбург. 2012. С. 250.

*    Белевский Алексей Станиславович І, 134; Белоруссов псевд. См. Белевский А. С. // Российское Зарубежье во Франции 1919-2000. Биографический словарь. Именной указатель. Составитель Татьяна Гладкова. Москва. 2012. С. 24, 25.

    Клюева И. В.  Художник-педагог В. М. Анастасьев: от Строгановки до Шанхая. // Академик Императорской академии художеств Николай Васильевич Глоба и Строгановское училище. Отв. ред. и сост. Т. Л. Астраханцева. Москва. 2012. С. 188.

    Научное наследие профессора Г. П. Башарина. Сборник статей, посвященных 100-летию профессора Г. П. Башарина. Якутск. 2012.

*    Бахрушин С. В. Исторические судьбы Якутии. [Белевский, Аграрный вопрос в Якутской области (Рус. Бог., 1902, № 11).] // Якутия. Репринтное издание. [Якутия. Сборник статей под редакцией П. В. Виттенбурга. Ленинград. 1927.] Москва. 2012. С. 37 (311), 47 (321).

    Костогрызов П. И.  Антибольшевистское движение на Урале в 1917-1918 гг. Диссертация ... кандидата исторических наук : 07.00.02. Екатеринбург. 2013. С. 224.

*    Краузе Ф.  Письма с Первой мировой. Текст подготовлен к печати О. Ф. Краузе и Л. А. Булгаковой. Санкт-Петербург. 1913. С. 68, 96-97.

*    Очерки по изучению якутского фольклора. // Ученый-фольклорист Георгий Устинович Эргис. Биографический фотоальбом. Составитель П. Н. Харитонов-Ойуку. Покровск. 2014. С. 77.

    Соколов А. В.  Государство и Православная церковь в России, февраль 1917 - январь 1918 гг. Диссертация ... доктора исторических наук : 07.00.02. Санкт-Петербург. 2014. С. 41, 671.

*    Цветков В. Ж.  Генерал Алексеев. [Путь русского офицера.] Москва. 2014. С. 489.

*    Деникин А. И.  Борьба генерала Корнилова. [Путь русского офицера.] Москва. 2014. С. 98, 238.

*    Белевский (лит. псевд. – Белорусов) Алексей Степанович (17. 3. 1859, имение Шеды Горецкого у. Могилевской губ. – сент. 1919, Иркутск). // Всероссийское Учредительное собрание. Энциклопедия. Москва. 2014. С. 37.

*    Прэйс С.  Пад псэўданімам Беларусаў. Койданава. 1914. 9 арк.

*    Прейс С.  Под псевдонимом Белоруссов. Койданава. 2014. 34 л.

*    Прейс С.  Алексей Белевский (Белоруссов) в исследованиях. Ч. 1. Койданава. 2014. 50 л.

*    Ермолаев А. Н.  Революционеры народовольцы в политической ссылке на территории Кузбасса в 1870-1880 гг. // Вестник Кемеровского государственного университета. Журнал теоретических и прикладных исследований. Т. 1. № 3 (63). 2015. 40-41.

    Богомолов И. К.  Образ противника в русской периодической печати 1914-1915 гг. Диссертация ... кандидата исторических наук : 07.00.02. Москва. 2015. С. 48.

    Ликстанов И. М.  Места заключения антибольшевистских правительств на территории Восточной Сибири в условиях Гражданской войны 1918-1920 гг. Диссертация ... кандидата исторических наук : 07.00.02. Кемерово. 2015. С. 54.

*    Демидов О.  Ой, дид ладо, Дид Ладо… // Литературная Россия. Еженедельная газета писателей. Москва. № 7. 26 февраля 2016. С. 6.

*    Сушко А. В.  К вопросу о характере и значении колчаковской пропаганды в Гражданской войне. // Вестник Томского государственного университета. Филология. История. Право. Общенаучный периодический журнал. № 411. Октябрь. Томск. 2016. С. 148-149, 151.

*    Мельгунов С. П.  Судьба императора Николая II после отречения. Историко-критические очерки. Составление, предисловие кандидата исторических наук С. Н. Дмитриева. Книга издана в авторской редакции с сохранением стилистики, сокращений и особенностей пунктуации оригинала. [Окаянные дни.] Москва. 2016. С. 213, 242.

*    Мельгунов С. П.  Приоткрывающаяся завеса. // Мельгунов С. П.  Судьба императора Николая II после отречения. Историко-критические очерки. Составление, предисловие кандидата исторических наук С. Н. Дмитриева. Книга издана в авторской редакции с сохранением стилистики, сокращений и особенностей пунктуации оригинала. [Окаянные дни.] Москва. 2016. С. 519.

*    Белоруссов (Белевский) А. С. - 99, 100, 105, 116, 154, 323. // Наживин И. Ф.  Записки о революции. [Библиотека русской революции.] Москва. 2016. С. 376.

*    Белоруссов (Белевский) А. С.  468. [Журналы «Русская книга» (Берлин, 1921) и «Новая русская книга» (Берлин, 1922-1923): роспись содержания. Сост. Манфред Шруба] // Псевдонимы русского зарубежья. Материалы и исследования. Под редакцией Манфреда Шрубы и Олега Коростелева. – [Новое литературное обозрение. Научное приложение. Вып. CL. /Научная библиотека./] Москва. 2016. С. 602.

*    Белоруссов (Белевский) А. С.  201-202, 362. [Именной указатель.] // Кострикова Е. Г.  Геополитические интересы России и славянский вопрос. Идейная борьба в российском обществе в начале ХХ века. [Геополитический ракурс.] Москва. 2017. С. 375.

*    Белевский А. С.  287. // Аксютин Ю. В.,  Гердт Н. Е.  Русская интеллигенция и революция 1917 года: в хаосе событий и в смятении чувств. Москва. 2017. С. 679, 695.

*    Клюева И. В.  Художник-педагог В. М. Анастасьев: от Строгановки до Шанхая. // Академик Императорской Академии Художеств Николай Васильевич Глоба и Строгановское училище. Ответственный редактор и составитель Т. Л. Астраханцева. Изд. 2-е, испр. Москва. 2017. С. 188.

*    Белорусов А. (Белевский А. С.) 114, 132, 182. // Краузе Ф.  Письма с Первой мировой (1914-1917). Санкт-Петербург. 2017. С. 537.

    Мельгунов С. П.  Трагедия адмирала Колчака. Из истории Гражданской войны на Волге, Урале и в Сибири. [Окаянные дни.] Москва. 2017. С. 72, 384, 405.

*    Дмитриев С.  Владимир Короленко и революционная смута в России. 1917-1921. От Первой мировой до красного террора и НЭПа. Москва. 2017. С. 144.

*    Жданова И. А.  «Русские Ведомости». // Россия в 1917 году. Энциклопедия. Москва. 2017. С. 846.

*    Прэйс С.  Пад псэўданімам Беларусаў. Койданава. 1918. 42 арк.

*    Прейс С.  Алексей Белевский (Белоруссов) в исследованиях. Ч. 2. Койданава. 2018. 44 л.

*    Прейс С.  Алексей Белевский (Белоруссов) в исследованиях. Ч. 3. Койданава. 2018. 30 л.

*    Варонка Г.  Род Бялеўских: зігзагі лёсу. // Літаратура і мастацтва. Мінск. № 49. 14 снежня 2018. С. 10.

*    «...Является главным теоретиком и главной литературной силой» (о Алексее Белевском). // Ліўшыц У.  Раскопкі вакол Горацкага “Парнаса”. Літаратуразнаўчыя нарысы. У трох кнігах. Кн. 2. Працавалі ў акадэміі. Родам з Горацкага краю. Горкі. 2019. С. 90-94.

*    Цветков В.  Белое движение в России: 1917-1919 гг. Изд. 2-е, испр. и доп. Москва. 2019. С. 107, 180, 527-529, 540, 901, 925, 1012, 1015-1016, 1021.

    Сяргея Прэйс,

    Койданава

 

 

                                                   РОД БЯЛЕЎСКІХ: ЗІГЗАГІ ЛЁСУ

                                                                    22.12.2018 12:08

                     Сям’я Бялеўскіх. Справа налева: Марына Якаўлеўна, Леан Львовіч,

                                                    іх дачка Алена з дачкой Марынай, сын Георгій,

                                                   сын Леў, зяць (муж Алены) Аляксандр Рыжы.

                                                                             **

    ...Усцінаў бярэцца за наган і, ужо цалкам працверазеўшы, з-за абразы бальшавікоў настаўляе яго на Дзід Ладо. Умешваецца сябар-сабутэльнік, а па сумяшчальніцтве класік рускай літаратуры Ясенін, які імгненна ацэньвае сітуацыю, гучна галосіць і жартаўліва накідваецца на Дзід Ладо. Шум чуюць пастаяльцы з суседніх нумароў, выбягаюць у калідор, і Усцінаву пры такой колькасці сведкаў страляць становіцца няёмка. Сітуацыя становіцца камічнай: Ясенін сядзіць на антыбальшавіку, які секунду таму быў на мушцы, і чаравікам б’е яго па галаве… Такі эпізод утрымліваюць мемуары расійскага журналіста Вадзіма Шаршаневіча.

                                                                 Сацыяліст-калчакавец

    У пачатку 1909 г. у Маскве Дзід Ладо быў пастаянным наведвальнікам кавярні «Даміно», дзе маляваў партрэты за нізкую цану. Там ён пазнаёміўся і пасябраваў з Сяргеем Ясеніным, Анатолем Марыенгофам і Вадзімам Шаршаневічам. У іх кампаніі хадзіў распісваць сцены Страснога манастыра і вешаў на помнік Пушкіну плакат з надпісам «Я з імажыністамі!». Сапраўднага імені Дзіда Ладо ў кампаніі вядомых літаратараў не ведалі, а быў гэта не хто іншы, як прадстаўнік старажытнага шляхецкага роду Бялеўскіх — Аляксей Станіслававіч Бялеўскі, журналіст, пісьменнік, барацьбіт за сацыяльную роўнасць.

    Аляксей Бялеўскі нарадзіўся ў 1859 годзе ў маёнтку Шэды. Здатны да навукі, хлопец вучыўся ў Магілёўскай гімназіі, Полацкім кадэцкім корпусе, а потым — у Пятроўскай сельскагаспадарчай акадэміі. Але больш, чым навуку, Аляксей любіў палітыку. Ужо ў дваццаць гадоў Маскоўскае жандармскае ўпраўленне абвінавачвае яго з сябрамі ў спробе стварэння «цэнтральнага распарадчага камітэта». Прыналежнасць Бялеўскага да рэвалюцыйнай сацыялістычнай партыі была пацверджана, і яго выслалі ў Валагодскую губерню, затым у Сольвычагорск, за схову збеглых паднаглядных — у Архангельскую губерню. А адтуль ужо, за тое, што выгнаў паліцэйскага са сваёй кватэры, — у Заходнюю Сібір. Гарачы і з абвостраным пачуццём справядлівасці юнак у высылцы трохі супакойваецца, яму дазваляюць вярнуцца дадому пры ўмове не жыць у губернскім горадзе Магілёве, што ён і робіць. Аляксей здае экстэрнам экзамены ў сельскагаспадарчай акадэміі і атрымлівае дыплом са ступенню кандыдата, а потым і магістра.

    Пратрымаўся малады рэвалюцыянер без палітычнай дзейнасці рэкордныя ў яго біяграфіі тры гады. У 1887 годзе ён уступае ў партыю «Сацыялістаў-федэралістаў», дзе нарэшце Бялеўскага знаходзіць будучая прафесія — журналістыка. Ён быў рэдактарам партыйнай газеты «Самоуправление», якая друкавалася ў Жэневе. Газету, канечне, заўважылі ўлады, закрылі, а заадно забаранілі Бялеўскаму жыць у Маскве. Наступныя гады Аляксей праводзіць у бясконцых высылках ці пад наглядам. За выпуск «Летучих листков» народніцка-марксісцкага зместу і актыўны ўдзел у «Групе народавольцаў» (якая цесна сябравала з «Саюзам барацьбы за вызваленне рабочага класа» і друкавала ў сваёй тыпаграфіі брашуры саюза) адбываў пакаранне нават у Петрапаўлаўскай крэпасці, а затым у Сібіры. І толькі ў 1904 годзе, ва ўзросце сарака пяці гадоў, атрымаў поўную свабоду і напоўніцу пачаў займацца літаратурнай і журналісцкай дзейнасцю.

    Падпісваўся амаль заўсёды па-рознаму: часцей за ўсё «Бѣлоруссовъ» (а гэта ў гады, калі беларуская нацыя афіцыйна не існавала) і «Дид Лодо». З эміграцыі ў Францыі і Турцыі высылае матэрыялы ў газеты «Лебедь», «Вестник Европы», «Русские ведомости» і шэраг іншых. Вярнуўшыся ў Расійскую імперыю ў 1917 годзе, Аляксей Бялеўскі быў настолькі шакаваны наступствамі Лютаўскай рэвалюцыі, што цалкам змяніў палітычныя погляды і выступіў на баку Аляксандра Калчака. За ім з’язджае на Поўнач і да апошняга дня свайго жыцця ў 1919 г. выдае газету «Отечественные ведомости». Дваранін, аграном, пісьменнік, журналіст, сацыяліст, калчакавец, беларус пахаваны ў Іркуцку.

                                                                     З гісторыі роду

З кнігі Яўгена Пчалова «Рурыкавічы. Гісторыя дынастыі» можна даведацца і пра род Бялёўскіх. У часы княжання ў ВКЛ Казіміра Ягайлавіча IV адносіны паміж групоўкамі каталіцкай і праваслаўнай шляхты былі вельмі супярэчлівыя. Таму невыпадкова ў канцы XV стагоддзя многія вотчыннікі праваслаўнага веравызнання з усходніх, памежных з Маскоўскім княствам, зямель перайшлі ў падданства рускага князя Васіля ІІІ. Сярод перабежчыкаў — князёў Варатынскіх, Мярэцкіх і Вяземскіх былі і Бялёўскія. Аднак, атрымаўшы тытул баяр, на чужыне шчасця князі Бялёўскія так і не знайшлі. За наступныя сто гадоў з розных падстаў яны траплялі ў апалу і нарэшце зусім страцілі свае вотчыны, а самі былі сасланыя і пераведзеныя ў разрад служылых ці пакараныя смерцю. Такім чынам, Бялёўскія страцілі не толькі княжацкі тытул, але з цягам часу і літару «ё» ў сваім прозвішчы, ператварыўшыся ў нешматлікі, малавядомы дваранскі род Бялеўскіх.

                                                      Цар Эдып Горацкага павета

    Старэйшага брата Аляксея Бялеўскага, Льва, напаткаў зусім іншы лёс. Можна сказаць, ён быў антыподам журналіста-сацыяліста-сябра Ясеніна. Леў паспяхова скончыў Маскоўскі, а потым Кіеўскі ўніверсітэты. З 1887 года павятовы правадыр дваранства і тытулярны саветнік. Імя Льва Станіслававіча не згадвалася ў турэмных пратаколах, як у яго брата, затое яно ёсць у трэцім томе «Вопыта апісання Магілёўскай губерні» ў спісе землеўладальнікаў. Бялеўскі ажаніўся з беларускай шляхетнага паходжання Браніславай (прозвішча згубілася), нарадзіліся дзеці, але даволі хутка аўдавеў.

    Існуе легенда, што, калі Леў быў малады, наймаў кватэру ў Магілёве. Гаспадыняй жытла была прыгожая замужняя жанчына, трохі старэйшая за яго. Маладыя людзі закахаліся адно ў аднаго, але хутка разышліся. Ажаніцца з ёй ён усё роўна не мог, ды і маці Льва была супраць саюзу. Час ішоў, гісторыя рамана забылася. Калі Бялеўскі аўдавеў, сустрэў маладую дзяўчыну, ажаніўся з ёй. Нарадзілася дзіця. У госці неяк завітала цешча, якую ніхто дагэтуль не бачыў. І высветлілася, што яна і ёсць тая самая першая каханая Льва з Магілёва. А яго жонка — іх агульная дачка. У парыве адчаю Леў застрэліў цешчу, маладую жонку, дзіця, а потым застрэліўся сам…

    Дзеці ад першага шлюбу Льва Станіслававіча засталіся сіротамі. Але самы яскравы лёс з іх напаткаў старэйшага Леана.

                                                     Каханне падчас вайны і рэвалюцыі

 

                                                             Леан Львовіч у маладосці.

    Леан, як і бацька, вучыўся ў Маскоўскім універсітэце на юрыдычным факультэце. У расійскай сталіцы пазнаёміўся са сваёй будучай жонкай Марынай Смірніцкай-Ляцягінай. Дзяўчына паходзіла са старажытнага святарскага роду (казалі нават, што яна пазашлюбная дачка цара Аляксандра ІІІ) і мела бліскучую адукацыю: Смольны інстытут дабрадзейных дзяўчат і Вышэйшыя жаночыя курсы ў Пецярбургу. Маладыя людзі ажаніліся па вялікім каханні. Леан дзеля Марыны нават перайшоў у праваслаўе і стаў Леанідам. Спачатку маладыя жылі ў Маскве, там нарадзіліся іх дзеці — Георгій, Алена і Леў. Але незадоўга да Першай сусветай вайны перабраліся ў Магілёў — бліжэй да сваіх маёнткаў. Там жа атабарылася і Стаўка Вярхоўнага галоўнакамандуючага. Калі ў горад прыязджала царская сям’я, старэйшага сына Георгія і дачку Алену запрашалі гуляць з цэсарэвічам Аляксеем. Пра гэты перыяд жыцця Бялеўскіх засталася кніга-мемуары Марыны Якаўлеўны — «Стаўка Вярхоўнага галоўнакамандуючага ў Магілёве 1915-1918».

    У час рэвалюцыі сям’я пераехала ў Горкі. Нават цяпер мясцовыя жыхары расказваюць, што, калі Бялеўскія прыязджалі з горада, бралі ў брычку вялікі мех цукерак і раздавалі дзецям сялян. Але ў 1920 г. мясцовага кзяндза абвінавацілі ў падрыўной дзейнасці супраць савецкай улады. Леан Львовіч стаў яго адвакатам і абараняў у судзе. Свядома правальную справу ён, канечне, прайграў, ксяндза асудзілі. А сябры, якіх Бялеўскі меў талент заводзіць усюды, папярэдзілі, што калі яны застануцца ў Горках, то і яго, і сям’ю чакае лёс ксяндза. Таму Бялеўскія хутка пераязджаюць — у Вільню, у Польшчу.

    У былой сталіцы ВКЛ жылося спакойна. Тут напоўніцу раскрыўся творчы патэнцыял сужэнцаў Бялеўскіх. Леан Львовіч уваходзіў у савет Літаратурна-артыстычнай секцыі Віленскага рускага таварыства з першых месяцаў яе існавання, выступаў там з лекцыямі, а таксама ў Саюзе рускіх студэнтаў. У 1930-х быў выкладчыкам рускай мовы ў Інстытуце вывучэння Усходняй Еўропы, старшынёй культурна-асветніцкай камісіі Савета Саюза рускіх меншасных арганізацый у Польшчы, старшынёй Пушкінскага камітэта ў Вільні, друкаваўся ў газетах і часопісах. І ўвогуле вёў жыццё вельмі насычанае.

    Жонка Марына ў Вільні стала энергічным членам Праўлення Віленскага рускага таварыства і яго старшынёй, пазней — старшынёй Праваслаўнага дабрачыннага таварыства. Менавіта Марына Якаўлеўна арганізавала першы вялікі вечар віленскіх паэтаў, які паклаў пачатак Віленскай садружнасці паэтаў. Акрамя таго, яна стала дзіцячай пісьменніцай і драматургам: у Вільні ставіліся яе інсцэніроўкі Пушкіна, Жукоўскага. У 1936 г. заснавала дзіцячы часопіс «Родное слово», а таксама друкавалася ў многіх газетах і часопісах.

                                                                      Ворагі народа?

    У 1939 годзе па Вільні блукаў хірамант. Ён па руцэ прадказваў будучыню асобным мінакам. Убачыўшы яго, Марына Якаўлеўна ўзрадавалася, бо даўно палявала на легендарнага варажбіта. Але, паводле легенды, узяўшы яе руку, варажбіт змяніўся ў твары і не сказаў нічога... Праз два тыдні ў горад увайшла Чырвоная Армія. Пракацілася хваля арыштаў. Леана Львовіча расстралялі ў Лукішскай турме. Марыну Якаўлеўну пасадзілі ў цягнік да Салаўкоў. Калі яна праязджала праз Маладзечна, дзе жыў старэйшы сын Георгій, крычала: «Перадайце Бялеўскаму, што бацька загінуў, а маці вывозяць невядома куды»...

    Але ні апала Маскоўскага княства, ні сталінскія рэпрэсіі род Бялеўскіх не вынішчылі. Іх нашчадкі і сёння жывуць на Беларусі і за яе межамі, захоўваючы спадчыну роду.

    Ганна Варонка

 

                                                      (РГАЛИ, ф. 190, оп. 1, ед. хр. 139).

 

 

 

 

 

 

                                                              Ой, дид ладо, Дид Ладо…

    Серебряный век полон загадок. Бурные предреволюционные и революционные годы породили множество мистификаций, подделок и розыгрышей. Некоторые из них попали в госархив и оказались надёжно спрятанными за семью печатями.

    Над одной из подобных загадок мы попробуем приоткрыть завесу тайны.

    Был такой художник Дид Ладо – завсегдатай литературных кафе, добрый знакомый имажинистов и футуристов. Когда Мариенгоф, Шершеневич и Есенин в компании младших товарищей отправились расписывать своими стихами Страстной монастырь, с ними пошёл и этот загадочный художник. С ними же он ездил и в Санкт-Петербург.

    Известен Дид Ладо в основном в каких-то анекдотических ситуациях.

    И совершенно непонятно, что это был за человек. Насколько серьёзно он занимался живописью? Или только рисовал революционных матросов за краюху хлеба? Сохранились ли его полотна? Как звали его? Ведь Дид Ладо – это определённо псевдоним художника.

    Сегодня мы попробуем ответить на последний вопрос.

    Существует несколько гипотез. Первая ориентируется на комментариях к собранию сочинений Есенина. Сергей Александрович сделал рисунок Дида Ладо. Редакторы издания полагают, что за псевдонимом может скрываться Алексей Станиславович Белевский (1859–1919). Это был писатель и публицист. Под другим псевдонимом – «Белорусов» – он написал несколько книг («Из пережитого» (1906) и «В старом доме» (1908)), а также множество статей в журналах «Путь», «Вестник Европы», «Лебедь», «Русское Богатство», «Северные Записки». В 1907 году в газете «Час» он опубликовался под псевдонимом «Дид Ладо».

    В своих мемуарах Шершеневич писал так: «Среди нас в кафе «Домино» был художник, фамилию его я не знал. Звали его псевдонимом Дид Ладо. Он был весёлый парень и, несмотря на свои сорок-пятьдесят лет, держался так, что возраст его забывался. Он был схож с теми художниками, которые на улицах и на бульварах пишут мгновенные портреты. Карандаш Дид Ладо не знал задач искусства, но и не знал препятствий. За вечер в «Домино» Ладо успевал зарисовать десяток матросов, которые хотели оставить свою памятку продажным спутницам, пяток поэтов, чтоб для рекламы разложить эти рисунки под стекло столиков, выпить десять стаканов кофе, и всё это балагуря и словно развлекаясь, а не работая».

    А в «Романе без вранья» Мариенгоф дал такой портрет: «По паспорту Диду было за пятьдесят, по сердцу восемнадцать… Дид расписывал Страстной монастырь, переименовывал улицы, вешал на шею чугунному Пушкину плакат: «Я с имажинистами».

    В СОПО читал доклады по мордографии, карандашом доказывал сходство всех имажинистов с лошадьми: Есенин – вятка, Шершеневич – орловский, я – гунтер. Глаз у Дида был верный».

    Театральный художник Комардёнков тоже оставил портрет своего загадочного собрата: «Бывал в «Союзе» художник, называвший себя Дид Ладо. Этот человек в годах, с бородкой, по манерам напоминал Луку из пьесы М. Горького «На дне». За небольшую мзду он рисовал на четвертушке бумаги портреты посетителей, рисовал плохо, но похоже».

    Казалось бы, Белевский может быть тем человеком, которого описали Шершеневич, Мариенгоф и Комардёнков. Однако возникают определённые сомнения. Если бы Дид Ладо был ещё и писателем, мемуаристы запомнили бы этот нюанс. Тем более, об этом непременно сказали бы поэты, ревниво поглядывающий на своих коллег по перу.

    Юрий Юшкин написал статью «Кто же он, Дид Ладо?» и опубликовал в 1999 году в «Исторической газете», но и в ней не даётся прямого ответа на этот вопрос.

    Есть ещё данные, что Белевский в начале 1900-х годов уехал во Францию, где сотрудничал в периодических изданиях левого толка, а ещё был казначеем Общества русских комбатантов, воевавших во французской армии (1916), и активным членом Кассы политических эмигрантов из России.

    Если бы Дид Ладо, которого описывают мемуаристы, имел опыт эмиграции, это было бы прописано. И Мариенгоф, и Шершеневич в своей мемуаристике написали про каждого любопытного человека, которого им довелось видеть. А так – увы.

    Есть вторая гипотеза. Её напрямую не высказывают, но намекают на неё филологи Леонид Литвак и Андрей Устинов. Существует «Портрет Сандро Кусикова» за подписью Дид Ладо. В книге «Литературный авангард русского Парижа: история, хроника, антология, документы» филологи публикуют эту картину за подписью Ладо Гудиашвили. Рядом расположено ещё несколько карандашных рисунков этого же художника: один – иллюстрация из книги Евангулова, второй – из журнала «Монпарнас». При желании можно увидеть в них руку одного художника, только есть одно «но».

    «Портрет Сандро Кусикова» выполнен в 1921 году. В это время поэт ещё находится в Москве, а художник Гудиашвили уже третий год проводит в Париже.

    Ливак и Устинов, видимо, опубликовали то, что обнаружили на просторах мировой Сети. Поэт действительно общался с представителями русского авангард в Париже, но позже. Александр Борисович переедет во Францию только в 1924 году.

    Но есть ещё одна странность. В «Летописи жизни и творчества Есенина» чётко прописано, что «известен также портрет А. Кусикова работы Дид Ладо 1921 года (собрание Ю.А. Паркаева)».

    То есть и вторая гипотеза не может быть верной: для неё нашлось сразу два контраргумента.

    Что ж, хоть мы и не узнали, кто скрывается под псевдонимом Дид Ладо, но мы точно определили, что это не Белевский и не Ладо Гудиашвили.

    Продолжаем поиски.

Где искать? Среди имён запрещённых в советское время художников. Сергей Шумихин в комментариях к книге «Мой век, мои друзья и подруги», которая включает в себя мемуары Шершеневича, Мариенгофа и Грузинова, отметил: «В рукописи против этого места рукой редактора написано: «Изъять Ладо!!!», после чего Шершеневич везде вычеркнул это имя. Установить, кто носил псевдоним Дид Ладо не удалось».

Но, может быть, удастся со временем.

    Олег Демидов

    /Литературная Россия. Москва. № 7. 26 февраля 2016. С. 6./

 

 

                                               НЯПРОСТЫ ЛЁС ДАМЫ З САБАЧКАМ

                                                                         30.07.2015 00:51

    Неацэнным багаццем для нашай сям'і з'яўляецца фотаздымак, зроблены ў 30-х гадах мінулага стагоддзя ў Вільні. На ім — дама з сабачкам, Марына Ляцягіна (у шлюбе Бялеўская). Мая прапрабабуля нарадзілася ў 1887 годзе ў Санкт-Пецярбургу, у сям'і праваслаўнага святара. У нашай сям'і пануе легенда, што яна з'яўляецца пазашлюбнай дачкой цара Аляксандра ІІ. І той факт, што Марына Якаўлеўна адзіная з усіх сваіх шматлікіх братоў і сясцёр атрымала бліскучую адукацыю, якая аплачвалася з дзяржаўнай казны, не абвяргае наша сямейнае паданне. Яна скончыла Смольны інстытут шляхетных дзяўчат і Вышэйшыя жаночыя курсы ў Пецярбургу. Пасля чаго неўзабаве пазнаёмілася з Леанідам Бялеўскім (мужчына ў цэнтры, мой прапрадзед), за якога і выйшла замуж. Леанід Бялеўскі скончыў юрыдычны факультэт Маскоўскага дзяржаўнага ўніверсітэта. А паходзіў ён з патомнай дваранскай сям'і. Яго бацька Леў Бялеўскі, тытулярны саветнік, быў Горацкім павятовым маршалкам. У памяць аб ім засталася радавая ікона Ісуса Хрыста, падараваная прапрапрадзеду з надпісам: «Глубокоуважаемому бывшему Господину Председателю Горецкому по крестьянским делам Присутствию Льву Станиславовичу Белевскому от благодарных волостных старшин и писарей Горецкого уезда на добрую память 1889-1898 гг.» Леанід Львовіч рана стаў сіратой. У спадчыну ён атрымаў маёнткі Углы і Горкі.

                             [caption id="attachment_93789" align="alignnone" width="600"]

                              Марына Якаўлеўна з маленькімі Георгіем і Аленай.[/caption]

 

                                                                                   30-6

    У шлюбе Марыны Якаўлеўны і Леаніда Львовіча было трое дзяцей: дачка Алена (злева ўнізе), сыны Георгій і Леў (уверсе, справа налева). Незадоўга да Першай сусветнай вайны Бялеўскія аселі ў Магілёве (відавочна, наведваючы свае маёнткі), дзе размяшчалася Стаўка Вярхоўнага Галоўнакамандуючага. І калі царская сям'я прыязджала туды, Георгія запрашалі гуляць з цэсарэвічам Аляксеем. Пасля рэвалюцыі Бялеўскія перабраліся ў Горкі, там жылося спакайней. Яшчэ ў 60-я гады мінулага стагоддзя там стаяў велізарны драўляны дом незвычайнай канфігурацыі, які вяскоўцы называлі «панскім». Але калі ў 1920 годзе Леанід Львовіч узяўся абараняць на судзе ксяндза, якога абвінавачвалі ў падрыўной дзейнасці супраць савецкай улады, яму выразна далі зразумець, што пойдзе ўслед за ксяндзом, якога, безумоўна, асудзілі. Бялеўскі спешна пераязджае ў Вільню, а жонка з дзецьмі, прыказчыкам і пакаёўкай Поляй — у Мінск. Марына Якаўлеўна была дамай, якая не адставала ад часу і не адмаўляла сваім слабасцям. У Мінску яна прайграла ў карты ўсе свае грошы і каштоўнасці. Прапрадзед у гэты час захварэў на сухоты. І Марына Якаўлеўна нелегальна перабралася да яго.

    У Вільні іх чакала бурнае свецкае жыццё. Марына Якаўлеўна стала энергічным членам Праўлення Віленскага рускага таварыства і яго старшынёй, пазней — старшынёй Праваслаўнага дабрачыннага таварыства. З канца 1920-х узначаліла таварыства сяброў рускай гімназіі. Гэта суполка ладзіла літаратурныя вечары, прысвечаныя Цютчаву, Пушкіну, Лермантаву; у сакавіку 1930 года арганізавала вялікі вечар віленскіх паэтаў, які паклаў пачатак Віленскай садружнасці паэтаў. Марына Якаўлеўна супрацоўнічала з газетамі «Виленское утро», «Наше время», «Русское слово», часопісам «Утёс». У 1932 годзе ў свет выходзіць яе кніга «Ставка Верховного Главнокомандующего в Могилёве 1915-1918 гг.». У ёй надрукаваны мемуары-ўспаміны, неацэнныя з пункту погляду гісторыі. Не так даўно рэпрынтнае выданне ўспамінаў, куды ўвайшлі яе казкі і апавяданні для дзяцей, атрымала другое жыццё ў прыватным гродзенскім выдавецтве яе праўнука Аляксандра Аляксандравіча Рыжага. З 1934 года Марына Якаўлеўна пачала выдаваць ілюстраваны часопіс «Родное слово». У Вільні ставіліся яе інсцэніроўкі твораў Пушкіна, Жукоўскага. Леанід Львовіч не адставаў ад сваёй жонкі і таксама займаў актыўную грамадскую пазіцыю. Бялеўскі выконваў абавязкі дырэктара семінарыі і дырэктара гімназіі Віленскага рускага таварыства, яе скончылі ўсе яго дзеці. У пачатку 1930-х — лектар рускай мовы ў Інстытуце вывучэння Усходняй Еўропы, затым — старшыня культурна-асветніцкай камісіі Савета Саюза рускіх меншасных арганізацый у Польшчы. Быў старшынёй Пушкінскага камітэта ў Вільні, друкаваўся ў газеце «Наше время» і часопісе «Родное слово». Так добра пачатая асветніцкая дзейнасць павінна была скончыцца з прыходам савецкай улады ў Вільню.

                           [caption id="attachment_93790" align="alignnone" width="600"]

    У той момант, калі рабіўся здымак, гэтая шчаслівая сям’я нават не здагадвалася, колькі гора іх чакае наперадзе.[/caption]

 

                                                                                    30-7

    У інтэрнэце падаюцца звесткі, што Марына Якаўлеўна з Леанідам Львовічам загінулі пры бамбардзіроўцы. Але гэта не так. У 1939 годзе прапрабабуля была арыштавана і адпраўлена на цягніку ў невядомым напрамку. Праязджаючы праз Маладзечна, дзе абаснаваўся яе старэйшы сын Георгій, яна крычала: «Перадайце Бялеўскаму, што маці вывозяць невядома куды». Леанід Львовіч у 1939 годзе быў расстраляны без суда і следства ў Лукішскай турме ў Вільні. Дачка Алена, пазнаёміўшыся з Аляксандрам Васільевічам Рыжым, студэнтам Віленскага ўніверсітэта (уверсе злева), пераехала на радзіму да мужа (хутар Тарасаўка Свіслацкага раёна Гродзенскай вобласці), дзе і пражыла да дня сваёй смерці ў 1995 годзе. Нарадзіла і выхавала сямёра дзяцей (я ўнучка іх дачкі Яўгеніі). Старэйшы сын Георгій стаў адвакатам, як і яго бацька, і абаснаваўся ў Маладзечне. Малодшы Леў быў прызваны ў Польскую Армію і загінуў у час баявых дзеянняў з Чырвонай Арміяй.

                          [caption id="attachment_93791" align="alignnone" width="600"]

    «Мая прапрабабуля скончыла інстытут шляхетных дзяўчат» (здымак 1898 года).[/caption]

 

                                                                             30-8

    Шчасліва паглядаюць на мяне мае продкі са старога фотаздымка. Яшчэ не ведаюць яны, колькі гора будзе ў іх наперадзе. Проста сабраліся разам, каб зрабіць фотакартку на памяць. Тут яны назаўсёды застануцца прыгожымі, вясёлымі, некранутымі часам. І якія падзеі ні адбываліся б у будучыні, у гэтае імгненне яны вечныя і заўсёды будуць жыць у маёй памяці.

    Я вучуся ў 11 класе. Мару стаць журналісткай, ступаючы па кроках маёй прапрабабулі. Вельмі ганаруся сваімі продкамі і стараюся быць вартай іх добрага імя, каб там, на Небе, яны маглі ганарыцца мной.

    Ганна Варонка

 

 

                                                        ПРЫЗЁРЫ, АДГУКНІЦЕСЯ!

                                                                      12.11.2015 00:29

    Цэлы год мы гарталі сямейныя альбомы і згадвалі цікавыя моманты з жыцця продкаў разам з удзельнікамі конкурсу «Фотаздымак з гісторыяй». Варта сказаць, што актыўнасць зашкальвала. Лісты, як электронныя, так і «ад рукі», з дарагімі сэрцу чорна-белымі фотакарткамі ішлі да нас з Докшыцкага, Свіслацкага, Бялыніцкага, Лельчыцкага, Гомельскага раёнаў, Мінска, Магілёва, Жодзіна, Краснаполля, Баранавічаў, Барысава, Чавусаў. Часам з іх нават утваралася «чарга» на месца ў наступным нумары «Сямейнай газеты». Некаторыя допісы з аповедам пра блізкіх людзей краналі да слёз, некаторыя — адкрывалі новыя старонкі гісторыі, давалі бясцэнныя ўрокі жыцця. Надзвычай парадавала, што сярод удзельнікаў конкурсу — тры школьніцы. Цудоўна, што ёсць яшчэ моладзь, якая распытвае сваіх бабуль і занатоўвае іх каштоўныя ўспаміны. Бо, не сакрэт, з трывалымі каранямі па жыцці крочыць лягчэй.

 

 

    Перш чым назваць прызёраў, хацелася б падкрэсліць, што кожны, хто далучыўся да конкурсу, ужо з’яўляецца пераможцам. Вы зрабілі важную справу, што падзяліліся сваімі гісторыямі. Па-першае, таму што чалавек жывы, пакуль жыве памяць пра яго. Як піша адзінаццацікласніца Ганна Варонка: «На фотакартцы мае продкі назаўсёды застануцца прыгожымі, вясёлымі, некранутымі часам. І якія падзеі ні адбываліся б у будучыні, у гэтае імгненне яны вечныя і заўсёды будуць жыць у маёй памяці...»

    Абсалютная большасць надрукаваных у рубрыцы фотаздымкаў з гісторыямі настолькі цікавая, захапляльная і розная па змесце, эмацыйным пасыле, што вылучыць кагосьці аднаго было нерэальна... Менавіта таму ў нас па добрай традыцыі некалькі прызёраў.

    Найбольш сімпатый набрала Ганна ВАРОНКА з аграгарадка Нязбодзічы Свіслацкага раёна: адзінаццацікласніца даслала вельмі цікавыя здымкі (найстарэшы з іх 1898 года) і распавяла пакручастую гісторыю жыцця сваёй прапрабабулі, якая, згодна з сямейнай легендай, з'яўляецца пазашлюбнай дачкой цара Аляксандра ІІ («Няпросты лёс дамы з сабачкам», 30 07.2015)...

    Шаноўныя прызёры, віншуем вас ад усяго сэрца! Калі ласка, звяжыцеся з рэдакцыяй па тэлефоне 8 (017) 287 17 57 або па электроннай пошце іnfо@zvуаzdа.mіnsk.bу.