ЎЎЎ Антоні Кучынскі. Найвышшыя боствы ў вераваньнях юкагіраў ды іншых палеаазіяцкіх народаў. Койданава. "Кальвіна". 2019.

    Антони Кучинский

                                                        ВЕРХОВНЫЕ БОЖЕСТВА

                                                      В ВЕРОВАНИЯХ ЮКАГИРОВ

                                           И ДРУГИХ ПАЛЕОАЗИАТСКИХ НАРОДОВ

    Проблемы палеоазиатских народов - юкагиров, чукчей, коряков, камчадалов и гиляков (1) - населяющих северо-восточную оконечность Азии дискутировались не только в этнографии, но и в антропологии и языкознании. Речь идет о том, связана ли генетически эта группа народов между собой и, следовательно, происходящих из гипотетической культурной общности и единства, или же эти народы разного происхождения с одинаковым образом культуры, со сходством в словаре и грамматике, которые возникли в результате длительного смешивания отдельных этических групп, либо диффузионных процессов, вытекающих из соседствующего расселения этих народностей. Эти проблемы остались, породив ряд гипотез, которые возникли на базе слабого доказательного материала. В виду того, что и этот имеющийся материал не является достаточным, во многих случаях мы можем единственно говорить о наиболее правдоподобной гипотезе из многих возможных. (2)

    Термином «палеоазиатские народы», введенным в научную литературу Л. Шренком (3), в этнографии и языкознании определяет, вероятно_, самый древний пласт народностей северо-восточной Азии: юкагиры, чукчи, коряки, камчадалы и гиляки (4), материальная, общественная и духовная культура которых проявляет много сходства.

    Одной из важнейших проблем, которые возникают в процессе изучения культурной общности палеоазиатов, является, несомненно, ряд вопросов из сферы духовной культуры, а в них и рассмотрение неоднородных верований, касающихся неземных божеств. В распоряжении исследователя имеется многочисленный сравнительный материал, касающийся многих аспектов этой проблемы, собранный представителями разных школ и направлений в этнографии и религиознании, а также случайными исследователями и путешественниками в период XVIII-XIX веков. Следовательно, этот факт затрудняет в значительной степени единую классификацию замеченных явлений, тем более, что во многих случаях большинство западноевропейских исследователей основывались главным образом на известной работе В. Шмидта «Der Ursprung der Gottesidee» (5), основателя т.н. «культурно-исторической» школы в католическом религиознании (6), который, основываясь на теории «культурных кругов» [Kulturkreislehre], выискивал среди современных примитивных народов, в том числе и палеоазиатских, следы «первобытного монотеизма». (7)

    Таким образом, эта наработка преподносится как вступительный очерк, целью которого является упорядочение некоторых фактов, связанных с верховными божествами, выступающими в верованиях палеоазиатских народов, о чем в польской литературе ощущается внушительный недостаток, даже скромных синтетических разработок, не считая фрагментных упоминаний, содержащихся в трудах посвященных описанию истории религии. (8)

    Систематическое представление верований палеоазиатских народов затруднено ввиду недостатка компетентных источников. Эту проблему усложняет еще более то, что населяемые ими пространства долго оставались перед российской колонизацией под влиянием культурных элементов идущих от тунгусских народов, а приамурская территория, место проживания гиляков, познала проникновение культурных центров Востока. Православие, которое только номинально введено было на этих землях уже в начале XIX века, практически не произвело большого влияния на главную систему верований палеоазиатов, т.е. шаманизм, но эта миссия изъяла целый ряд второстепенных элементов веры, наполнив ее новым содержанием. Наконец необходимо заметить, что верования палеоазиатов, о которых говорится в этой наработке, сегодня уже почти не существуют или находятся в состоянии исчезновения. Следовательно, если в тексте порой употреблено настоящее время, то это вытекает по преимуществу из стилистической условности, а не из утверждения актуального состояния вещей.

    На рассматриваемом в статье этническом пространстве мы встречаемся с широко развитым политеизмом. По существующему состоянию знаний в этой области, представляется, что среди всех палеоазиатов - юкагиров, чукчей, коряков, камчадалов и гиляков - боги упорядочены согласно некоторой иерархии, причем в большинстве случаев обозначается здесь отчетливо недостаток понятия т.н. «Верховного Создания», выступающего прежде всего в тех этнических группах Сибири, которые характеризуются формами более развитого шаманизма, являющегося более древней родной религией этих территорий.

    Божества потустороннего мира_, выступающие в пантеоне юкагирских верований были описаны В. Иохельсоном, российским исследователем конца XIX века, принимавшем участие в большой экспедиции Императорского Русского Географического Общества в 1896-1897 годах, а также в Джезуповской Северо-Тихоокеанской экспедиции 1900-1902 годов. Из собранных им сведений не всегда отчетливо виден образ этих сверхъестественных созданий, которые в фактической религии юкагиров не отыгрывали, вероятно, - активной роли. Одно из божеств «Роn» он характеризует следующим образом: «Верховное божество называется «Роn», что означает «что-то». Это создание не может, однако быть принято за такое, которое в религии цивилизованных народов называется Верховным божеством. Это было божество с неясным и нечетким характером, которое контролировало все зримые явления природы. Так например «Pon-yulec» обозначает «что-то сделалось темным», это значит «наступил вечер»; «Pon-emi'dec» означает «что-то сделалось черным», это значит «наступила ночь»; «Pon-omoc» означает «что-то сделалось хорошим» это значит «погода улучшилась», a «Pon-ti'hoi» означает «что-то делает дождь» или «идет дождь». (9)

    В диалекте юкагиров, живущих в основном в изолированном от основного мира районе тундры, так называемых тундровых юкагиров, это божество называется «Cu'kun», a «Cu'kun-ti'wai» означает «идет дождь». Из существующих описаний явственно видно, что этому божеству не приписано заниматься человеческими делами, ввиду чего не направляли к нему молитв, что впрочем, как очевидное подчеркивает и В. Иохельсон. (10) Следует, при этом добавить, что название этого божества он переводит также как и «Вселенная», показывающие что прописано ему заниматься атмосферными делами (11), и это мнение разделяет также шведский знаток религии И. Паульсон, занимающийся верованиями арктической зоны.

    Противоположным божеству «Роn»_, относительно «Cu’kun», не занимающемуся человеческими делами, является «Kuju'», название которого В. Иохельсон (13) переводит как «небо». Это благотворительное божество, которым является «Kuju'» обеспечивает людей пищей, и когда во время весеннего нереста огромное количество рыбы лососевой породы, появляется в реках, юкагиры радуются, считая это за дар неба. На вопрос откуда они знают, что одарены «Kuju'», отвечают - «что часто находят рыбу в сухих местах на берегу, очевидно падая они не попали в воду». (14) Вообще говоря, это вера является отражением бытовых условий исповедующих ее племен, которым добывание пищи представляла порой много трудностей. Известна юкагирам легенда о старой вдове и парне, которые, оставленные родными в тайге, обратились к «Kuju'» с просьбой о пропитании. «Вдруг раздался шум – рассказывали они - и с неба упал большой медведь, мясом которого наелись, а шкуру использовали для постели. На завтра после пробуждения они увидели искусно изготовленный шалаш и стадо оленей». (15) Итак, даже в фольклоре проявляется вера в силу благотворительного божества «Kuju'». Из-за скудных, однако, материалов невозможно точно определить создания и функции «неба». Оно наиболее отчетливо хорошо напоминает божества кетов и тунгусов (16), которые руководят миром и взяли под свою опеку людей. Это ничуть не означает, что «Kuju'», как и другие божества этой категории, не является активным созданием в ежедневной жизни людей. Ошибочно, однако, является мнение В. Шмидта (17), отождествляющего «Kuju'» с духом животных, заботившимся о сохранении равновесия в мире фауны, и эту функцию должно было изначально исполнять т.н. «Верховное создание». (18)

    О культовом почитании упомянутых богов нигде речи не ведется. Что до «Роn», относительно «Cu'kun», то В. Иохельсон (19) отчетливо показывает, что это божество не подлежало культу, зато в отношении «Kuju'» направляли в некоторых случаях просьбы. О взаимном отношении этих божеств не можем уже сейчас ничего обстоятельного поведать. Ежели «Роn» или «Cu'kun» является божеством поры дня и погоды - как можно умозаключить из приведенных информации - то «Kuju'» можно было бы принять за божество заботящееся в исключительных ситуациях о судьбе человека. Хотя и его функции слабо обозначены, то, даже из неконкретной информации следует, что это божество не раз вмешивалось в распорядок земной жизни, но в меньшей степени как «Амака» относительно «Маин» тунгусов (20) или самоедский «Нум». (21)

    К важнейшим божествам в юкагирском пантеоне принадлежит «Ye'loje» или «Pugu», называемый тундровыми юкагирами «Ye'rpeyen», т.е. божество Солнца, относящееся к категории благотворительных. В юкагирской мифологии солнце всегда выступает как моральный элемент, испытывающий презрение к войне, убийству, кровосмесительству и притеснению, и часто выносит за такие проступки наказания не исключая смертную казнь. В одной из молитв, юкагиры обращаются к другому небесному божеству, называемому «Pugud Emei», что значит к «Солнечной матери». (22)

    Наряду с «Pogud Emei» выступает в юкагирских верованиях другое благотворительное божество называемое «Me'mdeye Eci'e» это значит «Отец Огонь» имеющий свою обитель на восточной части небосклона, возле живущего там солнца. Это божество юкагиры окружали всеобщим почтением, принося ему жертвоприношения и направляя к нему молитвы в частности, по случаю болезни. Так же верили, что когда отворяется небо, тогда «Me'mdeye Eci'e» излучением северного сияния втягивает на небо всех, кто на него смотрит. Что бы предотвратить недоразумения следует отметить, что «Отец Огонь» не является божеством земного огня, т.к. эту функцию исполняет по поверьям юкагиров, совершенно другое божество, называемое «Pogil-pe». (23)

    Итак мы видим, что в верованиях юкагиров понятие Верховного создания не было отчетливо обозначено, хотя между упомянутыми созданиями существовала некая иерархия на вершине которой стояло одно из божеств неба называемое «Роn», но не следует его принимать за такое, которое в религии цивилизованных народов, называется «Верховным божеством». (24) Констатировать так же необходимо, что понятие «Верховного создания, свойственное формам более развитого шаманизма, не было известно юкагирам.

    Похожее дело представляется и в чукотском пантеоне, в котором совсем не удалось выявить какого-то единого универсального божества. (25) Это место там занимают 22 божества - «Ваыргыт» («Ваыргын») с разными функциями. Самыми важными из них В. Богораз называет солнце, месяц и северное сияние, рядом с которыми выступали еще «Тэнантомгын» т.е. «Создатель», «Гырговаыргын» что значит черное создание, «Яйвачваыргын», почитаемый за «Благотворящее создание», «Ягтачваыргын», почитаемый за «Создание дающее жизнь», а также «Кынтаваыргын», т.е. «Создание дающее счастье» и др. Наиважнейшим из 22 божеств является создание «Н'аргынэн» т.е. «Вселенная». (27) Эти божества преимущественно с аморфным характером указывают на их отдаленный генезис, происходящий из веры в бытовых духов, присущие преанимизму. В религии чукчей только божество солнца и месяца представлялись как создания с человеческим образом. Первое из них кочевало по небосклону за стадом сверкающих оленей, употребляя собачьи или оленьи упряжки. Это божество дружелюбное человеку, возвращалось каждый вечер к своей жене, называемой «женщина_, ходящая вокруг». (28) Месяц – божество, живущее на противоположном краю неба по отношению к жилищу солнца, считалось «солнцем» злых духов, т.н. «Кэлет», которое постоянно вредит человеку и даже зачастую, похищает его душу. (29) Анимистические верования, проходя долгие перемены на протяжении столетий, превращалась со временем в новое понятие Верховного Бога, однако, этого мы не можем утверждать на примере религии чукчей, которые под влиянием православия утратили многое из своего первородного пантеона верований, принимая новые правила веры, что, однако, не было равнозначно с полным исчезновением их старых пониманий о божествах внеземного мира, дошедших из глубины веков.

    Исполнение религиозных функций происходило у чукчей в молитвах к разным божествам. Эти молитвы произносили прежде всего при отправлении в дальнюю дорогу, на охоту, перед сменой места стоянки шалаша, при рождении ребенка, при похоронах и т.п, функциях, связанных с ежедневной жизнью. (30) Однако случалось, что эти молитвы не доходили до отдельных божеств, так как злые духи «кэлет» старались этому препятствовать. В таких случаях обращались к помощи шаманов, которые изгоняли злых духов и ослабляли их вредное воздействие во время возношения чукчами молитв. (31)

    В общем, следует констатировать, что собранные материалы показывают очевидным образом на сочетание этих божеств со многими областями жизни. Итак, следовательно, в религии чукчей не выступало Верховное Создание, понятие, свойственное на территории Сибири только этническим группам, исповедующим форму более развитого шаманизма.

    В дифференцированном пантеоне корякских верований известно было существование т.н. Верховного Создания, отыгрывающего принципиальную роль в их религии. Это божество, с очень неясным характером, определено многими названиями - «Naininen», что означает «Вселенная», «Мир»; «Jnahtelen» или «Ginagitelen», т.е. «Всезнающий», «Jaghicnin» либо «Caghinin», что означает «Что-то существующего», «Vahicmin» или «Vahitnin», относительно «Vahiynin», что означает «Существование» или «Сила», «Gicholan» - «Этот один высоко», «Gicholetinvilan», что означает «Этот мастер на высоте», «Etin», что значит «Мастер, учитель», а так же «Thairgen» т.е. "Рассвет" и "Kihigilan" - «Мужчина грома». (32) Многочисленные названия этого божества (33) казывают на то, что можно его рассматривать как Верховное Создание и также как Божество погоды, на что указывает название - «Thairgin», т.е. «Рассвет» или "Kihigilan" что означает "Мужчина грома", а следовательно также, которые контролировали явления природы ибо были одним из этих явлений. Эта форма верований свойственна переходному периоду в анимизме, когда наступает индивидуализация и пластичное формирование образа демонов. Этот период характеризуется появлением в мифологии индивидуальных типов божеств с присущими атрибутами. Бог огня был в первом периоде анимизма самим огнем, теперь обретает индивидуальный облик. Огонь становится его атрибутом. (34)

    Проблема генезиса Верховного Создания, выступающего в верованиях коряков, интриговало самого исследователя их культуры В. Иохельсона (35), который выдвинул предположение, что это понятие сформироваться у них смогло в результате простой трансформации представления единого Бога, а, следовательно, и веры принесенной в эту культурную сообщность под влиянием православной миссии. В то время, когда В. Иохельсон занимал в этом деле положение скорее сдержанное, польская исследовательница Сибири М. А. Чаплицка, (36) представила это позднее как факт, не подлежащий ни малейшему сомнению. Добавить при этом следует, что В. Шмидт (37) подметил в Верховном Создании, выступающим в верованиях коряков, классическое обоснование своей теории о первобытном монотеизме т.н. арктической пракультуре.

    Из приведенных материалов изначально явствует, что этому божеству не приписывали участие в сотворении мира, а, анализируя его функции, приходим к заключению, что оно было олицетворением законов жизни и руководило всевозможными случаями на земле. Это божество почитали за гаранта порядка во вселенной и за последнюю наивысшую инстанцию, бережно регулирующую повседневные занятия человека. (38) В мифологии связанной с этим божеством упоминают его жену - "Rain" или «Море», а также сына «Yahal» или «Yahalan», который живет в небесной деревне и считается «Человеком тучи» или «Производителем туч», а также защитником молодых обрученных. (39)

    Следовательно, ежели Верховное Создание коряков не отличается принципиально от божеств этого типа, существующих у других народов Сибири, то его позиция в культе является значительно сильнее и более бросающейся в глаза. Ему приносили жертвы при различных оказиях - перед поездкой, перед началом охоты, в благодарность за оказанное благодеяние и т.п. Интересен при этом факт, что почитание Верховного Создания связывается у коряков с оленеводством. Наиболее подходящей жертвой был белый олень, которого убивали, пронзив сердце, при чем жертвуемому животному придавали во время обряда направление востока. В жертву приносились также внушительные олени из откормленных стад, при чем как знак предназначения на жертву к уху животного пришивали клочок светлого материала. Оленя также через некоторое время убивали в жертву Верховному божеству. (40)

    Все это напоминает широко применяемые жертвоприношения у западносибирских оленеводов. (41) Эта церемония происходила у коряков два раза в год - весной, по случаю отела этих животных, и осенью, когда стадо перегонялись с пастбищ в заслоненные лесами безветренные равнины. Само Верховное Создание у коряков представлено антропоморфическим как состоятельный владелец оленей, живущий в своем небесном поселении и смотрящим вместе с семьей свое стадо. (42)

    Итак, этот путь появился в связи с оленеводством, а этот род занятия распространился у коряков сравнительно поздно, поэтому следует предположить, что его первобытною формою были жертвоприношения из собак, приносимых еще до недавнего времени коряками, ловцами морских млекопитающих, живущими на побережье. (43)

    В мифологии, как и в фактической религии коряков, наряду с Верховным Созданием стоит проблематическая фигура «Большого Ворона» - «Kikinnaku» или «Kutkinnaku» со своей женой «Miti», а также 7 сыновьями и 5 дочерьми. (44) Кое где коряки, выращивающие оленей, называют его «Tennantomwan» - «Создатель», принадлежащего скорее всего к персоне которая уже созданный мир преобразовала, принеся на первобытную хаотическую землю порядок, знакомство с охотой и рыболовством, а также колдовской бубен для изгнания злых духов, называемых «Kalau», огневой бурав, магические заклятия и смерть. Несмотря на многие источниковые недостатки, касающиеся характеристики этого божества, ничего обстоятельного не можем о нем сейчас сказать. Однако, кажется, что оно является отражением засвидетельствованного у коряков тотемизма (45), свойственного также другим этническим группам на пространстве Северо-Восточной Азии, в частности чукчам, имеющим мифического предка в виде ворона - «Кыкыкул» (46), а также камчадалам со своим вороном избавителем - «Kutkhu» или «Kuttchu» (47) и западными индейцами побережья Тихого океана Северной Америки, где он имеет название «Эль». (48)

    Итак, в верованиях коряков выступает некоторая непоследовательность к роли и позиции т.н. Верховного Создания, функции которого исполнял в некоторой степени «Большой Ворон». Этот факт, следовательно, должен свидетельствовать о том, что «Kikinnaku» имел в первобытной религии коряков на много большее значение ежели богатство - «Naininen» т.е. «Вселенная», «Мир» (49), который лишь под влиянием православных миссий превратилось в новое для корякских верований понятие Верховного Создания.

    Доминирующую роль в религиозной системе камчадалов, отыгрывала вера в бога - творца, которым по Г. Стеллеру (50) и С. Крашенинникову (51) был мифический ворон, называемый - «Kutkhu» либо«Кутху». Говоря о иерархии камчадальских божеств, следует напомнить о том, что почитали они еще создание называемое «Дустрахчыч», которое считали Главным Богом - управляющим Вселенной. Второстепенные божества представляли силу главного божества, так как примитивный разум камчадала не мог себе представить единое создание, которое бы сотворило мир, а также следило за порядком и жизнью в природе. Из анализа собранного материала следует, что в камчадальских верованиях выступали еще другие божества, которыми были: бог ветров - «Биллугтай» и его супруга, богиня радуги «Тыранхч», бог преисподней - «Хыч» и многие другие, божества с второстепенным характером - божества лесов, гор, рек, ущелья и т.п. (52).

    В виду скудности материалов из области духовной культуры камчадалов трудно дать подробнейшую характеристику названным богам. Если говорить о «Дыстрахча», то из сообщения Б. Дыбовского (53) узнаем, что его название камчадалы перенесли на христианского бога, веру в которого приняли от православных миссионеров в XVIII столетии.

    Такие же фрагментарные как и материалы касающиеся верований камчадалов являются сведения относящиеся к духовной культуре южной группы палеоазиатских народов - гиляков. Из источников этой области узнаем, что они почитали ряд божеств природы, из которых наиважнейшими были - «Господин гор и тайги», называемый «Pylyz», живущий на самой высокой горе окруженный второстепенными божествами. Как запряжных животных это божество употребляет медведей и ему подчиняются все другие лесные звери, которых он по собственному усмотрению разделяет среди охотников. Это он дает соболям приказ одеться в ценный мех и попасть в силки. Следовательно, это божество почиталось за «Господина» лесных зверей, патрона охоты на подвластном ему пространстве. (54)

    Вторым божеством является «Tiagrnadz» либо «Tol'ys" то есть «Господин моря», которого гиляки представляли себе как старца с длинной седой бородой, живущего с женой в шалаше на дне моря. В этом шалаше собрано много ларей с икрой, которую он время от времени бросает горстями в море. Меч-рыба и Кит, согласно гилякских верований считаются вестниками этого божества, который распоряжается всеми видами рыб. Итак, мы видим, что эти верования находятся в тесном союзе с системой хозяйства гиляков, характеризующего рыболовством и охотой на морских и лесных зверей. Кроме этих двух главных божеств выступает еще в гилякском пантеоне другие покровительствующие создания, к примеру "Господин зайцев", называемый «Ochyc'n», «Господин диких оленей» -«Tlangi ys'n», имеющих образ представленных через них зверей.

                                                                             * * *

                                                                 ПРИМЕЧАНИЯ

    1). В этнографической литературе камчадалы определяются часто термином ительмены, а гиляки - нивхи. См. «Народы Сибири» М-Л., 1956, с. 861, 978.

    2). Проблема культурной общности населяющих оконечность Северо-Восточной Азии, а также проблема их этногенеза возбуждали всегда много дискуссий. Слабость источниковедческой базы, на которую можно было бы опереться, реконструкция этнографии этих территорий становится одной из основных причин появления большой мозаики взглядов на тему этногенеза и прародины палеоазиатов. Работы эти появляются в связи с нашумевшей в нач. XX в. теории т.н. «эскимосского клина», о чем подробно пишет М. Г. Левин в работе «Этническая антропология и проблемы этногенеза народов Дальнего Востока» М., 1958, представляя при этом богатую литературу предмета.

    3). Шренк Л. «Об инородцах Амурского края» СПб, 1883, т. 1, с. 257-262. Этот автор в состав палеоазиатских народов зачислил: кетов, юкагиров, чукчей, коряков, эскимосов, камчадалов, алеутов, айнов и гиляков.

    4). В современной этнографической литературе в состав палеоазиатских народов зачисляют: юкагиров, чукчей, коряков, камчадалов и гиляков. См. «Народы Сибири», М-Л., 1956, с. 11-12; Токарев С. «Этнография народов СССР», М., 1958, с. 11, 410-411; «Атлас народов Мира», М., 1964, с. 158; Аврорин В. «Итоги и задачи изучения языков малых народностей сибирского севера» // «Языки и фольклор народов сибирского севера», М-Л., 1966, с. З.

    5). Особенно t-3, 1931, t-10, 1952, t-11,1954, t-12, 1955.

    6). Подробнее о нем см. Margul T. «W. Schmidt i szkola kulturowo-historyczna w religioznawstwie katolickim» // «Euhеmer», 1963, nr 6, s. 29-43.

    7). К наиболее известным критикам культурно-исторической школы принадлежат Р. Петадзони, итальянский знаток религии, автор «ряда работ об эволюции постижения Бога. Подробнее о нем см. Margul T «Raffaele Pettazzoni i badania historyczno-religijne we Włoszech. // «Euhemer», 1959, nr 3, s. 243-252.

    8) Особенно: Kalużynski S. «Religie Azji Centralnej i Syberii». // «Zarys dziejów religii», W-wa, 1964, s. 115-130.

    9). Jochelson W. «The Yukaghir and Yukaghirized Tungus, Jesup North Pacific Expedition, Memoirs of the American Museum of Natural History», New Jork, 1926, s.140.

    10). Jochelson W., ук. соч., s. 319.

    11). Jochelson W., ук. соч., s.329.

    12). Paulson J.: «Die Religionen der nordasiatischen (sibirisсhen) Völker» // «Die Religionen der Menscheit", t-3, Stuttgart_,1962, s. 45.

    13). Jochelson W., yк. coч., s. 322.

    14). Jochelson W., yк. соч., s. 144.

    15). Jochelson W., yк. coч., s. 144.

    16). Раulson J., yк. соч., s. 46.

    17). Schmidt W, yк. соч., 1952, t. 10, s. 690 и след.

    18). Обстоятельный анализ имеющегося материала, бесспорно показывает, что этими делами занимались в представлении юкагиров другие божества - т.е. духи опекающие животных называемые «pejul», либо души самих животных. Подробнее об этом см.: Jochelson W., yk. соч., s.144; Paulson J. «Schutzgeister und Gottheiten des Wildes (der Jagdtiere und Fische) in Nordeurasien». Eine religionsethnographischе und religionsphanomenologische Untersuсhung jägerischer Glaubensvorstellungen, Stockholm, 1961, s. 59.

    19). Jochelson W., yк. coч., s.140.

    20). Анисимов А. «Религия эвенков в историко-генетическом изучении и проблемы происхождения первобытных верований», М-Л., 1958, с. 67-73.

    21). Прокофьева Э. «Материалы по религиозным представлениям энтзев» // «Сборник музея антропологии и этнографии», 1953, т. 14, с. 199-201.

    22). Jochelson W., yк. coч., s. 141, 218, 221.

    23). Jochelson W., yк. coч., s.140, 216.

    24). Jochelson W., yк. соч., s.140.

    25). Paulson J., yк. coч., 1962, s.47.

    26). Богораз В. «Чукчи», Л., 1939, (авторизованный перевод с английского), с. 21.

    27). Вдовин И. «Очерки истории и этнографии чукчей», М-Л., 1965, с. 225.

    28). Богораз В., ук. соч., с. 23; Анисимов А. «Космологические представления народов Севера» М-Л., 1959, с. 92.

    29). Вдовин И., ук. соч., с. 224-225.

    30). Вдовин И., ук. соч., с. 225.

    31). Вдовин И., ук. соч., с. 225.

    32). Jochelson W. «The Koryak. 1. Religion and Myths, The Jesup North Pacific Expedition, Memoirs of the American Museum of Natural History», N. Y. 1905, s. 23.

    33). Незначительные изменения названий этих божеств – напр. «Vahicnin» либо «Vahitnin» - проявляются в зависимости от диалекта данной территориальной группы коряков.

    34). Swienko H «Wierzenia pierwotne a problem pochodzenia religii». // «Zarys dziejów religii»., W-wa, 1964, s. 42.

    35). Jochelson W., ук. соч., 1905, s. 24.

    36). Gzaplicka M. A. «Aboriginal Siberia. A Study in Social Anthropology», Oxford, 1914. s. 261.

    37). Schmidt W, ук. соч., 1931, t-3, s. 390.

    38). Jochelson W., ук. соч., 1905, s. 117.

    39). Jochelson W., ук. соч., 1905, s. 23.

    40). Jochelson W., ук. соч., 1905, s. 65-66, 86-87, 93.

    41). Paulson J., ук. соч., 1962, s. 51.

    42). Jochelson W., ук. соч., 1905, s. 27.

    43). Paulson J., ук. соч., 1962, s. 51.

    44). Jochelson W., ук. соч., 1905, s. 17.

    45). Золотарев А. «Пережитки тотемизма у народов Сибири», Л., 1934, с.44-46.

    46). Анисимов А., ук. соч., 1959, с.89.

    47). Steller G. «Beschrebung von dem Landе Kamtschatka, dessen Einwohnern, deren Sitten, Nahmen, Lebensart und verschiedenen Gewohnheiten», Frankfurt - Leipzig, 1774, s. 253; Крашенинников С. «Описание земли Камчатки», М.-Л., 1949, с. 406 и примечание № 2.

    48). Анисимов А., ук. соч., 1959, с. 89.

    49). Божество это наделено многими другими названиями. См. выше текст статьи.

    50). Steller G., ук.соч., s. 253.

    51). Крашенинников С, ук. соч., с. 406-407, 693.

    52). Dybowski В., «Cnoty i wierzenia Kamczadali». Рук. 7200/II. Библиотека Оссолинских во Вроцлаве.

    53). Dybowski В., ук. соч.

    54). Sternberg L. «Die Religionen der Giljaken». // «Archiv für Religionswissenschaft, Liepzig, 1905, t-8, s. 253.

                                                   ПЕРЕЧЕНЬ СОКРАЩЕНИЙ

    А – Anthropos. Wien.

    AFR – Archiv für Religionswissenschaft, Liepzig/

    E – Euhemer. Warszawa.

    Ее – Ethnos. Stockholm.

    ИОЛЕАЭ - Известия Общества Любителей Естествознания, Антропологии и Этнографии, Москва.

    JSFO  – Jornal de la Societe Fino-Ougrienne. Helsinki.

    MAMNH – Memoirs of the American Museum of Natural History. New Jork.

    RGG - Die Religion in Geschichte und Gegenwart. Tubingen.

    SEMMS  – The Ethnographical Museum of Sweden (States Etnografiska Museum) Monograph, Series, Publication. Stockholm

    CMAE - Сборник Музея Антропологии и Этнографии. Ленинград.

    СС - Советский Север.

    SSCR - Stockholm Studies in Comparative Religion. Stockholm.

    ТЭОМОЛЕ - Труды Этнографического отд. Московского Общества Любителей Естествознания, Москва.

    UAJ - Ural - altaischr Jahrhucher. Hamburg.

    WBKL - Wiener Beitrage zur Kulturgeschichte und Linguistik.

    ZE - Zeitschrift für Ethnologic Berlin, Braunschweig.

                                                                БИБЛИОГРАФИЯ

    1. Анисимов А. «Религия эвенков в историко-генетическом изучении и проблемы происхождения первобытных верований», М-Л., 1958; «Космологические представления народов Севера», М-Л., 1959.

    2. Аврорин В. (главный  редактор) «Языки и фольклор народов сибирского севера», М-Л., 1966.

    3. Бауерман К. «Следы тотемического родового устройства у паренских коряков», сс. 2, 1934.

    4. Богораз В. «Материалы по изучению чукотского языка и фольклора», СПб., 1900; «The Shukchee, II: Religion. MAMNH, 7:2, 1907; «Chukchee Mythology» MAMNH, 8., 1910; «Чукчи», II, (авторизованный перевод с английского) Л., 1939.

    5. Брук С, Апаченко В. (главные редакторы) «Атлас народов мира», М., 1964.

    6. Czaplicka M., «Aboriginal Sibiria. A Study in Social Anthropology». Oxford, 1914.

    7. Findeisen H., «Zur Geschichte der Bärenzeremonie» AFR, 37:1, 1941.

    8. Friedrich A. «Knochen und Skelett in der Vоrstellungswelt Nordasiens», WBKL, 5, 1943.

    9.  Гондатти Н. «Культ медведя у инородцев северо-западной Сибири», ТЭОМОЛЕ, 3-4, 1899.

    10 Haekel J. «Herr der Tiere», RGG, III, 3, Aufl, 1959.

    11. Harva U. « Über die Jagdriten der nördlichen Völker Asiens und Europas», JSFO, 41, 1925.

    12. Jochelson W. [Иохельсон В] «Материалы по изучению юкагирского языка и фольклора», I, СПб., 1900.; «The Koryak, I: Religion and Myths». MAMNH, 6:1, 1905; «The Yukaghir and the Yukaghirized Tungus», MAMNH, 9, 1926; «Peoples of Asiatic Russia», New York, 1928.

    13. Johansen U. «Nordasien» // «Völkerkunde, hrsg. von H. Tischner. Das Fischer – Lexikon», Frankfurt am Main und Hamburg, 1959.

    14. Kałużyński S. «Religie Azji Centralnej i Syberii» // «Zarys dziejów religii», Warszawa, 1964.

    15. Крашенинников С. «Описание земли Камчатки», М-Л., 1949.

    16. Левин М. «Этническая антропология и проблемы этногенеза народов Дальнего Востока», М., 1958.

    17. Левин М., Потапов А. (главные редакторы) «Народы Сибири», М-Л., 1956.

    18. Margul Т. «Raffaele Pettazzoni i badania historyсzno-religijne we Włoszech», E, 3. 1959; «Wilhelm Schmidt (1868-1954) i szkoła kulturowo-historyczna w religioznawstwie katolickim», E, 6, 1963.

    19. Paulson I. «Die primitiven Seelenvorstellungen der nordeurasischen Völker». SEMMS, 5; «Die Tierknochen im Jagdritual der nordeurasischen Völker», ZE, 84:2, 1959; «Seelenvorstellungen und Totenglaube bei nordeurasischen Völkern», Et, 25:1-2, I960; «Schutzgeister und Gotteiten des Wildes (der Jagdtiere und Fische) in Nordeurasien. Eine religionеsethnographische und religionsphänomenologische Untersuchung jägerischer Glaubensvorstellungen», SSCR, 2, 1961; «Die Religionen der nordasiatischen (sibirischen) Völker». // «Die Religionen der Menschheit», t-3, Stuttgart, 1962.

    20. Прокофьева Э. Материалы по религиозным представлениям энтзев», СМАЭ, 14, 1953.

    21. Schmidt W. «Der Ursprung der Gottesidee, III: Die Religioen der Urvölker Asiens und Austrаliens», Münster-Wien, 1931; «Der Ursprung der Gottesidee», X: «Die Religionen der asiatischen Hirtenvölker», Münster-Wien, 1952; «Der Ursprung der Gottesidee», XII:  «Synthese der Religionen der asiatischen und afrikanischen Hirtenvdlker», Münster-Wien, 1955.

    22. Шренк Л., «Об инородцах Амурского края», I: «Часть географическо-этнографическая и антропо-этнографическая, СПб, 1883»; «Об инородцах Амурского края», II: «Этнографическая часть. Первая половина: главные условия и явления быта», СПб., 1899; «Об инородцах Амурского края», III: «Этнографическая часть. Второая половина: основные черты семейной общественной и внутренней жизни», СПб., 1903.

    23. Slawik A. «Zum Рroblem des Barenfestes der Ainu und Giliaken», WBKL, 9, 1952.

    24. Steller G., «Beschreibung von dem Lande Kamtshatka, dessen Einwohnern, derсh Sitten, Nahmen, Lebensart und verschiedenen Gewohnheiten», Frankfurt-Leipzig, 1774.

    25. Sternberg L. [Штернберг Л.], «Die Religionen der Giljaken», AFR, 8, 1905; «The Ainu Problem», A., 24, 1929; «Гиляки, орочи, гольды, негидальцы, айны», Хабаровск, 1933; «Первобытная религия в свете этнографии», Л., 1963.'

    26. Sweinko H. «Wersenia pierwotne a problem pochodzenia religii». // «Zarys dziejów religii», Warszawa, 1964.

    27. Токарев С. «Этнография народов СССР», М., 1958.

    28. Вдовин И. «Очерки истории и этнографии чукчей», М-Л., 1965.

    29. Зеленин Д. «Культ онгонов в Сибири», М-Л., 1936.

    30. Золотарев А., «Пережитки тотемизма у народов Сибири», Л., 1934; «Родовой строй и первобытная мифология», М., 1964.

    31. 3еланд Н. «О гиляках», ИОЛЕАЭ, 3, 1886.

                                                    АРХИВНЫЕ  МАТЕРИАЛЫ

    1. Dybowski В.  Cnoty i wierzenia Kamczadali. Rkps. 7200/11, Biblioteka Ossolineum we Wrocławiu.

     /Antoni Kuczyński.  Bóstwa naczelne w wierzeniach Jukagirów i innych ludów paleoazjatyckich. // Euhemer. Przegląd Religioznawczy. Nr. 4-5 (59-60). R. XI. Warsrawa. 1967. S. 19-30./

                                                                            * * *

                                                                        СПРАВКА

                                               Dr hab. Antoni Kuczyński, profesor PAN

                                                           tel. + 48 71 351-10-94

                                                           kom: + 48 602 836 727

                                                              e-mail.bakucz@op.pl

    Dr hab. Antoni Kuczyński, prof. PAN, dr hab. nauk humanistycznych w zakresie historii nauki, etnolog, historyk nauki, autor ponad czterystu publikacji z zakresu etnologii, historii i historii nauki – książek, artykułów w pracach zbiorowych, czasopismach krajowych i zagranicznych oraz recenzji. Prowadził badania archiwalne oraz obserwacje etnograficzne w Kazachstanie, Rosji – m.in. w Jakucji, na Kamczatce, Sachalinie i Japonii. Redaktor i wydawca – członek Stowarzyszenia Dziennikarzy RP. Wieloletni Sekretarz Generalny Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. Animator działalności badawczej oraz organizator krajowych i międzynarodowych konferencji naukowych dotyczących Syberii w historii i kulturze narodu polskiego. Słowa kluczowe dotyczące zainteresowań naukowych: dziedzictwo, antropologia kultury, biografistyka, interakcje etniczne, zesłania.

                                                           Główne kierunki badań:

    Historia etnologii i nauk pokrewnych w Polsce XIX i XX wiek;

    Polskie badania kultur i ludów świata;

    Dzieje Polaków na Syberii;

    Kultura i świadomość etniczna Polaków w Kazachstanie;

    Syberia w historii i kulturze narodu polskiego;

    Życie i działalność naukowa Bronisława Piłsudskiego.

                   Wykształcenie, praca zawodowa, naukowa i naukowo-organizacyjna:

    od 1956-1961 studia na Wydziale Historyczno-Filozoficznym Uniwersytetu Wrocławskiego;

    1962 dyplom magistra etnografii;

    1962-1963 młodszy asystent w Zakładzie Etnografii Instytutu Historii Kultury Materialnej PAN we Wrocławiu;

    1963-1968 studia doktorancie pod kierunkiem prof. dr. Józefa Gajka w Katedrze Etnografii Powszechnej Uniwersytetu Wrocławskiego, rozwiązanie przewodu doktorskiego z przyczyn pozamerytorycznych niezależnych od doktoranta;

    1968-1989 socjolog w Dolnośląskich Zakładach Maszyn Elektrycznych „Dolmel” we Wrocławiu z równoczesnym czasowym zatrudnieniem w Oddziale Odwykowym dla Alkoholików i Narkomanów Szpitala Psychiatrycznego oraz Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej we Wrocławiu;

    1971 pobyt stypendialny w Japonii (Uniwersytet Kioto Sangio Daigaku) opieka naukowa - prof. Akyoshi Nakayama i Masanari Kobayashi.

    1975 dyplom absolwenta Studium Samokształcenia Kierowanego i Badań dla socjologów i psychologów zatrudnionych w resorcie przemysłu maszynowego – kierownik Naukowy Studium prof. dr Adam Sarapata;

    1987 studia podyplomowe z zakresu organizacji i zarządzania na Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławia;

    1989-2010 pracownik naukowo-techniczny w Pracowni Dokumentacji Naukowej Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Wrocławskiego, następnie adiunkt w Zakładzie Ruchów Społecznych tego Instytutu a od października 1996 adiunkt i kolejno od 2004 profesor nadzwyczajny w Katedrze w Etnologii i Antropologii Kulturowej oraz Kierownik Ośrodka Badań Wschodnich istniejącego w ramach macierzystej Katedry;

    Przez szereg lat Sekretarz Generalny Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, wcześniej wieloletni Zastępca Sekretarza Generalnego

    1993 doktorat nauk humanistycznych w zakresie historii uzyskany w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego na podstawie rozprawy pt. „Syberia. Czterysta lat polskiej diaspory”. Promotorem w przewodzie doktorskim był Prof. dr hab. Czesław Hernas; recenzenci: prof. dr hab. Zbigniew Wójcik i prof., dr hab. Wojciech Wrzesiński;

    2004 uzyskanie stopnia doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie historii – historii nauki. Habilitacja została przeprowadzona przez Radę Naukową Instytutu Historii Nauki PAN. Recenzentami w przewodzie habilitacyjnym byli: prof. dr Teresa Kulak – Instytut Historii Uniwersytetu Wrocławskiego; prof. dr Wiktoria Śliwowska – Instytut Historii PAN; prof. dr hab. Zbigniew Wójcik – Muzeum Ziemi PAN;

    od 1991 redaktor naczelny serii wydawniczej „Biblioteka „Zesłańca”, od 1996 redaktor naczelny kwartalnika „Zesłaniec” i od 2004 redaktor naczelny „Wrocławskich Studiów Wschodnich”;

    2011-2013 profesor nadzwyczajny Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II – kierownik Katedry Międzynarodowych Stosunków Kulturalnych i Badań Etnicznych;

    2014 profesor nadzwyczajny w Instytucie Historii Nauki PAN.

                                                                 Wykaz publikacji:

                                                                           Książki:

                                                                 I. Przed doktoratem:

    Syberyjskie szlaki, Wrocław 1972.

    Ludy daleki a bliskie. Antologia polskich relacji o ludach Syberii, Wrocław 1989;

    Wśród buszu i czarowników…, Wrocław 1990.

    Syberia. Czterysta lat polskiej diaspory. Antologia historyczno-kulturowa, Wrocław 1993.

                                                              II. Po doktoracie i habilitacji

    Polskie opisanie świata. Studia z dziejów wkładu Polaków w poznanie kultur ludowych i plemiennych. Azja i Afryka, t. 1, Wrocław 1994.

    Syberia. Czterysta lat polskiej diaspory. Antologia historyczno-kulturowa, Wrocław 1995; (Wydanie drugie).

    Polskie opisanie świata. Studia z dziejów wkładu Polaków w poznanie kultur ludowych i plemiennych. Ameryka, Australia z Oceanią, t. 2, Wrocław 1997.

    Syberia. 400 lat polskiej diaspory, Wrocław 1998 (Wydanie trzecie).

    Syberia. 400 lat polskiej diaspory. Zesłania, martyrologia i sukces cywilizacyjny Polaków, Krzeszowice 2007 (Wydanie czwarte zmienione i uzupełnione).

    Polacy w Kazachstanie. Zesłania – dziedzictwo – nadzieje – powroty, Krzeszowice 2014.

                                                         III. Artykuły zagraniczne po doktoracie

    Polskaja diaspora w Kazachstanie. Istorija – Sowriemiennost – Buduszczyje, [w:] Diaspory w istoriczeskom wriemieni i prostranstwie. Nacionalnaja situacja w Wostocznoj Sybirii. Tezisi dokładow mieżdunarodnoj nauczno-prakticzeskoj konferencji 6-8 oktiabria 1994, Irkuck 1994, s. 148-152.

    Nieosuszczestwlennyje zamysły, ili nienapisannyje memuary Bronisława Piłsudskogo, „Krajewiedczeskij Biuletin”, 1995: 1, s. 67-74, (Jużno Sachalińsk).

    Diaspora polska na Syberii, „Orzeł Biały”, 1997: 1542, s. 25-28, (Londyn).

    Nasi sławni rodacy. Katorżnik, badacz, uczony, [wywiad, z dr Antonim Kuczyńskim, kierownikiem Ośrodka Badań Wschodnich Uniwersytetu Wrocławskiego, rozmawiał Eugeniusz Skrobocki] „Głos znad Niemna”, 1997: 17-18, s. 8; 1997: 20, s. 5, 1997: 21, s. 5; 1997: 22, s. 5, (Grodno).

    Piłsudski – Król Ajnów, „Orzeł Biały”, 1998: 1549-1550, s. 57-60, (Londyn).

    Benedykt Dybowski – badacz „Świętego Morza” i nie tylko, [wywiad S. Skrobockiego z A. Kuczyńskim], „Magazyn Polski”, 1998: 1, s. 6-11, (Grodno).

    Widziane z oddali, czyli opowieść o Edwardzie Piekarskim, [wywiad S. Skrobockiego z A. Kuczyńskim], „Magazyn Polski”, 1998: 2, s. 9-14, (Grodno).

    W mongolskich stepach, [wywiad S. Skrobockiego z A. Kuczyńskim], „Magazyn Polski”, 1998: 3-4, s. 53-57, (Grodno).

    Za priediełami nauki. Diejatelnost Bronisława Piłsudskogo w Polskom Narodnom Komitetie w Pariże, „Izwiestija Instituta nasledija Bronisława Piłsudskogo”, 1999: 3, s. 141-144, (Jużno Sachalińsk).

    Nowyj portret Bronisława Piłsudskogo, „Izwiestija Instituta nasledija Bronisława Piłsudskogo”, 1999: 3, s. 156-159, (Jużno Sachalińsk).

    Nowy portret Bronisława Piłsudskiego dziełem malarza z Grodna, „Głos znad Niemna”, 1999: 5, s. 8, (Grodno).

    La contribution des Polonais su processus de civilisation de la Sibèrie au dèbut de la colonisation russe, [w:] Siberie II. Questione siberiens. Historie – Cultures – Litterature, pod red. B. Chichlo, Paryż 1999, s. 225-246.

    Rol i znaczenie wkłada Poljakow w poznanie i oswoienie Sibiri i formirowanije swjazi z krajem polskoj diaspory za Uralom [w:] Sibirskaja Polonija: Proszłoje, nastojaszczyje, buduszczyje, Tomsk 1999, s. 22-29.

    Bronisław Piłsudskij – ssylnyj issledowatiel kultury narodow Dalnego Wostoka. Tradicji polsko-rossijskogo sotrudniczestwa w obłasti nauki, [w:] Sibirskaja Polonija: Proszłoje, nastojaszczyje, buduszczyje, Tomsk 1999, s. 112-119.

    Opera Omnia Bronisława Piłsudskiego, „Orzeł Biały”, 1999: 1555, s. 50-54, (Londyn).

    Dokumentalnyje fotografii Bronisława Piłsudskogo (kratkij obzor kollekcji Etnograficzeskogo Muzieja Wieny, „Izwiestija Instituta nasledija Bronisława Piłsudskogo”, 2000: 4, s. 120-138, (Jużno Sachalińsk).

    Rol Poliakow w zawojowaniji i kolonizacji Sibiri w XVII-XVIII stoletiach, „Krajewiedczeskij Biuletien”, 2000: 4, s. 15-34, (Jużno Sachalińsk).

    Geneza i dzieje polskiej diaspory w Rosji. Wkład Polaków do rozwoju nauki, kultury i gospodarki Rosji, [w:] Polonia w Rosji: historia i dzień dzisiejszy. Materiały Międzynarodowej Konferencji Naukowej z okazji 10-lecia Odrodzenia Ruchu Polonijnego w Rosji (listopad 1999), pod red. G. B. Romanowej, N. J. Warganowej, E. R. Wasilewskiej, W. S. Kuleszy, P. S. Romanowa, Moskwa 2000, s. 47-56.

    Polonia Syberyjska, „Orzeł Biały”, 2000: 1569, s. 29-37, (Londyn).

    Polacy w Kraju Tiumeńskim, „Orzeł Biały”, 2000: 1573-1574, s. 18-23, (Londyn).

    Bronisław Piłsudski w Zakopanem, „Magazyn Wileński”, 2000: 12, s. 14-15, (Wilno).

    Polski ślad na mapie Syberii, [wywiad S. Skrobockiego z A. Kuczyńskim], „Magazyn Polski”, 1998: 1, s. 18-21, (Grodno).

    Bronisław Piłsudski (1866-1918). Czełowiek – Uczonyj – Patriot. (Simpozjum 20-21 oktiabria 2000 g. Zakopane, „Izwiestija Instituta nasledija Bronisława Piłsudskogo”, 2001: 5, s. 290-297, (Jużno Sachalińsk).

    Nieizwiestnaja pieriepiska Władimira Arseniewa z polskim etnołogom Stanisławom Poniatowskim. Pisma W. K. Arseniewa Stanisławu Poniatowskomu, „Wiestnik Sachalinskogo Muzieja”, 2001: 8, s. 130-137, (Jużno Sachalińsk).

    Sibir w istorii i kulturie polskogo naroda. Rol fotografii w etnograficzeskich issledowanijach Bronisława Piłsudskogo, „Mecenat i Mir. Litieraturno-chudożestwiennyj i kulturołogiczeskij żurnał”, 2001: 14-16, s. 442-450. (Riazań).

    Kniaź Paweł Sapieha i ego zamietki iz putiszestwija po Sibiri, [w:] Sibirsko-polskaja istorija i sowremiennośt: aktualnyje woprosy. Zbornik materiałow mieżdunarodnoj naucznoj konfierencji (Irkutsk 11-15 sientiabria 2000g.), Irkutsk 2001, s. 77-80.

    Polskije izwiestija o Buriatach i ich poznawatielnaja ciennost, [w:] Sibirsko-polskaja istorija i sowremiennośt: aktualnyje woprosy. Zbornik materiałow mieżdunarodnoj naucznoj konfierencji (Irkutsk 11-15 sientiabria 2000g.), Irkutsk 2001, s. 286-290.

    Jakuty i jakutskaja ziemlia w polskich opisanijach XVII i XVIII ww., [w:] Rossija i Polsza. Istoriko-kulturnyje kontakty (sibirskij fenomen). Matieriały mieżdunarodnoj naucznoj konferencii 24-25 ijunja 1999 g. Jakutsk, pod red. W. N. Iwanowa, P. L. Kazariana i N. I. Popowa, Nowosybirsk 2001, s. 27-29.

    Jakutija, opisannaja Zygmuntom Wengłowskim, [w:] Rossija i Polsza. Istoriko-kulturnyje kontakty (sibirskij fenomen). Matieriały mieżdunarodnoj naucznoj konferencii 24-25 ijunja 1999 g. Jakutsk, pod red. W. N. Iwanowa, P. L. Kazariana i N. I. Popowa, Nowosybirsk 2001, s. 115-117.

    Etnograficzeskaja ekspedicija Wacława Sieroszewskogo na o. Hokkaido, [w:] Rossija i Polsza. Istoriko-kulturnyje kontakty (sibirskij fenomen). Matieriały mieżdunarodnoj naucznoj konferencii 24-25 ijunja 1999 g. Jakutsk, pod red. W. N. Iwanowa, P. L. Kazariana i N. I. Popowa, Nowosybirsk 2001, s. 148-150.

    Gdzie Kołymy strome brzegi. Opowieść o Janie Czerskim, [wywiad S. Skrobockiego z A. Kuczyńskim], „Magazyn Polski”, 2001: 1, s. 18-23, (Grodno).

    Ożidanija i swierszenija. Cywilizatorskaja diejatielnost Poliakow w Sibirii (XVII-XIX wieka) [w:] Sibir w istorii i kulturie polskogo naroda, pod red. A. Kuczyński, P. S. Romanow, Moskwa 2002, s. 41-46 (współautor Z. Wójcik). Toż samo w wersji polskiej w książce pt. Syberia w historii i kulturze narodu polskiego, pod red. A. Kuczyńskiego, Wrocław 1998.

    Kollekcja Benedikta Dybowskogo w Gosudarstwiennom etnograficzeskom Muzeje w Krakowie, [w:] Sibir w istorii i kulturie polskogo naroda, pod red. A. Kuczyński, P. S. Romanow, Moskwa 2002, s. 165-167 (współautor J. Kamocki). Toż samo w wersji polskiej w książce pt. Syberia w historii i kulturze narodu polskiego, pod red. A. Kuczyńskiego, Wrocław 1998.

    Rol fotografii w etnograficzeskich issledowanijach Bronisława Piłsudskogo, [w:] Sibir w istorii i kulturie polskogo naroda, pod red. A. Kuczyński, P. S. Romanow, Moskwa 2002, s. 191-205. Toż samo w wersji polskiej w książce pt. Syberia w historii i kulturze narodu polskiego, pod red. A. Kuczyńskiego, Wrocław 1998.

    Sibir w istorii i kulturie polskogo naroda, [w:] Sibir w istorii i kulturie polskogo naroda, pod red. A. Kuczyński, P. S. Romanow, Moskwa 2002, s. 528-549. Toż samo w wersji polskiej w książce pt. Syberia w historii i kulturze narodu polskiego, pod red. A. Kuczyńskiego, Wrocław 1998.

    Kogda nastupił krizis żizni. Nowyje matieriały, kasajuszcziesja śmierti Bronisława Piłsudskogo, „Izwietija Instituta nasliedija Bronisława Piłsudskogo”, 2002: 6, s. 116-136, (Jużno Sachalińsk).

    Adolfa Januszkiewicza opisanie Kazachstanu, [wywiad S. Skrobockiego z A. Kuczyńskim] „Magazyn Polski”, 2002: 3-4, s. 35-38. (Grodno).

    Polskaja nit w biografii Arseniewa (istorija odnoj pieriepiski), „Dalnyj Wostok”, 2003: 2, s. 187-193.

    Pocztowaja marka, poswiaszczennaja Bronisławu Piłsudskomu, „Wiestnik Sachalinskogo Muzieja”, 2003: 10, s. 375-378.

                                                   IV. Artykuły zagraniczne po habilitacji

    S litografii gliadit’ dalekoje proszłoje Tomska… „Argumenty i Fakty”, 2004: 1, s. 19.

    Ocalić i pamiętać. Bronisław Piłsudski – zesłaniec, etnograf i wieczny tułacz, „Magazyn Wileński”, 2004: 2, s. 26-27.

    Memorialnaja doska Bronisławu Piłsudskomu (Krakow, 3 nojabria 2003 goda), „Izwiestija Instituta nasliedija Bronisława Piłsudskogo”, 2004: 8, s. 95-104, (Jużno Sachalińsk).

    Monety z wizerunkiem Aleksandra Czekanowskiego, zesłańca i badacza Syberii, „Rodacy”. Pismo Kongresu Polaków w Rosji, 2005: 1 (Abakan), s. 11.

    Portret Bronisława Piłsudskiego z cyklu „Polscy badacze Syberii”, „Rodacy”. Pismo Kongresu Polaków w Rosji, 2005: 1 (Abakan), s. 25-27.

    Poliaki w Sibiri. Czerez prizmu ssyłok i naucznogo izuczenija, [w:] Poliaki w Prijenisiejskom Kraje, red. S.W. Leończyk i inni, Abakan 2005. s. 9-19.

    P. Sapega, Puteszestwie na wostok Azii l888-l889 gg. (fragment), predisłowie A.Kuczinskogo, „Sibirskaja Starina”.Kraewedczeskij Almanach, 2005:23 (Tomsk), s.11-15.

    Naucznoje nasledije Bronisława Piłsudskogo i znaki pamjati ob niejom [w:] „Izwiestija Instituta nasledija Bronisława Piłsudskogo” 2005: 9, s. 218-257, (Jużno Sachalińsk).

    Portret Bronisława Piłsudskogo iz cykla „Polskie issledowatieli Sibiri”, [w:] „Izwiestija Instituta nasledija Bronisława Piłsudskogo” 2005: 9, s. 258-262, (Jużno Sachalińsk).

    Bronisław Piłsudski (l866-l9l8). Człowiek – Uczony – Patriota. Pod red. Anny Liscar, Magdaleny Sarkowicz, Zakopane 2003, rec. [w:] „Izwiestija Instituta nasledija Bronisława Piłsudskogo”, 2005: 9, s.374-379, (Jużno Sachalińsk).

    Malarski cykl portretowy. „Polscy badacze Syberii”, „2 Tygodnik Polonijny” z dnia 19 stycznia 2006, s. 20-21 (USA).

    Polskie ślady na ziemi jakuckiej, „Rodacy”. Pismo Kongresu Polaków w Rosji, nr 2/2006, s. 24-26, nr 3/2006, s. 12-13, nr 4/2006, s. 22-23.

    Instytut Dziedzictwa Bronisława Piłsudskiego otrzymał dyplom Gubernatora Sachalinu, ”Rodacy”. Pismo syberyjskiego Kongresu Polaków w Rosji”, nr 3, s. 4-5

    Monety z wizerunkiem Aleksandra Czekanowskiego, zesłańca i badacza Syberii, „2 Tygodnik Polonijny” z dnia 9 stycznia 2007 roku, s. 30-31 (USA)

    Polskie ślady na ziemi jakuckiej, „Sooczestwienniki” – „Rodacy”. Pismo Kongresu Polaków w Rosji, nr 1/2007, s. 26-27.

    Monety czczące jubileusz Związku Sybiraków, „2 Tygodnik Polonijny” (USA), grudzień 2008, s. 52, 57-58.

    Sledy Bronisława Piłsudskogo wo Lwowie, [w:] „Izwiestija Instituta nasledija Bronisława Piłsudskogo” 2007: 11, s. 169-183, (Jużno Sachalińsk).

    Sowremiennoje wosprijatije licznosti i naucznogo nasledija Bronisława Piłsudskogo, [w:] A Critical Biography of Broniłsw Piłsudski, Edited by Kazuhiko Sawada and Kochi Inoue, t. 2, Saitama 2010, s. 333-375, (Japonia).

    Bronisław Piłsudski – muzeolog (współautor Z. Wójcik), A Critical Biography of Broniłsw Piłsudski, Edited by Kazuhiko Sawada and Kochi Inoue, t. 2, Saitama 2010, s. 197-214, (Japonia).

    Sostojanie i zadaczi polsko-rossijskogo sotrudniczestwa w obłasti izuczenija naucznoj diejatelnosti poljakow w Sibiri, [w:] Akademii  Nauk Polszi i Rossii, uniwersitety, wysszaja szkoła, naucznyje uczyrirżdenija i obszczestwa: istorija polsko-rossijskich otnoszenij w sfere nauki. Tezisy, Moskwa 2010, s. 54-59.

    Żizniediejatelnost Bronisłsawa Piłsudskogo i egoo issledowanija kultury ajnow i Niwchow na Sachalinie: biograficzesko-antropologiczeskij obzor, [w:] Problemy rossijsko-polskoj istorii i kulturnyj diałog. Materiały Mieżdunarodnoj naucznoj konferencii 23-14 aprelja 2013 goda, red. M. Wołos i zespół, Nowosybirsk 2013, s.71-88.

    Naucznoje nasledie Bronisława Piłsudskogo i znaki pamjati o niem, [w:] Poljaki w Sibiri: od powstańcew 1863 g. Do sowremiennoj Polonii. Kolektiwnaja naucznaja monografija, pod red.  Siergieja Leończyka, Krasnojarsk 2014, s. 166-206.

                                                           V. Artykuły krajowe po doktoracie

    O nienapisanej książce Bronisława Piłsudskiego, „Lud”, 1994: 77, s. 191-203.

    Dwa nieogłoszone teksty o Janie Stanisławie Kubarym, „Lud”, 1994: 77, s. 223-234, (współautor Z. Wójcik).

    Korzenie i współczesność polskich badań etnologicznych w Afryce, „Etnografia Polska”, 1994: 1-2, s. 113-159.

    Polsko-irkucka historia, „Kresy Literackie”, 1994: 1-2, s. 32-36.

    Polska diaspora w Kazachstanie, „Kresy Literackie”, 1994: 3-4, s. 54-55.

    Przetrwanie etniczne. Problemy akulturacji tubylczej ludności Sachalinu w ujęciu Bronisława Piłsudskiego, [w:] Studia i Szkice z Dziejów Najnowszych Politologii i Socjologii, pod red. R. Gellesa i M. S. Wolańskiego, Wrocław 1994, s. 115-126.

    Dzieje Polaków w Kazachstanie, „Ład”, 1994: 7, s. 1, 4.

    Polacy na afrykańskich szlakach, „Rota”, 1994:1/2, s. 86-87.

    Dzieje Polaków w Kazachstanie, „Ład”, 1994: 33 (wkładka „Polakom na Wschodzie”, 1994: 7, s. 1 i 4)

    Przedmowa, [w:] G. Brzęk, Benedykt Dybowski. Życie i dzieło. Wydanie II. Uzupełnione i rozszerzone, Warszawa-Wrocław 1994

    Nad wspomnieniami brygadiera Józefa Kopcia z wojen i zesłania na Kamczatkę w XVIII wieku, [w:] Dziennik Józefa Kopcia brygadiera wojsk polskich, Z rękopisu Biblioteki Czartoryskich opracowali i wydali Antoni Kuczyński i Zbigniew Wójcik, Warszawa – Wrocław 1995, s. 267-340, 354-387.

    Sowieckie deportacje Polaków w czasie II wojny światowej, [w:] Wach auf, mein Herz, und denke”. Zur Geschichte der Beziehungen zwischen Schlesien und Berlin –Brandenburgvon 1740 bis heute. „Przebudź się, serce moje, i pomyśl” Przyczynek do historii stosunków między Śląskiem w Berlinem – Brandenburgia od 1740 roku do dziś, Berlin – Opole, 1995, s. 394-402

    Toż samo w języku niemieckim: Die Deportation von Polen durch die Sowjetmacht im Zweiten Weltkrieg, [w:] Wach auf, mein Herz, und denke” Zur Geschichte der Beziehungen zwischen Schlesien und Berlin –Brandenburgvon 1740 bis heute. „Przebudż się, serce moje, i pomyśl” Przyczynek do historii stosunków między Śląskiem w Berlinem – Brandenburgia od 1740 roku do dziś, Berlin – Opole, 1995, s. 394-402.

    Przedmowa ,[w:] Z. Wójcik, Ignacy Domeyko. Litwa – Francja – Chile, Warszawa – Wrocław 1995, s. 5-9.

    Stanisław Staszic i Abraham Stern. Spojrzenie ma wzajemne kontakty, [w:] Stanisław Staszic. Materiały Sesji Staszicowskiej, Piła 19-20 września 1995, pod red. J. Olejniczaka, Piła 1995, s. 125-136.

    Literatura zsyłkowa – czyli o oficynie wydawniczej „Biblioteka Zesłańca”, „Niepodległość i Pamięć”, 1995: 2, s. 217-224. Toż samo w: „Kresy Literackie”, 1995: 3-4, s. 61-62.

    Polskie spotkania z kulturą aborygenów Australii i Oceanii, [w:] Polskie opisanie świata. 100 lat Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, Wrocław 1995, (katalog wystawy).

    Zauroczeni egzotyką. Afrykańskie szlaki Polaków, [w:] Polskie opisanie świata. 100 lat Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, Wrocław 1995, (katalog wystawy).

    Józefie Kopciu co strzegł polskich granic i pod Chełmem wojował w 1794 roku, „Kresy Literackie”, 1995, 1-2, s. 36-39.

    Polacy w Kazachstanie, „Żołnierska Rzecz”, 1995: 4, s. 14.

    Dzieje Polaków w Kazachstanie. Zarys problemu historyczno-kulturowego, [w:] Polacy w Kazachstanie. Historia i współczesność, pod red. S, Ciesielskiego i A. Kuczyńskiego, Wrocław 1996, s. 23-32. Toż samo w języku rosyjskim: Sudby Poliakow w Kazachstanie. Opyt kulturno-istoriczeskogo analiza [w:] Polacy w Kazachstanie. Historia i współczesność, pod red. S, Ciesielskiego i A. Kuczyńskiego, Wrocław 1996, s. 33-43.

    Wstęp [w:] Polacy w Kazachstanie. Historia i współczesność, pod red. S. Ciesielskiego i A. Kuczyńskiego, Wrocław 1996, s. 15-18. (współautor S. Ciesielski). Toż samo w języku rosyjskim: Wwiedienije [w:] Polacy w Kazachstanie. Historia i współczesność, pod red. S. Ciesielskiego i A. Kuczyńskiego, Wrocław 1996, s. 19-22.

     Józefa Kopcia relacja z wojny w 1794 r. oraz niewoli i zesłania na Kamczatce, [w:] Powstanie Kościuszkowskie i jego Naczelnik. Historia i tradycja. Materiały Konferencji Naukowej Kraków – Wrocław 28-30 marca 1994, pod red. T. Kulak i M. Frančićia, Kraków 1996, s. 129-142.

    Mitologizacja polskich dziejów na Syberii. Mit Sybiraka, [w:] Polskie mity polityczne XIX i XX wieku, pod red. W. Wrzesińskiego, Wrocław 1996, s. 199-217.

    Humanitarna postawa Polaków wobec rdzennej ludności Australii i Oceanii – szkic problemu, [w:] Ludy i kultury Oceanii. Materiały z IV konferencji naukowej zorganizowanej we Wrocławiu w dniach 29-30 listopada 1986 r. przez Katedrę Etnografii Uniwersytetu Wrocławskiego, pod red. E. Pietraszka i B. Kopydłowskiej-Kaczorowskiej, Wrocław 1996, s. 135-145.

    Staramy się stworzyć faktografię trudnych i niezbadanych losów Polaków, „Piłsudczyk”, 1996: 20-21, s 41.

    Bronisława Piłsudskiego życie tułacze, „Piłsudczyk”, 1996: 22, s. 25-26.

    Oswajanie stepów, czyli obserwatorzy i badacze przyrody Kazachstanu, „Wszechświat”, 1997: 11, s. 283-286.

    Wysiedlenie i podróż w nieznane, [w:] Życie codzienne polskich zesłańców w ZSRR w latach 1940-1946. Studia, pod red. S. Ciesielskiego, Wrocław 1997, s. 45-77.

    Wkład Polaków w badania naukowe i rozwój cywilizacyjny Syberii [w:] Znaczenie edukacyjne polskich zesłańców syberyjskich na tle historii najnowszej. Zesłańcy w tworzeniu państwowości polskiej, Warszawa 1997, s. 29-71.

    Polskie opisanie kraju stepowego [w:] W stepie dalekim. Polacy w Kazachstanie, pod red. M. Gawęckiego i J. Jaskulskiego, Poznań-Ałmaty 1997, s. 32-51.

    Toż samo w języku rosyjskim: Polskoje opisanie stepnej strany, [w:] W stepie dalekim. Polacy w Kazachstanie, pod red. M. Gawęckiego i J. Jaskulskiego, Poznań-Ałmaty 1997, s. 32-51.

    Adam Kamieński Dłużyk i jego Diariusz więzienia moskiewskiego, miast i miejsc z około 1672 roku (współautorzy B. Polewoj i Z. J. Wójcik) [w:] Adam Kamieński Dłużyk i jego Diariusz więzienia moskiewskiego, miast i miejsc, Wrocław 1997, s. 42-84.

    Soczinienii Adam Kamienskogo Dłużika. Zabytyj istocznik swiedienii no etnografii Sibirii XVII wieka, (współautorzy B. Polewoj i Z. J. Wójcik) [w:] Adam Kamieński Dłużyk i jego Diariusz więzienia moskiewskiego, miast i miejsc, Wrocław 1997, s. 85-86.

    Ludwik Sienicki – żołnierz, zesłaniec, konwertyta, pamiętnikarz (współautor B. Rok), [w:] L. Sienicki, Dokument osobliwego miłosierdzia Boskiego ze wspomnieniem o mniej znanych Moskiewskiego Państwa krainach…, Wrocław 1997, s. 54-88.

    Oczerki o kulturie i bytie narodow Sibiri XVIII wieka w wospominanijach Ludwika Sienickogo (współautor B. Rok), [w:] L. Sienicki, Dokument osobliwego miłosierdzia Boskiego ze wspomnieniem o mniej znanych Moskiewskiego Państwa krainach…, Wrocław 1997, s. 89-91.

    Wesoły więzień, któremu po długiej niewoli zrzuciwszy kajdany, dawną przywrócono wolność (współautor Z. Wójcik) [w:] K. Lubicz Chojecki, Pamięć dzieł polskich. Podróż i niepomyślny sukces Polaków. Na podstawie pierwodruku z 1789 roku wydali i przypisami oraz komentarzami opatrzyli Antoni Kuczyński i Zbigniew Wójcik, Wrocław 1997, s. 125-190.

    Recepcja działalności „Biblioteki Zesłanca” w piśmiennictwie krajowym i zagranicznym, [w:] Z. Fedus, Syberia wryta w pamięć dziecka, seria „Biblioteka Zesłańca”, Warszawa – Wrocław 1997, s. 329-338.

    Przedmowa [w:] Z. Wójcik, Karol Bohdanowicz. Szkic portretu badacza Azji, Warszawa – Wrocław 1997, s. 5-6.

    Pomnik dla zesłańca [wywiad A. Liberaka z A. Kuczyńskim], „Przekrój”, 1997: 37, s. 17-19.

    Przybyli ze stron dalekich. Po kongresie eucharystycznym, „Biuletyn Stowarzyszenia Wspólnota Polska”, 1997: 8, s. 36 (artykuł sygnowany skrótem autora Aku).

    Książki „Biblioteki Zesłańca” dla Ojca Świętego Jana Pawła II, , „Biuletyn Stowarzyszenia Wspólnota Polska”, 1997: 8, s. 36-37 (artykuł sygnowany skrótem autora Aku).

    Staropolskie widzenie Syberii, , „Biuletyn Stowarzyszenia Wspólnota Polska”, 1997: 9, s. 30 (artykuł sygnowany skrótem autora AK).

    Diaspora polska na Syberii, „Forum Polonijne”, 1997: 6, s. 16.

    Obserwacje etnograficzne i socjologiczne ks. Faustyna Ciecierskiego na zesłaniu w latach 1797-1801 (współautor Z. J. Wójcik) [w:] F. Ciecierski, Znaczniejszych przypadków pewnego z Syberii powrotnego Polaka w 1801 roku. Z najobszerniejszej kopii rękopiśmiennej do druku przygotowali A. Kuczyński i Z. J. Wójcik, Warszawa-Wrocław 1998, s. 347-373.

    Posłowie, [w:] F. Ciecierski, Znaczniejszych przypadków pewnego z Syberii powrotnego Polaka w 1801 roku. (współautor Z. J. Wójcik) Z najobszerniejszej kopii rękopiśmiennej do druku przygotowali A. Kuczyński i Z. J. Wójcik, Warszawa-Wrocław 1998, s. 374-378.

    Doroga w ssyłku dominikanina ksiendza Faustyna Ciecierskogo, [w:] F. Ciecierski, Znaczniejszych przypadków pewnego z Syberii powrotnego Polaka w 1801 roku. Z najobszerniejszej kopii rękopiśmiennej do druku przygotowali A. Kuczyński i Z. Wójcik, Warszawa-Wrocław 1998, s. 392-398.

    Instytut Dziedzictwa Bronisława Piłsudskiego, „Wrocławskie Studia Wschodnie”, 1998: 2, s. 213-227.

    Materiały do bibliografii podmiotowej i przedmiotowej Jana Michała Witorta (współautor Z. Wójcik), „Wrocławskie Studia Wschodnie”, 1998: 2, s. 153-182.

    Głosy ze stepu, czyli wokół problemu dostosowywania się do życia w nowym środowisku Polaków zesłanych do Kazachstanu w latach trzydziestych XX wieku, [w:] Polska droga do Kazachstanu. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej. Żytomierz 12-14 października 1996 roku, Warszawa 1998, s. 86-88.

    Przedmowa, [w:] Syberia w historii i kulturze narodu polskiego pod red. naukową A. Kuczyńskiego, Wrocław 1998, s. 5-10.

    Między oczekiwaniem a spełnieniem. Działalność cywilizacyjna Polaków na Syberii (XVII-XIX wiek), (współautor Z. Wójcik), [w:] Syberia w historii i kulturze narodu polskiego pod red. naukową A. Kuczyńskiego, Wrocław 1998, s. 34-40.

    Fotografia na usługach badań etnograficznych Bronisława Piłsudskiego, [w:] Syberia w historii i kulturze narodu polskiego pod red. naukową A. Kuczyńskiego, Wrocław 1998, s. 183-195.

    Zbiory Benedykta Dybowskiego w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Krakowie (współautor J. Kamocki) [w:] Syberia w historii i kulturze narodu polskiego pod red. naukową A. Kuczyńskiego, Wrocław 1998, s. 154-157.

    Sybir w istorii i kulturie polskogo naroda, [w:] Syberia w historii i kulturze narodu polskiego pod red. naukową A. Kuczyńskiego, Wrocław 1998, s. 521-542.

    Polskie przenikanie Kazachstanu na przestrzeni wieków. Od zesłań do wkładu cywilizacyjnego i gospodarczego tego kraju, „Niepodległość i Pamięć”, 1998: 2, s. 45-60.

    О wieloletnich związkach Polski z Syberią, „Niepodległość i Pamięć”, 1998: 2, s.. 233-237.

    Sachalin czci pamięć Bronisława Piłsudskiego, „Niepodległość i Pamięć”, 1998: 2, s. 245-252.

    Losy Sybiraków w książkach opowiedziane. Dzieje „Biblioteki Zesłańca” i recepcja jej wydawnictwa, „Niepodległość i Pamięć”, 1998: 2, s. 265-279.

    Sachalin czci pamięć Bronisława Piłsudskiego, „Biuletyn Stowarzyszenia Wspólnota Polska”, 1998: 6, s. 17-22.

    Opowieść Karola Lubicz-Chojeckiego z zesłańczej wędrówki, „Biuletyn Stowarzyszenia Wspólnota Polska”, 1998: 6, s. 43-44.

    О sprawa trudnych, „Biuletyn Stowarzyszenia Wspólnota Polska”, 1998: 4, s. 45-46.

    Święty Rafał – patron Sybiraków, „Biuletyn Stowarzyszenia Wspólnota Polska”, 1998: 10, s. 43-47.

    Katorżnik i zesłaniec na tronie nauki, „Zesłaniec”, 1998: 3, s. 105-108.

    Nowy portret Bronisława Piłsudskiego, „Zesłaniec”, 1998:  3, s. 99-102.

    „Wielki łowczy” – Janusz Bogdanowicz (1933-1998), „Literatura Ludowa”, 1998, nr 6, s. 73-76.

    Karol Bohdanowicz – geolog, człowiek, który wydarł wiele tajemnic syberyjskiej ziemi, „Sybirak”  nr 19: 1998, s. 53-56.

    Polonia syberyjska. Przeszłość, teraźniejszość, przyszłość. Międzynarodowa Konferencja Naukowa, Tomsk 20-23 maja 1999. [w:] „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 1999: 3/4, s. 225-230.

    Związki Bronisława Piłsudskiego z Komitetem Narodowym Polskim w Paryżu, [w:] „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 1999: 3/4, s. 117-128.

    Borysowi Piotrowiczowi Polewojowi na osiemdziesięciolecie (współautor Z. Wójcik), [w:] „Wrocławskie Studia Wschodnie”, 1999: 3, s. 256-257.

    Jubileusz 90-lecia Profesora Gabriela Brzęka (współautor Z. Wójcik), [w:] „Wrocławskie Studia Wschodnie”, 1999: 3, s. 257-259.

    Wstęp [w:] Z. J. Winnicki, W Mińsku Litewskim, mieście dawnej Rzeczpospolitej, Wrocław 1999, s. 5-6.

    Bronisław Piłsudski – zesłaniec i badacz kultur Dalekiego Wschodu, „Akcent – Literatura – Sztuka”, 1999: 3-4, s. 116-124.

    Bronisława Piłsudskiego zesłania i wolności koleje, [w:] Idea Europy i Polska w XIX-XX wieku. Księga ofiarowana dr Adolfowi Juzwence, dyrektorowi Zakładu Narodowego im Ossolińskich z okazji 60-lecia urodzin, Wrocław 1999, s. 93-114.

    „Kochany Wujaszku” – listy Bronisława Piłsudskiego do Stanisława Witkiewicza, „Literatura Ludowa”, 1999: 1, s. 55-65.

    „Kochany Wujaszku…” – listy Bronisława Piłsudskiego do Stanisława Witkiewicza „Literatura Ludowa” 1999: nr 4/5, s. 113-122.

    Dlaczego jemu?, „Literatura Ludowa”, 1999: 4-5, s. 3-10.

    Statut Sekcji Ludoznawczej Towarzystwa Tatrzańskiego założonej przez Bronisława Piłsudskiego, „Literatura Ludowa”, 1999: 4-5, s. 123-128.

    Historia jednego wiersza, „Literatura Ludowa”, 1999: 4-5, s.59-63.

    Kochany Ojcze! Raz jeszcze pozwolono mi napisać do Ciebie…”, „Literatura Ludowa”, 1999: 4-5, s. 89-101-100.

    Kolekcja fotograficzna Bronisława Piłsudskiego, „Literatura Ludowa”, 1999: 4-5, s. 173-188.

    Bronisław Piłsudskij – issledowatiel Sachalina, „Nowaja Polsza”, 1999: 1, s. 84-87.

    Wacław Sieroszewski i jego trud o jakutskoj kulturie, „Nowaja Polsza”, 1999: 2, s. 72-80.

    Benedikt Dybowskij – issledowatiel Bajkała i Kamczatki, „Nowaja Polsza”, 1999: 4, s. 86-90.

    „Biblioteka Zesłańca” Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II, „Kwartalnik Zamojski, 1999: 1-2, s. 158-181.

    Polskie spotkania z Jakucją – czerwiec’99, „Biuletyn Stowarzyszenia Wspólnota Polska”, 1999: 8, s. 22-25.

    Wydarł wiele tajemnic syberyjskiej ziemi, „Biuletyn Stowarzyszenia Wspólnota Polska”, 1999: 2, s. 45-48.

    Polskie spotkanie z Jakucją – czerwiec 1999, „Biuletyn Stowarzyszenia Wspólnota Polska”, 1999: 8, s. 22-25.

    Staropolskie związki z podbojem i kolonizacją Syberii, [w:] IV Sympozjum popularnonaukowe dla nauczycieli szkół podstawowych i średnich na temat „Znaczenie edukacyjne losów polskich zesłańców syberyjskich na tle historii najnowszej. Zesłańcy w tworzeniu państwowości polskiej”, Warszawa 1999, s. 7-29.

    On ostawił swoj sled na kartach Sibiri, „Nowaja Polsza”, 2000: 1, s. 45-49.

    On Sibiri nie bojałsia, „Nowaja Polsza”, 2000: 5, s. 50-57.

    Edward Piekarskij i dieło jewo żizni, „Nowaja Polsza”, 2000: 6, s. 38-43.

    Ludi na fonie pejzażej. Adolf Januszkiewicz opisywajet Kazachstan, „Nowaja Polsza”, 2000: 7-8, s. 87-90.

    Istorija odnoj drużby, „Nowaja Polsza”, 2000: 10, s. 45-48.

    Zakopane czci pamięć Bronisława Piłsudskiego, katorżnika i badacza kultur syberyjskich i Podhala, „Sybirak”, 2000: 24, s. 106-108.

    Polaku sławnym w dalekiej Jakucji, „Sybirak”, 2000: 24, s. 101-106.

    Zesłańcza podróż po kazachskich stepach, „Biuletyn Stowarzyszenia Wspólnota Polska”, 2000: 2, s. 25-26.

    Rosja i Polska: historyczno-kulturowe kontakty (syberyjski fenomen). Międzynarodowa Konferencja Naukowa 24-25 czerwca 1999 [w:] „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 2000: 2, s. 174-180.

    Polonia w Rosji: historia i dzień dzisiejszy. Konferencja Naukowa 21-23 listopada 1999, [w:] „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 2000: 2, s. 185-187.

    Od redakcji [w:] Zbigniew Wójcik, Józef Siemiradzki. Przyrodnik i humanista, badacz Ameryki Południowej, Warszawa 2000, s. 5-6.

    Recepcja badań Bronisława Piłsudskiego nad kulturą tubylczej ludności Sachalinu [w:] Nauka polska na obczyźnie. Stan i perspektywy badawcze, pod red. W. Hładkiewicza i M. Szczerbińskiego, Gorzów Wlkp. 2000, s. 104-116.

    Między etnografią a polityką. Bronisława Piłsudskiego związki z polską emigracją i jego działalność na rzecz odzyskania niepodległości, [w:] Idea niepodległości i suwerenności narodowej w działalności Polaków w kraju i na obczyźnie, pod red. M. Szczerbińskiego, Gorzów Wlkp. 2000, s. 52-60.

    Niesłusznie zapomniany, [w:] Zesłaniec – Etnograf – Polityk. Bronisław Piłsudski, pod red. A. Kuczyńskiego, Wrocław 2000, s. 5-10.

    Bronisława Zaleskiego opisanie kazachskich stepów [w:] Polskie opisywanie świata. Od fascynacji egzotyką do badań antropologicznych, Wrocław 2000, s. 110-120.

    Z Łomży przez Warszawę na Daleki Wschód, „Studia Łomżyńskie”, 2000: 11, s. 125-131.

    Od redakcji,[w:] Z. Wójcik, Józef Siemiradzki. Podróżnik i humanista, badacz Ameryki Południowej, Wrocław 2000, s. 5-6.

    Zakopane pamięta. Symboliczna mogiła Bronisława Piłsudskiego, [w:] „Pamiętnik Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego”, 2000:9, s. 235-238.

    Zakopiański symbol pamięci o Bronisławie Piłsudskim, „Zesłaniec” – Pismo Rady Naukowej Związku Sybiraków, 2000: 5, s. 47-61.

    Zesłańcza podróż po stepach kazachskich, „Biuletyn Stowarzyszenia Wspólnota Polska”, 2000: 2, s. 25-27.

    Poniewolna kolonia Polaków. Z dr. Antonim Kuczyńskim redaktorem „Biblioteki Zesłańca” rozmawia Krystyna Tyszkowska, „Odra”, 2000: 7-8, s. 133-134.

    Ewa Felińska, patronka Stowarzyszenia Kultury Polskiej na Wołyniu, „Wspólnota Polska” – Biuletyn Stowarzyszenia, 2000, nr 11-12, s. 40-41.

    Poznanie Polaków na Syberii – dr Antoni Kuczyński – laureat „Przeglądu Wschodniego” Wywiad Alwidy Antoniny Bajor (Wilno-Litwa) z laureatem, „Atemeum Wileńskie, 2000,nr 5, s. 47-58.

    Bronisław Piłsudski’s Photographic Collection from Sakhalin in the Musseum of Ethnology in Vienna, [w:] Bronisław Piłsudski and Futabatei Shimei – an Excellent Charter in the History of Polish-Japanese Relations, Materials of the Third International Conference on Bronisław Piłsudski and his Scholarly Heritage. Kraków – Zakopane 29/8 – 7/9 1999. Edited by A. F. Majewicz and T. Wicherkiewicz, Poznań 2001, s. 421-426.

    Bronisław Piłsudski in Research and Political Activity for the National Cause. An Apprecuiation, [w:] Bronisław Piłsudski and Futabatei Shimei – an Excellent Charter in the History of Polish-Japanese Relations, Materials of the Third International Conference on Bronisław Piłsudski and his Scholarly Heritage. Kraków – Zakopane 29/8 – 7/9 1999. Edited by A. F. Majewicz and T. Wicherkiewicz, Poznań 2001, s. 427-434.

    О kontaktach naukowych polskiego etnologa Stanisława Poniatowskiego z badaczem Dalekiego Wschodu Włodzimierzem Arseniewem, [w:] Polska a Syberia. Spotkanie dwóch światów. Materiały z konferencji naukowej Łódź, 1-2 marca 2001 r., Łódź 2001, s. 101-123.

    Bliżej Jakucji, [w:] Z kraju nad Leną. Związki polsko-jakuckie dawnej i dziś, pod red. naukową A. Kuczyńskiego, Wrocław 2001, s. 5-6.

    Między Jakucją a Polską – przestrzeń i pamięć, [w:] Z kraju nad Leną. Związki polsko-jakuckie dawnej i dziś, pod red. naukową A. Kuczyńskiego, Wrocław 2001, s. 101-122.

    „Chciałem się pana zapytać, czy Wacław Sieroszewski żyje jeszcze”, [w:] Z kraju nad Leną. Związki polsko-jakuckie dawnej i dziś, pod red. naukową A. Kuczyńskiego, Wrocław 2001, s. 151-158.

    Heritage, Dominantes, Myths in Polish-Yakut Relations, [w:] Z kraju nad Leną. Związki polsko-jakuckie dawnej i dziś, pod red. naukową A. Kuczyńskiego, Wrocław 2001, s. 237-242.

    Od redakcji, [w:] M. Paradowska, Krzysztof Arciszewski. Admirał wojsk holenderskich w Brazylii, Wrocław 2001, s. 5-6.

    Bronisław Piłsudski na znaczku pocztowym, [w:] „Pamiętnik Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego”, 2001:10, s. 299-300.

    III Międzynarodowa konferencja poświęcona Bronisławowi Piłsudskiemu i Jego dziedzictwu naukowemu, „Niepodległość i Pamięć”, 2001: 1, s. 183-200.

    Zakopane uczciło pamięć Bronisława Piłsudskiego, „Niepodległość i Pamięć”, 2001: 1, s. 201-216.

    „Bronisław Piłsudski (1866-1918). Człowiek – Uczony – Patriota”. Sympozjum: 20-21 października 2000 r. w Zakopanem, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 2001: 2, s. 217-226.

    Razgowor katorżnika s carem Mikołajem II, „Nowaja Polsza”, 2001: 3, s. 57-62.

    Poliakie, kotoryj Sibir opisał i s Pugaczewym wojewał, „Nowaja Polsza”, 2001: 4, s. 63-65.

    Poliaki w istorii Sibirii i zapiski Adama Kamienskogo Dłużika, „Nowaja Polsza”, 2001: 5, s. 66-69.

    Kazachstan głazami Bronisława Zalesskogo, „Nowaja Polsza”, 2001: 6, s. 50-53.

    Symboliczna mogiła Bronisława Piłsudskiego w Zakopanem, „Przeszłość i Pamięć. Biuletyn Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa”, 2001: 1/2, s. 65-70.

     Adolfa Januszkiewicza droga przez stepy Kazachstanu, „Zesłaniec” – Pismo Rady Naukowej Związku Sybiraków, 2001: 6, s. 31-48.

    Jakucja bliżej Polski, „Zesłaniec” – Pismo Rady Naukowej Związku Sybiraków, 2001: 6, s. 11-119.

    Bronisław Piłsudski (1866-1918). Człowiek – Uczony – Patriota. Sympozjum 20-21 października 2000 r. w Zakopanem, „Rota”, 2001: 1-2, s. 133-135.

    Japoński film o Bronisławie Piłsudskim, , „Rota”, 2001: 3, s. 97.

    Wystawa dorobku naukowego B. Piłsudskiego, , „Rota”, 2001: 3, s. 98.

    Czy będzie znaczek pocztowy z Bronisławem Piłsudskim, „Historyczno-Badawczy Biuletyn Filatelistyczny”, 2001: 1-2, s. 59-61.

    Zakopiańskie uroczystości ku czci Bronisława Piłsudskiego, „Piłsudczyk”, 2001: 11-12, s. 41-43.

    Bronisław Piłsudski (1866-1918). Człowiek – Uczony – Patriota, „Wrocławska Gazeta Polska”, 2001: 1, s. 6.

    Nowe informacje o Bronisławie Piłsudskim (1866-1918), „Wrocławska Gazeta Polska”, 2001: 5, s. 5.

    O Polaku sławnym w dalekiej Jakucji, „Biuletyn Stowarzyszenia Wspólnota Polska”, 2001: 2, s. 22-25.

    „Zesłaniec” o zesłańcach, „Biuletyn Stowarzyszenia Wspólnota Polska”, 2001: 2, s. 48.

    Z zesłańczej wędrówki po kazachskich stepach, „Biuletyn Stowarzyszenia Wspólnota Polska”, 2001: 6, s. 46-47.

    Kościół katolicki za Uralem, , „Biuletyn Stowarzyszenia Wspólnota Polska”, 2001: 9, s. 46-48.

    Polskie opisywanie świata, „Biuletyn Stowarzyszenia Wspólnota Polska”, 2001: 11, s. 46.

    Na duszpasterskim szlaku, „Biuletyn Stowarzyszenia Wspólnota Polska”, 2001: 11, s. 46-47.

    Perygrynacje Ignacego Domeyki po kulturze Indian chilijskich (współautor Z. Wójcik) [w:] Ignacy Domeyko. Referaty i materiały z Międzynarodowej Konferencji w 200-lecie urodzin, Brześć – Lida, 4-7. 10.2002 r., Brześć – Lublin 2002, s. 61-67.

    Wspomnienia księdza Mikołaja Kulaszyńskiego z Tunki na nowo odczytane [w:] Kościół katolicki na Syberii. Historia – Współczesność – Przyszłość, pod red. naukową A. Kuczyńskiego, Wrocław 2002, s. 103-123.

    Tragizm historii, a polskie obrazy Tomska, „Zesłaniec” – Pismo Rady Naukowej Związku Sybiraków, 2002: 10, s. 3-10.

    W Tomsku, ale nie na zesłaniu, „Zesłaniec” – Pismo Rady Naukowej Związku Sybiraków, 2002: 10, s. 114-120.

    Staropolskije sjużety w istorii Kamczatki, „Nowaja Polsza”, 2002: 6, s. 61-65.

    Staryj Tomsk w litografiach i rysunkach, „Nowaja Polsza”, 2002: 10, s. 68-71.

    Słowo wstępne, [w:] F. Trusiewicz, Duszohubka, Wrocław 2002, s. 5-6.

    Od redakcji, [w:] S. Chmielewski, Zapiski niebohaterskich przeżyć. Z. Chmielewski, W sowieckiej niewoli, seria „Biblioteka Zesłańca”, Wrocław 2002, s. 5-6.

    Kościół katolicki na Syberii. Historia – Współczesność – Przyszłość. Konferencja naukowa 26-28 czerwca 2001, „Zesłaniec” – Pismo Rady Naukowej Związku Sybiraków, 2002: 7, s. 92-97.

    Gdy nastał kres życia. Nowe materiały dotyczące śmierci Bronisława Piłsudskiego, „Lud”, 2002: 86, s. 259-276.

    Kościół katolicki na Syberii, , „Rota”, 2002: 1-2, s. 75-76.

    Pamięć o Bronisławie Piłsudskim w znaczek pocztowy przyodziana, „Zesłaniec”, 2002: 9, s. 118-123.

    Sochranit pamiat o Józefie Kowalewskim, „Nowaja Polsza”, 2003: 2, s. 60-63.

    Stary Tomsk w litografiach i rysunkach przedstawiony, „Zesłaniec” – Pismo Rady Naukowej Związku Sybiraków, 2003: 11, s. 47-58.

    Moralny wymiar starań Bronisława Piłsudskiego o ochronę języka i kultury Ajnów, „Przegląd Wschodni”, 2003: 31, s. 685-720.

    Polskije swiedienija o Buriatach, „Nowaja Polsza”, 2003: 10, s. 65-66.

    Kniaź Paweł Sapieha i ego zapiski, „Nowaja Polsza”, 2003: 12, s. 67-68.

    „Do zobaczenia w XX wieku”. Początek drogi Bronisława Piłsudskiego ku nauce i recepcja dorobku, [w:] Bronisław Piłsudski (1866-1918). Człowiek – Uczony – Patriota, Zakopane 2003, s. 45-76.

    Pamięć o polskich zesłańcach i badaczach ziemi jakuckiej, „Rota”, 2003:3/4, s. 28-31.

    Konferencja rosyjskich i polskich historyków, „Zesłaniec”, 2004: 15, s. 115-116.

    Laureaci nagród „Przeglądu Wschodniego za rok 2002, „Zesłaniec”, 2004: 15, s. 116-117.

    Staż naukowy doktor Renaty Opłakańskiej z Państwowego Uniwersytetu w Abakanie, „Zesłaniec”, 2004: 15, s. 117-120.

    Jeszcze o narymskiej zsyłce, „Zesłaniec”, 2004: 15, s. 121-125.

    75 lat Związku Sybiraków, 15 lat po reaktywowaniu, „Komunikat Zarządu Głównego Związku Sybiraków”, 2004: 1/68, s. 38-47.

    Polskaja premija – Władysławu Łatyszewu, „Nowaja Polsza”, 2004: 2, s. 66.

    Tablica pamiątkowa poświęcona Bronisławowi Piłsudskiemu, „Zesłaniec”, 2004: 16, s 67-88.

    Obowiązek pamięci! 75-letnia historia Związku Sybiraków, „Wspólnota Polska”, 2004: 1, s. 30-32.

    Związek Sybiraków liczy 75 lat, „Niepodległość i Pamięć”, 2004: 1, s. 195-212.

    Tablica memoratywna Bronisława Piłsudskiego (Kraków 3 listopada 2003 rok), „Niepodległość i Pamięć”, 2004: 1, s. 317-328.

    „Zwróć go przygnębionemu nieszczęściem Ojcu…”, czyli o staraniach o łagodniejszy wymiar kary dla Bronisława Piłsudskiego, [w:] Wokół historii i polityki. Studia z dziejów XIX i XX wieku dedykowane Profesorowi Wojciechowi Wrzesińskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, pod red. S. Ciesielskiego, T. Kulak, K. Ruchniewicza i J. Tyszkiewicza, Toruń 2004, s. 437-448.

    Stary Tomsk w litografiach powstańca styczniowego, „Wspólnota Polska”, 2004: 6, s. 36-38.

    Polskie monety z wizerunkiem badacza Jakucji Aleksandra Czekanowskiego, „Nasza Rota. Kwartalnik dla Środowisk Polskich i Polonijnych w Świecie”, 2004: 4, s. 27-28.

    Wyprawa do Mongolii szlakiem Benedykta Polaka. Czerwiec – wrzesień 2004. „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 2004: 3-4, s. 299-303.

    Nagroda „Przeglądu Wschodniego” dla Władysława Łatyszewa, założyciela Instytutu Dziedzictwa Bronisława Piłsudskiego w Jużno Sachalińsku. „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 2004: 3-4, s. 305-308.

    Góra Bronisława Piłsudskiego na Sachalinie, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 2004: 3-4, s. 308-310.

    Pamięć ofiarowana Bronisławowi Piłsudskiemu (1866-1918), „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 2004: 3-4, s. 310-318.

    Dziedzictwo naukowe Bronisława Piłsudskiego i znaki pamięci o nim, „Wrocławskie Studia Wschodnie”, 2004: 8, s. 181-232.

    Odradzanie się polskiej diaspory w Tomsku. Tradycja a współczesność [w:] Kultura i świadomość etniczna Polaków na Wschodzie. Tradycja i współczesność, pod red. naukową A. Kuczyńskiego i M. Michalskiej, Wrocław 2004, s. 43-62.

    Wstęp (współautor M. Michalska), [w:] Kultura i świadomość etniczna Polaków na Wschodzie. Tradycja i współczesność, pod red. naukową A. Kuczyńskiego i M. Michalskiej, Wrocław 2004, s. 7-8.

    Władysław Łatyszew z Instytutu Dziedzictwa Bronisława Piłsudskiego w Jużno Sachalińsku laureatem nagrody „Przeglądu Wschodniego” za rok 2002, „Lud”, 2004: 88, s. 293-300.

    Odsłonięcie tablicy pamiątkowej Bronisława Piłsudskiego. Kraków 3 listopada 2003, „Lud”, 2004: 88, s. 383-386.

    Aleksandr Czekanowskij na polskich monetach, „Nowaja Polsza” 2004: 2.

    Polskie monety z wizerunkiem badacza Jakucji Aleksandra Czekanowskiego, „Rota”, 2004: 4.

    Monety z wizerunkiem Aleksandra Czekanowskiego, „Zesłaniec”, 2004: 18.

    Rodowód Związku Sybiraków. Referat wygłoszony z okazji jubileuszu 75-lecia Związku, [w:] 75 lat Związku Sybiraków. Wydanie jubileuszowe opracowane przez członków Związku Sybiraków Oddział we Wrocławiu, pod red. Z. Helwing, Wrocław 2004, s. 89-95.

    Nowy portret Bronisława Piłsudskiego, „Pamiętnik Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego”, 2004: 13, s. 251-253

                                                  VI. Publikacje krajowe po habilitacji

    Dwie monety polskie z wizerunkiem Aleksandra Czekanowskiego, zesłańca i badacza Syberii, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 2005: 1, s. 274-276.

    Pejzażi i liudi. Kazachstan w trudach Adolfa Januszkiewicza, „Nowaja Polsza” 2005: 7-8, s. 100-103.

    I pozostanie w pamięci ludu Podhala, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin – Polonia”, 2005: LX, s. 361-370.

    Czterysta lat razem. Szkice z dziejów Polaków w Tomsku, [w:] Studia politologiczne i historyczne. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bronisławowi Pasierbowi, red nauk. Cz. Osękowski, J. Macała, Zielona Góra 2005, s. 225-242.

    Marian Falski – wpisany w historię, „Nasza Rota”. Kwartalnik dla środowisk polskich i polonijnych w świecie, 2005, nr 3-4, s. 18-24.

    Śladami autora „Elementarza”. Wpisany w historię małej wsi, „Monitor Wielkopolski”, 2006, nr 2, s.7.

    Marian Falski wpisany w historię Kuźnicy Grabowskiej, „Przegląd Wielkopolski”, 2006, nr 1, s. 16-20.

    Życie i dzieło prof. Mariana Falskiego”. Konferencja naukowa w Kuźnicy Grabowskiej, „Rocznik Kaliski”, 2006, t. 32, s. 295-301.

    Monety z wizerunkiem Aleksandra Czekanowskiego zesłańca i badacza Syberii, ”Wspólnota Polska”, 2006, nr 2, s.32-33.

    Polscy badacze Syberii na portretach jakuckiej malarki „Przegląd Uniwersytecki”, Pismo informacyjne Uniwersytetu Wrocławskiego”, 2006, nr 7-8, s. 9-10 (pod pseudonimem Bronisław Przesmycki).

    O polskim dziedzictwie na Syberii, „Przegląd Uniwersytecki”. Pismo informacyjne Uniwersytetu Wrocławskiego. 2006, nr 12, s. 17-19 (pod pseudonimem Bronisław Przesmycki).

    Gdzie step szeroki. Z dziejów związków polsko-kazachskich, część I „Zesłaniec”, nr 30/2007, s.37-84

    Gdzie step szeroki. Z dziejów związków polsko-kazachskich, cz. II, „Zeslaniec” nr 21/2007, s. 33-70

    Gdzie step szeroki. Z dziejów związków polsko-kazachskich, cz. III, „Zesłaniec”, nr 33/2008, s. 33-54

    Wspólnota ludzkich losów, dzieje Polaków w Tomsku i na Syberii Zachodniej, „Wspólnota Polska”, nr 4/2007, s. 9-11.

    Polscy lekarze na Syberii od XVIII do XX wieku, „Wspólnota Polska” nr 6/2007, s. 32-33.

    Polskie dziedzictwo-cywilizacyjne na Syberii XIX – początek XX wieku oraz jego współczesna recepcja w Polsce i Rosji, [w:] Polacy w nauce, gospodarce i administracji na Syberii w XIX i na początku XX wieku, pod red. nauk. A. Kuczyńsskiego, Wrocław 2007, s. 685-714.

    Polacy w Tomsku. Szkice z przeszłości i współczesność, [w:] Polacy w nauce i kulturze Tomska oraz Zachodniej Syberii, pod red. A. Kuczyńskiego i M. Marczyka, Wrocław 2008, s.9-56.

    Zesłaniec” i jego tematyka w roku 2007, „Komunikat” Zarządu Głównego Związku Sybiraków nr 1/93: 2008, s. 66-68.

    Działalność zawodowa i społeczna lekarzy polskich w Kazachstanie w XIX i na początku XX wieku, [w:] Lekarze Polscy na Syberii od XVIII do XX wieku, red. J. Supady,  Łódź 2008, s. 188-198.

    By pamięć trwała – monety z wizerunkiem Bronisława Piłsudskiego (1866-1918), „Rota” 2008, nr 1, s. 36-41.

    Wstęp, [w:] B. Zaleski, Wspomnienia z Uralu i stepów kazachskich. Wybrał, przedmową i komentarzem opatrzył A. Zieliński, Wrocław 2008, s. 5-6.

    325. Komentarz edytorski, [w:] Z. Węgłowski, Wspomnienia o podróży Aleksandra Czekanowskiego na rzece Olenek w 1875 roku, z rękopisu Zakładu Naukowego im. Ossolińskich Warszawa-Wrocław 2008. (Współautor Komentarza edytorskiego Z. Wójcik), s. 5-17.

    Polscy podróżnicy i badacze: Bronisław Piłsudski (1866-1918). [w:] Folder Narodowego Banku Polskiego, Warszawa 2008.

    Jeszcze jeden znak pamięci o Bronisławie Piłsudskim (1866-1918), [w:] „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 2009, nr 1, s. 225-228.

    Bronisław Piłsudski (1866-1918) na monetach Narodowego Banku Polskiego, „Rodacy” – Pismo Kongresu Polaków w Rosji (Abakan), 2009, nr 2, s. 22-23.

    Bronisław Piłsudski – daleki i bliski, „Wspólnota Polska” – Pismo poświęcone Polonii i Polakom za granicą (Warszawa), 2009, nr 2, s. 38-40.

    Polskie opisy enklaw kazachskiej kultury, [w:] Krajobrazy przeszłości. Księga ofiarowana doktorowi Adolfowi Juzwence w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, pod red. Mariusza Dworsatscha, Wrocław 2009, s. 89-109.

    Od redakcji, [w:] W. Krawczyński, Przez tundrę i tajgę po sowieckich łagrach,, Wrocław 2009, s. 5-8. To samo w drugim wydaniu tej książki w roku 2010.

    Ziemia obca. Oswajana. Wywiad Doroty Niedźwieckiej z A. Kuczyńskim, „Dolnośląska Solidarność”, nr 1/2010, s. 16.

    W kręgu przyrodniczo-etnograficznych relacji o Jakucji w pamiętniku Zygmunta Węgłowskiego (współautor Z. Wójcik), [w:] Wacław Sieroszewski. Zesłaniec – etnograf – literat – polityk, pod red. naukową A. Kuczyńskiego i M. Marczyka Wrocław 2011 s. 335-354.

    Pieśni za dwa funty chleba – czyli opowieść o Aleksandrze Zatajewiczu, badaczu kazachskiego folkloru, [w:] Polska leży na Zachodzie. Studia z dziejów Polski i Europy dedykowane Pani Profesor Teresie Kulak, pod red. W. Wrzesińskiego, M. Masnyka, K. Kawalca, Toruń 2011, s. 421-431.

    Stan i potrzeby współpracy polsko-rosyjskiej w zakresie badań naukowych Polaków na Syberii, „Rodacy. Pismo syberyjskie Kongresu Polaków w Rosji” nr 4/2011, s. 6-8.

    Laudacja Zbigniewa J. Wójcika Laureata Nagrody Specjalnej Przeglądu  Wschodniego 2008, „Przegląd Wschodni”, 2011, t. XI, zeszyt 5 (44), s. 680-686.

    Pociągi jechały na Wschód, „Dolnośląska Solidarność”, nr 2/2011,  s. 10.

    W towarowym wagonie na Sybir, „Dolnośląska Solidarność” nr 2/2012, s. 12

    Biograficzne spojrzenie na życie Bronisława Piłsudskiego oraz jego badania etnograficzne na Sachalinie, „Wrocławskie Studia Wschodnie”, t. 16: 2012, s. 25-41.

    Trudne lata Kościoła w Kazachstanie, [w:] Zawstydzona Mądrość. Prace ofiarowane Ojcu Profesorowi Franciszkowi Rosińskiemu OFM, Redakcja M. Łoboz, A. T. Brzyski OFM, Wrocław 2013, s. 305-318.

    Wstęp, [w:] J. Kamocki, Egzotyczne podróże etnografa. Azjatyckie wędrówki i poszukiwania polskich zesłańców w ZSRR, Krzeszowice 2013, s. 5-8.

    Razem czy oddzielnie? Polsko-rosyjska współpraca w zakresie badań dziejów Polaków na Syberii. Tradycja i współczesność, [w:] Sybir. Wysiedlenia – losy – świadectwa, red. naukowa: J. Ławski, S. Trzeciakowska, Ł. Zabielski, Białystok 2013, s. 79-94

    О pierwszych polskich spotkaniach z Kazachstanem (w druku)

    Stepy Kazachstanu w listach i poezji Gustawa Zielińskiego, [w:] Uniwersitati serviens. Księga ku czci Księdza Profesora Stanisława Wilka SDB, red. Ks. K. J. Walkusz, M. Krupa, Lublin 1914, s. 778-787.

    Z pobytu w Berezowie. Ewa Felińska – powieściopisarka, pamiętnikarka. Na zesłaniu 1839-1841, „Wołanie z Wołynia”, nr 3 (118), 2014, s. 25-28.

    Syberyjski szlak Ojca Albina Janochy, „Zesłaniec”, nr 61, 2014, s. 55-64.

                                               Działalność edytorska, naukowa i organizacyjna

                                                 1. Redakcja naukowa publikacji książkowych

    G. Brzęk, Benedykt Dybowski. Życie i dzieło, pod red. naukową A. Kuczyńskiego i i Z. Wójcika, Warszawa – Wrocław 1994, s. 396.

    Z. K. Kawecka, Do Anglii przez Syberię, pod red. naukową A. Kuczyńskiego, Warszawa – Wrocław 1994, s. 373.

    W. Niezgoda-Górska, Dosyć nam Sybiru, dosyć Kazachstanu, pod red. naukową A. Kuczyńskiego, Wrocław 1994, s. 358.

    Z Wójcik, Ignacy Domeyko. Litwa – Francja – Chile, pod red. naukową A. Kuczyńskiego, Warszawa – Wrocław 1995, s. 631.

    Haw, Na szlaku praojców, pod red. naukową A. Kuczyńskiego, Wrocław 1995, s. 446.

    Polacy w Kazachstanie. Historia i współczesność, pod red. naukową S. Ciesielskiego i A. Kuczyńskiego, Wrocław 1996, s. 643.

    Dwa polskie pamiętniki z Syberii XVII i XVIII wiek, pod red. naukową A. Kuczyńskiego, Warszawa – Wrocław 1996, s. 194.

    K. Rdułtowski, Notatki w wygnania, pod red. naukową A. Kuczyńskiego, Warszawa – Wrocław 1996, s. 326.

    H. Kierska, Kędy kazachski step… Dziennik deportowanej 1939-1946, pod red. naukową A. Kuczyńskiego Wrocław 1996, s. 262.

    Z Wójcik, Karol Bohdanowicz. Szkic portretu badacza Azji, pod red. naukową A. Kuczyńskiego, Warszawa – Wrocław 1997, s. 410.

    А. Kamieński Dłużyk, Diariusz więzienia moskiewskiego, miast i miejsc. Z pierwodruku wydali oraz przypisami i komentarzami opatrzyli A. Kuczyński, B. Polewoj, Z. J. Wójcik, Wrocław 1997, s. 94.

    L. Sienicki, Dokument osobliwego miłosierdzia Boskiego ze wspomnieniem o mniej znanych Moskiewskiego Państwa krainach…, pod red. naukową A. Kuczyńskiego Wrocław 1997, s. 97.

    Z. Fedus, Syberia wryta w pamięć dziecka, pod red. naukową A. Kuczyńskiego Wrocław 1997, s. 337.

    F. Ciecierski, Znaczniejszych przypadków pewnego z Syberii powrotnego Polaka w 1801 roku. Z najobszerniejszej kopii rękopiśmiennej do druku przygotowali A. Kuczyński i Z. J. Wójcik, pod red. naukową A. Kuczyńskiego Warszawa-Wrocław 1998, s. 419.

    Syberia w historii i kulturze narodu polskiego, pod red. naukową A. Kuczyńskiego, Wrocław 1998, s. 567.

    Polskie opisywanie świata. Od fascynacji egzotyką do badań antropologicznych, pod red. naukową A. Kuczyńskiego, Wrocław 2000, s. 289.

    Zesłaniec – Etnograf – Polityk. Bronisław Piłsudski, pod red. naukową A. Kuczyńskiego, Wrocław 2000, s. 188.

    Z. Wójcik, Józef Siemiradzki. Przyrodnik i humanista, badacz Ameryki Południowej, pod red. naukową A. Kuczyńskiego Wrocław – Warszawa 2000, s. 277.

    Z kraju nad Leną. Związki polsko-jakuckie dawniej i dziś, pod red. naukową A. Kuczyńskiego, Wrocław 2001, s. 246.

    M. Paradowska, Krzysztof Arciszewski. Admirał wojsk holenderskich w Brazylii, pod red. naukową A. Kuczyńskiego, Wrocław 2001, s. 201.

    Kościół katolicki na Syberii. Historia – Współczesność – Przyszłość, pod red. naukową A. Kuczyńskiego, Wrocław 2002, s. 784.

    Kultura i świadomość etniczna Polaków na Wschodzie, pod red. naukową A. Kuczyńskiego i M. Michalskiej, Wrocław 2004, s. 452.

    Polacy w nauce, gospodarce i administracji na Syberii w XIX i na początku XX wieku, pod red. naukową A. Kuczyńskiego, Wrocław 2007, s. 714.

    Polacy w Tomsku i na Syberii Zachodniej, pod red. naukową A. Kuczyńskiego i M. Marczyka, Wrocław 2008.

    T. Brzeziński, Służba Zdrowia Polskich Sił Zbrojnych za Zachodzie 1939-1946, Wrocław 2008.

    Kość, Żywi we wspomnieniach. Doświadczenia śmierci w relacjach polskich zesłańców w ZSRR (w latach 1940-1946), pod red. nauk. A.Kuczyńskiego, Wrocław 2008.

    B. Zaleski, Wspomnienia z Uralu i stepów kazachskich, pod red. nauk. A. Kuczyńskiego, Wrocław, s 2008.

    W. Krawczyński, Prze tundrę i tajgę po sowieckich łagrach, Wrocław 2009.

    H. Kierska, Kędy kazachski step… Dziennik deportowanej 1939-1946, wyd. 2, Wrocław 2009

    Wacław Sieroszewski – zesłaniec, etnograf, literat, polityk, pod red. A. Kuczyńskiego i M. Marczyka, Wrocław 2011

    S. Teresa Antonietta Frącek RM, Zesłaniec nad brzegami Wołgi. Miniatury  z życia abp. Zygmunta Szczęsnego Felińskiego 1822-1895, pod red. nauk. A. Kuczyńskiego, Wrocław 2011.

    E. Niebelski, Tunka. Syberyjskie losy księży zesłańców 1863 roku, pod red. nauk. A. Kuczyńskiego, Wrocław 2011.

    Polacy w guberni archangielskiej w XIX i XX wieku, pod red. nauk. Kuczyńskiego i M. Marczyka, Wrocław 2012.

    Adolf Januszkiewicz, Listy ze stepów i dziennik podróży. Opracowanie Halina Geber, pod red. nauk. A. Kuczyńskiego, Wrocław 2013.

    S. Teresa Antonietta Frącek, Zesłaniec nad brzegami Wołgi. Miniatury z życia abp. Zygmunta Szczesnego Felińskiego 1822-1895, pod red. nauk. A .Kuczyńskiego, Wydanie II, Wrocław 2013

                             2. Udział i funkcje w redakcjach czasopism naukowych i seriach

                                                        Czasopisma zagraniczne

    „Izwiestija Instituta nasledija Bronisława Piłsudskogo”, (Rosja – Jużno Sachalińsk) – członek kolegium redakcyjnego.

    „Biblioteka polsko-syberyjska” (Rosja – Członek Rady Naukowej)

                                                            Czasopisma krajowe

    „Przegląd Wschodni” – członek Rady Programowej.

    „Wrocławskie Studia Wschodnie” – rocznik Ośrodka Badań Wschodnich Uniwersytetu Wrocławskiego i Zakładu Narodowego im. Ossolińskich – redaktor naczelny.

    „Literatura Ludowa” – dwumiesięcznik naukowo-literacki Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego – członek komitetu redakcyjnego.

    „Zesłaniec” – pismo Rady Naukowej Zarządu Głównego Związku Sybiraków – redaktor naczelny.

    „Lud” – rocznik Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego i Komitetu Nauk Etnologicznych – sekretarz komitetu redakcyjnego w latach 1984–1998.

    „Sybirak” – pismo Związku Sybiraków – członek komitetu redakcyjnego.

    „Nasza Rota” – kwartalnik dla środowisk polskich i polonijnych w świecie – członek komitetu redakcyjnego

                                                            Serie wydawnicze

    „Biblioteka Zesłańca” – seria Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego – założyciel i redaktor naczelny od roku 1991. Seria otrzymała nagrodą Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce (1992) za publikowanie relacji i pamiętników osób, które przeszły więzienia i łagry w Rosji sowieckiej. W roku 1994 Zarząd Główny Związku Sybiraków przyznał serii „Bibliotece Zesłańca” Honorową Odznakę Sybiraka.

    „Biblioteka Wschodnia” – seria Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” – redaktor naczelny.

    „Polacy w dziejach i cywilizacji świata” – seria Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” – redaktor naczelny.

    „Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego” – seria Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego – członek zespołu redakcyjnego w latach 1993-2001

    „Prace Etnologiczne” – seria Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego – sekretarz komitetu redakcyjnego w latach 1999-2001

    „Prace i Materiały Etnograficzne” – seria Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego – sekretarz komitetu redakcyjnego 1999-2001

    „Prace Naukowe” – organ Rady Porozumiewawczej Badań nad Polonią – członek komitetu redakcyjnego.

                      3. Krajowe i zagraniczne konferencje naukowe – udział w konferencjach

    „Polacy w Kazachstanie. Historia i współczesność”; Wrocław – Bagno; referat. (1994)

    „Ogólnopolska Sesja Staszicowska”; Piła; referat. (1995)

    „Polskie opisywanie świata. Od fascynacji egzotyką do badań antropologicznych”; Wrocław; referat. (1996)

    „Polska droga do Kazachstanu”, Żytomierz; referat.(1996)

    „Syberia w historii i kulturze narodu polskiego”; Wrocław – Bagno; trzy referaty. (1997)

    „Nauka polska na obczyźnie. Stan i perspektywy badawcze”; Zielona Góra; referat. (1997)

    „Idea niepodległości i suwerenności narodowej w działalności Polaków w kraju i na obczyźnie (1918-1998)”; Rogów koło Gorzowa Wlkp.; referat. (1998)

    „Bronisław Piłsudski i Futabatei Shimei. Piękna karta w dziejach stosunków polsko-japońskich”. Konferencja międzynarodowa; Kraków – Zakopane; dwa referaty. (1999)

    „Polonia syberyjska. Przeszłość – Współczesność – Przyszłość”; Tomsk; dwa referaty.

    „Rosja i Polska. Historyczno-kulturowe kontakty. Syberyjski fenomen”; Jakuck; dwa referaty. (1999)

    „Polonia w Rosji. Historia i dzień dzisiejszy”; Moskwa; referat. (1999)

    „Polacy ze Wschodu mówią o sobie”; Wrocław; referat. (1999)

    „Bronisław Piłsudski (1866-1918). Człowiek – Uczony – Patriota”; Zakopane; referat. (2000)

    „Kościół katolicki na Syberii. Historia – Teraźniejszość – Przyszłość”; Wrocław – Krzydlina Mała; referat. (2000)

    „Historia polsko-syberyjska i współczesność: aktualne pytania”; Irkuck; dwa referaty. (2000)

    „Polska a Syberia. Spotkanie dwóch światów”; Łódź; dwa referaty. (2001)

    „Łomżanie na Syberii”, Łomża; referat. (2001)

    „Szamanizm – teatr jednego aktora”; Poznań; referat. (2002)

    „Kultura i świadomość etniczna Polaków na Wschodzie”; Wrocław – Krzydlina Mała; referat. (2002)

    „Rosyjsko-polskie związki kulturalne na Syberii”; Tomsk; dwa referaty.

    „Polacy w nauce, gospodarce i administracji na Syberii w XIX i na początku XX wieku”, Pułtusk – dwa referaty. (2006)

    „Polacy w Tomsku i na Syberii Zachodniej”, Wrocław – referat. (2007)

    „Polacy w guberni archangielskiej”, Pułtusk – referat. (2007)

    „Wacław Sieroszewski (1858-1945) – zesłaniec – etnograf – literat – polityk. Związki polsko jakuckie dawniej i współcześnie”, Pułtusk – referat. (2008)

    „Sybir. Wysiedlenia – losy – świadectwa”, Białystok – referat. (2012)

    „Polscy budowniczowie Kolei Wschodniochińskiej i polskie osadnictwo w Mandżurii”, Pułtusk – referat (2012)

                           4. Funkcje w komitetach organizacyjnych konferencji naukowych

    „Polacy w Kazachstanie. Historia i współczesność”; Wrocław – Bagno; organizator konferencji, (1994).

    „Polskie opisywanie świata. Od fascynacji egzotyką do badań antropologicznych”; Wrocław; organizator konferencji, (1996).

    „Syberia w historii i kulturze narodu polskiego”; Wrocław – Bagno; organizator konferencji, (1997).

    „Bronisław Piłsudski i Futabatei Shimei. Piękna karta w dziejach stosunków polsko-japońskich”. Konferencja międzynarodowa; Kraków – Zakopane; współorganizator konferencji, (1999).

    „Bronisław Piłsudski (1866-1918). Człowiek – Uczony – Patriota”; Zakopane; współorganizator konferencji, (2000).

    „Kościół katolicki na Syberii. Historia – Teraźniejszość – Przyszłość”; Wrocław – Krzydlina Mała; organizator konferencji, (2001).

    „Kultura i świadomość etniczna Polaków na Wschodzie”; Wrocław – Krzydlinalina Mała; organizator konferencji, (2002).

    „Polacy w nauce, administracji i gospodarce Syberii XIX – początek XX wieku”, (2006 – Dom Polonii w Pułtusku) organizator konferencji.

    „Polacy w nauce i kulturze Tomska oraz Zachodniej Syberii”, (Wrocław 2007) organizator konferencji.

    „Polacy w guberni archangielskiej” (2007 – Dom Polonii w Pułtusku) organizator konferencji.

    „Wacław Sieroszewski (1858-1945). Zesłaniec – etnograf – literat – polityk. Związki polsko-jakuckie dawniej i współcześnie” (2008 – Dom Polonii w Pułtusku) organizator konferencji.

    „Polscy budowniczowie Kolei Wschodniochińskiej i polskie osadnictwo w Mandżurii”  współorganizator konferencji (2013 – Dom Polonii w Pułtusku)

                                 5. Udział i funkcje w komisjach i zespołach naukowych

    Członek International Commitette for the Restoration and Assessment of B. Pilsudski’s Works.

    Członek Komisji Polsko-Rosyjskiej PAN i RAN (Rosyjskiej Akademii Nauk).

    Członek Komitetu Historii Nauki i Techniki PAN (do 2009)

    Komisja Syberyjska Komitetu Historii Nauki i Techniki PAN

    Członek Komisji Wschodniej Komitetu Nauk Etnologicznych PAN.

    Rada Naukowa Zarządu Głównego Związku Sybiraków –Wiceprzewodniczący.

    Członek Rady Naukowej Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.

    Członek Rady Naukowej Fundacji Wirtualnego Muzeum Kresy – Syberia.

                         6. Nagrody i wyróżnienia za działalność naukową i organizacyjną

    Złota Odznaka „Zasłużony dla Województwa i Miasta Wrocławia” – 1978.

    Srebrny Krzyż Zasługi – 1985.

    Złota Odznaka „Zasłużony dla Energetyki” – 1978.

    Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski przyznany na wniosek Zarządu Głównego Związku Sybiraków za działalność dokumentacyjną dotyczącą deportacji i zesłań Polaków na Syberię, Daleki Wschód, do Kazachstanu i w inne rejony byłego Związku Radzieckiego – 1995.

    Nagroda Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce w 1991 r. za działalność inspiracyjną na rzecz dokumentacji problematyki zesłań i deportacji Polaków „do Rosji sowieckiej” oraz utworzenie serii wydawniczej „Biblioteka Zesłańca”.

    Honorowa Odznaka Sybiraka przyznana przez Zarząd Główny Związku Sybiraków za dokumentowanie i popularyzację związków polsko-syberyjskich – 1995.

    Medal im. Wiktora Godlewskiego przyznany w 1996 roku za badania i popularyzację wiedzy o polskich przyrodnikach – zesłańcach na Syberii.

    Medal X-lecia Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” przyznany za działalność na rzecz łączności Polaków ze Wschodu z Macierzą – 2000.

    Nagroda im. Profesora Hugo Steinhausa przyznawana przez Towarzystwo Popierania i Krzewienia Nauk i Polską Fundację Upowszechniania Nauki przyznana za dwutomowe dzieło pt. Polskie opisanie świata, Wrocław 1994-1997.

    Nagroda Specjalna „Przeglądu Wschodniego” przyznana za działalność edytorską i osiągnięcia naukowe dotyczące dziejów Polaków na Wschodzie przyznana w roku 1999.

    Nagrody Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego za działalność naukową i organizacyjną w latach 1994-2009.

    Dyplom Dolnośląskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego we Wrocławiu za działalność społeczną na rzecz regionu i jego dziedzictwa kulturowego – 2002.

    Dyplom uznania Instytutu Badań Humanistycznych Akademii Nauk Republiki Sacha (Jakucji) za wkład w rozwój współczesnych kontaktów naukowych polsko-jakuckich oraz badania naukowe dotyczące dziejów Polaków w Jakucji.

    Nagroda I stopnia i Medal Zygmunta Glogera za studia nad wkładem Polaków do rozwoju kulturalnego i gospodarczego Syberii – 2008.

    Złota Odznaka Honorowa Zasługi dla Związku Sybiraków

                             7. Inne formy dotyczące działalności naukowej i organizacyjnej

    Opracowanie scenariusza dokumentacji źródłowo-ikonograficznej wystawy pod nazwą „Polskie opisanie świata” zorganizowanej z okazji 100-lecia Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego (1995) przez Muzeum Etnograficzne – Oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu.

    Konsultant naukowy wystawy nad nazwą „Promethidion – Cyprian Kamil Norwid”, w części VII – „Dom” poświęconej polskim tradycjom syberyjskim. Wystawa zorganizowana w 2001 roku ogłoszonym w Polsce Rokiem Norwidowski. Organizator wystawy: Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu.

    Inicjator porozumienia o współpracy naukowej Uniwersytetu Wrocławskiego z Państwowym Uniwersytetem Pedagogicznym w Tomsku (1999).

    Przygotowanie i opracowanie merytoryczne dwumiesięcznika „Literatura Ludowa” (1999: 4-5) poświęconego Bronisławowi Piłsudskiemu.

    Współorganizator Dni Kultury Jakuckiej w Polsce oraz tzw. polsko-jakuckiego okrągłego stołu poświęconego współpracy Instytutu Badań Humanistycznych Akademii Nauk Sacha (Jakucji) z placówkami naukowymi w Polsce (2000).

    Przygotowanie merytoryczne monograficznego zeszytu „Literatury Ludowej” (2000: 6) poświęconego folklorowi jakuckiemu i wkładowi Polaków w poznanie Jakucji.

    Konsultant filmu japońskiego pt. „Więzy krwi, które przetrwały 100 lat”. Reżyseria: Fujiwara. Film poświęcony jest ajnuskiej rodzinie Bronisława Piłsudskiego (2000).

    Inicjator uczczenia pamięci Bronisława Piłsudskiego poprzez wzniesienie jego symbolicznej mogiły na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem oraz emisji znaczka pocztowego z wizerunkiem tego badacza kultury tubylczych ludów Sachalinu (2000 i 2001).

    Konsultant ze strony polskiej idei wzniesienia w Jakucku pomnika poświęconego pamięci Polaków, ofiar zesłań XVII-XIX wieku i masowych represji XX wieku oraz wybitnych badaczy ziemi jakuckiej. Pomnik odsłonięto jesienią 2001 roku.

    Inicjator emisji monet NBP z wizerunkiem Bronisława Piłsudskiego w serii :”Polscy podróżnicy i badacze” oraz znaczków pocztowych z jego podobizną.

    Konsultant naukowy telewizyjnych filmów TVP1, w reżyserii red. Jadwigi Nowakowskiej:

    „Polska poza Polską” (2002).

    „Nieprzewidywalna Kamczatka” (2005).

    „Bajkalski szlak” (2005).

    „Oddech tajgi” (2005).

    „Tajemnice stepu” (2005).

    „W kraju szamanów” (2005).

    „Syberyjskie Ateny” (2005).

    „Śladami Bronisława Piłsudskiego” (2005).

    „Polscy Rockefellerzy” (2005).

    Współpraca autorska z miesięcznikiem „Nowaja Polsza” (od roku 1999), wydawanym przez Bibliotekę Narodową w Warszawie w rosyjskiej wersji językowej. Współpraca dotyczy publikacji tekstów związanych z polskim dziedzictwem naukowym, cywilizacyjnym i gospodarczym w syberyjskiej części Rosji.

    Współpraca z Muzeum w Chabarowsku w zakresie edycji materiałów dotyczących badań etnograficznych Stanisława Poniatowskiego nad ludnością nadamurską oraz jego kontaktów z rosyjskim uczonym Włodzimierzem Arseniewem.

    Stała współpraca z Instytutem Dziedzictwa Naukowego Bronisława Piłsudskiego w Jużno Sachalińsku.

    Opiekun pracowników naukowych z zagranicy przebywających na stażach naukowych w Polsxce, m.in. prof. Masanari Kobayashi z Kyoto Sangio Daigaku, prof. Koichi Inoue z Uniwersytetu Hokkaido w Sapporo, prof. Bolesław Szostakowicz z Uniwersytetu w Irkucku, dr Renata Opłakańska z Uniwersytetu Państwowego w Abakanie, Natalia Ejlbart z Czyty, Ołesia Szwec z Nowosybirska, Irina Nikulina z Barnaułu i inni.

    Organizator księgozbioru działu wschodniego w Bibliotece Kolegium Jezuickiego w Nowosybirsku.

    Inicjator tablicy pamiątkowej poświęconej Benedyktowi Dybowskiemu, ufundowanej w 2013 roku i odsłoniętej w Pietropawłowsku Kamczatskim